Σαράντα τρία χρόνια δημιουργικής προσέγγισης της τέχνης του λόγου και της εικόνας, σειρά ζηλευτών βραβείων στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης και πολυετής θητεία στο “Παρασκήνιο” συνθέτουν μια πορεία ζωής, σύμφυτη με ένα όνομα. Ο πολυβραβευμένος Βολιώτης σκηνοθέτης Λάκης Παπαστάθης, περί του οποίου ο λόγος, έχει σφραγίσει με την ανυπέρβλητη αισθητική του, τον χώρο στον οποίο δρα και κινείται με επιτυχία. Ο δημιουργός ταινιών όπως ο “Θεόφιλος” και το “Μόνον της ζωής του ταξείδιον” διατηρεί άρρηκτους δεσμούς με την γενέθλια γη, τοποθετώντας μάλιστα τον Βόλο στο επίκεντρο της νέας του κινηματογραφικής δημιουργίας. Η “Επιστροφή”, που όπως αποκαλύπτει στον “Τ” ο σκηνοθέτης, θα γυριστεί στον Βόλο και τα περίχωρα, έχει αυτοβιογραφικά στοιχεία και έντονα συμβολικό χαρακτήρα.
Στην νέα κινηματογραφική πρόταση που αναμένεται να υλοποιηθεί εντός του φθινοπώρου, ο Λάκης Παπαστάθης αναζητά γωνιές και μνήμες του παρελθόντος, μέσω της επιστροφής του ήρωα στην γενέθλια γη. Ολη η διαδρομή του εξάλλου, είναι συναισθηματικά συνδεδεμένη με την γη όπου μεγάλωσε και τις εικόνες που βίωσε κοντά σε πνευματικούς ανθρώπους. Η καθοριστική του παρουσία στο τηλεοπτικό “Παρασκήνιο” που συνεχίζει επί τριάντα δύο χρόνια την πνευματική ελληνική πραγματικότητα, είναι ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ της πολύπλευρης προσφοράς του Βολιώτη σκηνοθέτη στην τέχνη της εικόνας. Η φιλοσοφημένη άποψη που διατυπώνει στον “Τ” αποτυπώνεται στην φράση “ η τέχνη είναι δοκιμασία” η οποία σκιαγραφεί εύγλωττα την ευαισθησία και το μεγαλείο ψυχής ενός σημαντικού εκπροσώπου του καλλιτεχνικού χώρου.
-Τι κρύβει το “Παρασκήνιο” της ζωής ενός σκηνοθέτη, σύμφωνα με τον τίτλο της επιτυχημένης σας τηλεοπτικής εκπομπής;
Κρύβει πολλές δημιουργικές εικόνες, ξεκίνημα από τον Βόλο, όπου γεννήθηκα το 1943, κρύβει πολύτιμες μνήμες από την γειτονιά μου, ψηλά στην Κασσαβέτη με Αχιλλοπούλου και νεανικά χρόνια στην Μυτιλήνη. Θα έλεγα ότι ακολούθησα την αντίστροφη πορεία του Θεόφιλου, ο οποίος από την Μυτιλήνη ήρθε στο Βόλο και μετά ξαναπήγε στην Μυτιλήνη. Εγώ από το Βόλο πήγα στην Μυτιλήνη και μετά κατέβηκα στην Αθήνα. Μια ταινία μου αναφέρεται μάλιστα στον Θεόφιλο Χατζημιχαήλ, ο οποίος είναι ένα πρόσωπο που νιώθω ότι θα βγει από την γωνία και θα κατευθυνθεί στα Παλιά ή στον Αγιο Κωνσταντίνο, όπου μικρός ήμουν παπαδάκι. Θυμάμαι επίσης τα χρόνια που ήμουν μαθητής στο 6ο Δημοτικό Σχολείο Βόλου και στο Κλασικό Γυμνάσιο Μυτιλήνης.
-Ποιο ήταν το ερέθισμα, με βάση τα προαναφερθέντα, που σας οδήγησε προς την οδό της σκηνοθεσίας;
Πιστεύω ότι δεν μπορείς να ερμηνεύσεις απολύτως τον εσωτερικό σου κόσμο. Δεν μπορείς να αυτοαναληθείς και να πεις έγινε αυτό, επειδή αυτό με ενδιέφερε. Είναι σκοτεινή η διαδρομή που σε οδηγεί να επιλέγεις το ένα ή το άλλο αντικείμενο. Δηλαδή το ότι έγινα σκηνοθέτης μέσα από μια εφηβεία επαρχιακή στη Μυτιλήνη, όπου βλέπαμε ταινίες τρίτης κατηγορίας στο δεύτερο εξώστη, πραγματικά είναι ένα μυστήριο. Το μόνο που ασφαλώς μπορεί να πει κανείς είναι κάποιοι φίλοι και κάποιοι δάσκαλοι που μας ώθησαν στην Τέχνη. Χωρίς αυτούς ίσως δεν θα είχαμε αντιληφθεί τι είναι η Τέχνη. Ξέρετε, άλλωστε, πως είναι η επαρχία σήμερα…
-Υπήρξε ωστόσο κάποιο καθοριστικό για την ζωή σας πρόσωπο σε σχέση με την Τέχνη;
Δεν είναι διάσημα ονόματα τα πρόσωπα που με επηρέασαν. Οταν ήμουν μικρός, δούλευα σε ένα σφαιριστήριο μετά το σχολείο το απόγευμα, για να βοηθήσω οικονομικά την οικογένειά μου, αλλά και να έχω το χαρτζιλίκι μου. Στο σφαιριστήριο της Μυτιλήνης ήταν για καλή μου τύχη κι ένα εντευκτήριο λογοτεχνών, φίλων του Μυριβήλη, του Βενέζη κλπ., οι οποίοι με έκαναν να εκτιμήσω ως αξία την Τέχνη. Αυτό νομίζω είναι το πρώτο ερέθισμα, διότι αντιλήφθηκα ότι η τέχνη δεν είναι ένα πάρεργο, δεν είναι διασκέδαση, είναι στο κέντρο της ύπαρξής μας. Κι από την στιγμή που ξεκινάει αυτό, ιχνηλατείς ένα δρόμο στην ζωή σου. Μπορεί να γίνεις καλλιτέχνης ή μπορεί να γίνεις πολύ καλός θεατής ή αναγνώστης της τέχνης που είναι εξίσου σημαντικό.
-Αντιμετωπίζετε δηλαδή την τέχνη ως θεατής, ως αναγνώστης αλλά και ως δημιουργός ταυτόχρονα;
Βεβαίως. Κατ αρχήν ο σκηνοθέτης είναι κατ αίσθησην θεατής της ταινίας του. Πρέπει ο ίδιος να γίνει το πειραματόζωο γι’ αυτά που σκέφτεται. Ενώ σκέφτεται να κάνει μια ταινία, ταυτόχρονα βάζει τον εαυτό του στη θέση του θεατή, για να δει πως ο σκηνοθέτης απευθύνεται στο θεατή. Υπάρχει μια σχιζοειδής δηλαδή κατάσταση, που όμως είναι πολύτιμη, γιατί η μια ιδιότητα βοηθάει την άλλη. Ο θεατής βοηθάει τον σκηνοθέτη και ο σκηνοθέτης βοηθάει τον θεατή.
-Η κρίση του κόσμου υπήρξε καθοριστική σε σχέση με την σκηνοθετική σας διαδρομή;
Όχι η κρίση του κόσμου αλλά κάποιων ανθρώπων που πραγματικά είναι σε θέση να κρίνουν. Αυτή την εποχή στην Ελλάδα, κυρίως τα τελευταία χρόνια, με την άνθηση κυρίως της ιδιωτικής τηλεόρασης, βλέπουμε μια δημοφιλία κατασκευασμένη. Δηλαδή κρίσεις των ανθρώπων που στηρίζουν την πιο άθλια υποκουλτούρα, που είναι και το πιο επικίνδυνο φαινόμενο το οποίο υπάρχει αυτή την στιγμή στην Ελλάδα. Η πραγματική Τέχνη δεν είναι μαζική τέχνη. Είναι μοναχική Τέχνη. Ο κάθε θεατής, ο κάθε αναγνώστης πρέπει να ανακαλύψει το βάθος του έργου Τέχνης. Υπάρχει βέβαια ένας κύκλος ανθρώπων για όλες τις τέχνες, που το σινάφι των δημιουργών τους στηρίζει. Η δημοφιλία, το πόσα εισιτήρια κόβει ή το τι ακροαματικότητα κάνει, δεν είναι κριτήριο για την αξία μιας εκπομπής ή μιας ταινίας. Θα ’λεγα μάλλον το αντίθετο.
-Το τηλεοπτικό “Παρασκήνιο” που διαγράφει πορεία ετών είναι η απάντηση στα προαναφερθέντα;
Στο “Παρασκήνιο” κάνω διαρκώς κομμάτια. Μπαίνουμε στο 32ο έτος, έχουμε υποχρέωση να συνεχίσουμε το “Παρασκήνιο” και με νεότερους σκηνοθέτες, γιατί πια είναι μια καταγραφή της πνευματικής ζωής της Ελλάδος. Θεωρώ είναι από τις ελάχιστες εκπομπές αυτού του είδους, γιατί όταν καταγράφεις κάτι, όταν παίρνεις συνέντευξη από κάποιον, πολύ εύκολα μπορείς να καταστρέψεις αυτή την δυνατότητα που έχεις, γιατί την συνέντευξη δεν την δίνει μόνο μια προσωπικότητα, την παίρνει και μια άλλη προσωπικότητα, που είναι ο δημοσιογράφος ή ο καλλιτέχνης. Είναι μια αντενέργεια των δυο τους. Εχουμε δει συνεντεύξεις με μεγάλες προσωπικότητες της πνευματικής μας ζωής να καταστρέφονται από ανίδεους δημοσιογράφους. Πιστεύω ότι στο “Παρασκήνιο” έχουμε περιορίσει αυτές τις απώλειες. Θέλω να συνεχιστεί το “Παρασκήνιο” με τις νεότερες γενιές. Ηδη ετοιμάζονται σκηνοθέτες πολύ σημαντικοί που δουλεύουν στο “Παρασκήνιο”, ωριμάζουν και κάνουν σημαντικές εκπομπές, που θα συνεχίσουν την δικιά μας προσπάθεια.
-Τι πραγματεύεται η νέα σας κινηματογραφική ταινία, που εξ όσων γνωρίζουμε θα γυριστεί στο Βόλο;
Πραγματεύεται την επιστροφή ενός ανθρώπου, ο οποίος έφυγε πολύ μικρός από το Βόλο και μπορεί να έχει αυτοβιογραφικά στοιχεία. Ο ήρωας φεύγει σε ηλικία 18 ετών από το Βόλο και επιστρέφει στα 45, επειδή κληρονομεί ένα σπίτι στο Βόλο και συναντιέται με εφτά γέρους συγγενείς του. Αυτοί οι άνθρωποι τον βάζουν στη ζωή και η συνάντηση με την παράδοση και τα φωτεινά γηρατειά κάποιων γέρων της οικογένειάς του, του δίνουν διέξοδο. Είναι η “Επιστροφή στην πατρίδα”, που ελπίζω ότι θα γυριστεί το φθινόπωρο και ήδη αναζητώ χώρους εδώ, στην Πορταριά, την Μακρινίτσα, και στον Κισσό όπου βρίσκεται το σπίτι μου όπου περνάω τα καλοκαίρια. Εχω δημιουργήσει μια ωραία παρέα εκεί με ανθρώπους που ζούμε το Πήλιο και μελετάμε, θα έλεγα, την πνευματική του γεωγραφία.
-Τι σας έχει διδάξει αλήθεια η μακρά προσωπική σκηνοθετική διαδρομή;
Είναι όντως μακρά η διαδρομή και ξεκινάει το 1965, λίγο μετά τις σπουδές μου. Αυτό που μου έχει διδάξει είναι ότι η Τέχνη είναι μια δοκιμασία και μια ευτυχοδυστυχία. Δεν είναι μόνο ευτυχία ή μόνο δυστυχία. Είναι και τα δύο.
