Το νεαρό μέλος της οικογενείας Ρ. που ετοιμάζεται να καθίσει μια μέρα στο έδρανο που κάτεχε ο πατέρας του στη Βουλή, έχει διδαχτεί και κληρονόμησε απ’ αυτόν τα κοινωνικά του φρονήματα.
Κοινωνικά φρονήματα, σύμφωνα με την έννοια που δίνουν στον όρο οι αστοί, είναι μια πολυτέλεια σπάνια, όπως όλες οι πολυτέλειες, που μόνον οι πλούσιοι μπορούν να επιτρέπουν στον εαυτό τους, έχοντας επιπλέον το πλεονέκτημα να διατηρούν την ιδιοκτησία και να συνεχίζουν να συσσωρεύουν πλούτο. Ο πατέρας του νεαρού μέλους της οικογενείας Ρ. αποτελούσε τυπικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας. Διατηρώντας την ιδιοκτησία κι αυξάνοντας καθημερινά τον πλούτο του από την εκμετάλλευση των ανθρώπων που είχε στη δούλεψή του, συνήθιζε να πίνει πού και πού ένα ποτήρι κρασί με τον αρχιεργάτη του, έναν καφέ με τον πρόεδρο του σωματείου εργαζομένων στην επιχείρησή του και ν’ ανταλλάζει δυο κουβέντες με τον αντιπρόεδρο… Μόνον το κοινωνικό φρόνημα μπορεί να κάνει τέτοιες λεπτές διακρίσεις… Συνήθιζε ακόμα στις δύσκολες στιγμές των εργατών του να τους βοηθά με ένα εφάπαξ χρηματικό ποσό, να ενισχύει το φιλόπτωχο ταμείο της ενορίας και να κάνει ένα σωρό αγαθοεργίες.
Στο σπίτι δεν επέτρεπε ποτέ να του βγάλουν το πανωφόρι οι υπηρέτες του. Για λόγους ανθρωπιστικούς το έβγαζε και το κρεμούσε μόνος του. Οι γιοι του έπρεπε το καλοκαίρι που δεν είχαν σχολείο να δουλεύουν κάποιες ώρες στην επιχείρηση για να μάθουν πώς είναι η δουλειά και να αντιληφθούν εξ απαλών ονύχων τη διαφορά τους απ’ τους εργάτες. Κάθε βράδυ έπρεπε να φροντίζουν μόνοι τους να στρώνουν τα κρεβάτια τους. Πουθενά αλλού στην πόλη, σε κανένα πλουσιόσπιτο, δεν είχε το υπηρετικό προσωπικό καλύτερη μεταχείριση. Η γυναίκα του επέβλεπε την παρασκευή φαγητού αυτοπροσώπως. Με λίγα λόγια, ο πατέρας του νεαρού μέλους της οικογενείας Ρ. ήταν ένας καλός άνθρωπος, ένας ηθικός, ακέραιος χαρακτήρας, ένας ενάρετος κεφαλαιοκράτης, ένα ζωντανό υπόδειγμα αντιμετώπισης του σοσιαλισμού. Όλοι τον εκτιμούσαν κι ανελλιπώς τον έστελναν στη Βουλή, όπου ως μέλος του συντηρητικού κόμματος αποδείκνυε μέσα και έξω από την αίθουσα ότι συντηρητισμός και ουμανισμός δεν είναι ασυμβίβαστες αντιθέσεις.
Πρόλαβε κι έζησε τον γάμο του ενός του γιου με μια παρακατιανή. Στάθηκε απέναντί της άψογος και πέθανε εφτά μήνες αργότερα δίχως ν’ αποκαλύψει, έστω με μια γκριμάτσα, πως στη θέση της θα προτιμούσε να βρίσκεται κάποια άλλη, της σειράς του… Ανθρωπιά ως τον τάφο…
Πάντως ο μικρότερος γιος, από το πνεύμα του πατρός του εμφορούμενος, προετοιμάζεται να τον διαδεχτεί και να πάρει τη θέση του στο Κοινοβούλιο…
