Ψυχικά τραύματα από τις πυρκαγιές

Πολλοί συνάνθρωποί μας βίωσαν πριν από λίγες μέρες την τραυματική εμπειρία των πυρκαγιών, οι οποίες απείλησαν τη σωματική τους ακεραιότητα καθώς και την περιουσία τους και συγκλόνισαν το συναισθηματικό τους κόσμο. Η τραυματική αυτή εμπειρία μπορεί να οδηγήσει στην πρόκληση διαταραχής που αποκαλείται μετατραυματική διαταραχή. Από μετατραυματικό στρες πάσχουν συχνά άνθρωποι που έχουν επιζήσει πολέμων και φυσικών καταστροφών, αλλά, πολλές φορές, ακόμη και άτομα που έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής ή συναισθηματικής κακοποίησης… Το μετατραυματικό στρες είναι μια ψυχολογική κατάσταση που μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε άτομο που είχε άμεση εμπειρία ή ήταν μάρτυρας σε καταστάσεις που είτε απείλησαν τη δική του ζωή ή εκείνη κάποιου άλλου είτε το τραυμάτισαν ψυχολογικά. Οι πυρκαγιές των τελευταίων ημερών άφησαν πίσω τους θύματα, κατεστραμμένες περιουσίες και πολλά τραύματα σε όσους επέζησαν και είδαν την απόλυτη καταστροφή στον τόπο τους. Τα άτομα που επέζησαν είναι πιθανό να υποφέρουν από το λεγόμενο μετατραυματικό στρες. Έτσι, ξαναζούν συχνά την τραυματική εμπειρία, δυσκολεύονται να κοιμηθούν και νιώθουν αποκομμένα από την πραγματικότητα. Τα άτομα αυτά νιώθουν ιδιαίτερη δυσφορία όταν εκτίθενται σε ερεθίσματα που συμβολίζουν το τραυματικό γεγονός όπως για παράδειγμα σε ζεστό και υγρό καιρό. Επίσης αποφεύγουν οτιδήποτε συνδέεται με το τραύμα, όπως ανθρώπους, δραστηριότητες ή καταστάσεις. Η αποφυγή αυτή μπορεί να βιωθεί σαν αμνησία για μια συγκριμένη περίοδο στη διάρκεια του γεγονότος. Τέλος παρουσιάζονται αρκετά συμπτώματα άγχους, όπως δυσκολίες στον ύπνο, υπερεπαγρύπνηση, δυσκολία στη συγκέντρωση και αυξημένη ευερεθιστότητα. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι τόσο έντονα και να εμφανίζονται τόσο συχνά, ώστε να έχουν άμεσο αρνητικό αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή του ατόμου. Όσον αφορά την εξέλιξη του μετατραυματικού στρες σημειώνουμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν την εμπειρία τραυματικών, στρεσογόνων γεγονότων βιώνουν μερικά από τα συμπτώματα της διαταραχής του μετατραυματικού στρες τις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία μέχρι και το 30% των θυμάτων μιας φυσικής καταστροφής μπορεί να προσβληθούν από τη μετατραυματική διαταραχή. Αξίζει να σημειωθεί ότι η φύση του τραύματος που προδιαθέτει τη διαταραχή διαφέρει μεταξύ των δύο φύλων. Έτσι περίπου το 8% των ανδρών και το 20% των γυναικών θα αναπτύξουν μετατραυματικό στρες.
Το χρόνιο μετατραυματικό στρες συνήθως περιλαμβάνει περιόδους έντονων συμπτωμάτων που ακολουθούνται από άλλα διαστήματα χωρίς συμπτώματα ή με αισθητά μειωμένη την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Οι έρευνες ωστόσο δείχνουν ότι η εμφάνιση και η ένταση των μετέπειτα συμπτωμάτων του μετατραυματικού στρες επηρεάζεται από τους τρόπους με τους οποίους ένα άτομο αντιμετωπίζει τέτοιες καταστροφικές καταστάσεις. Οι περισσότερες έρευνες έδειξαν ότι η αποφυγή του προβλήματος και η αυτοκατηγορία του ατόμου που εμφανίζει τη διαταραχή ή η κατηγορία άλλων, δεν βοηθούν σε τίποτα. Τρόποι αντιμετώπισης που αποδείχθηκαν βοηθητικοί είναι η ύπαρξη ελπίδας, η αισιοδοξία, ο δυναμισμός, η δραστηριοποίηση, ο έλεγχος της κατάστασης, η αυτοεκτίμηση και η αίσθηση του ατόμου ότι μπορεί με τις πράξεις του να επιτύχει κάτι καλό. Σύμφωνα με εμπειρικές μελέτες αυτοί οι τρόποι αντιμετώπισης των καταστροφικών εμπειριών, προστατεύουν τα θύματα και βοηθούν στη μείωση των συμπτωμάτων του μετατραυματικού στρες.
Η θεραπεία της μετατραυματικής διαταραχής στη γενική κλινική πράξη περιέχει συνήθως συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και υποστηρικτικής ψυχοθεραπείας. Οι θεραπείες αυτές είναι αποτελεσματικές έναντι της ψυχικής αδράνειας και των άλλων συνοδών συμπτωμάτων και μάλιστα παρατηρείται βελτίωση στο 60 – 70 % των περιπτώσεων. Στις τεχνικές πρόληψης του ψυχικού τραύματος που αφορούν τα θύματα των φυσικών καταστροφών περιλαμβάνεται η διέξοδος για τον θυμό, τη ματαίωση, την επιθετικότητα και τη θλίψη.