Του Κώστα Καρτάλη
Αναπληρωτή Καθηγητή Παν/μιου Αθηνών
Προέδρου ΙΣΤΑΜΕ
Σε μία κρίσιμη καμπή για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας, περισσεύουν οι λανθασμένες πολιτικές και οι δειλές προσεγγίσεις της Κυβέρνησης σε φλέγοντα ζητήματα της κοινωνίας. Ο πολίτης νιώθει όλο και περισσότερο απροστάτευτος, βλέπει τις ανισότητες να πολλαπλασιάζονται, το εισόδημά του να περιορίζεται και το κοινωνικό κράτος να μην ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις του.
Σε αυτή την αδιέξοδη κατάσταση που διαμορφώνεται υποστηρίζω ότι η αναδιάρθρωση του κράτους πρέπει να έχει ένα και μόνο σκοπό: τη δίκαιη κοινωνία. Για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός, προτείνω πέντε στόχους και επισημαίνω μία προϋπόθεση.
Ο πρώτος μεγάλος στόχος είναι ένα ισχυρό κοινωνικό κράτος. Με επιμέρους στόχους την ελάττωση του ποσοστού φτώχειας σε επίπεδα σημαντικά χαμηλότερα του σημερινού 20%, τη μείωση του ποσοστού μακροχρόνιας φτώχειας για τα άτομα κάτω των 65 κατά τα δύο τρίτα, τη μείωση της μακροχρόνιας ανεργίας και στα δύο φύλα κατά 50%, την αποκλιμάκωση του ποσοστού του πληθυσμού που ζει σε οικογένειες όπου κανείς δεν εργάζεται, την εισοδηματική ενίσχυση ασθενών ομάδων (χαμηλοσυνταξιούχων και οικογενειών με χαμηλό εισόδημα), την παροχή πραγματικά δωρεάν πρόσβασης σε σύγχρονες υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής προστασίας.
Δεύτερος στόχος είναι η ποιοτική εκπαίδευση για όλους. Στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση ο στόχος αυτός υπηρετείται από την παροχή 12χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης, την επέκταση του ωραρίου λειτουργίας του σχολείου με πρόσθετες δωρεάν δραστηριότητες, την αυτονόμηση του λυκείου από τις πανεπιστημιακές σπουδές, την ουσιαστική επανεκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Στόχος πρέπει να είναι η δημιουργία ενός σχολείου ανοικτού, δημιουργικού, αποκεντρωμένου.
Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που αποτελεί τον βασικό θεσμό δημιουργίας, απορρόφησης και διάδοσης της γνώσης, χρειάζονται μεγάλες αλλαγές, όπως αυτονομία στη λειτουργία, δημόσια αξιολόγηση, ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας, συμμετοχή των Πανεπιστημίων στη δια βίου εκπαίδευση, ενθάρρυνση της κινητικότητας των φοιτητών και μελών ΔΕΠ αλλά και ενίσχυση της σύνδεσης των Πανεπιστημίων με τις τοπικές κοινωνίες.
Τρίτος στόχος είναι οι μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας στην οικονομία. Με έμφαση στη ριζική απλοποίηση των διαδικασιών για δημιουργία νέων επιχειρήσεων (με ποσοτικούς στόχους όπως η μείωση κόστους και χρόνου στο 1/3 του σημερινού), αναμόρφωση της πτωχευτικής διαδικασίας ώστε να δίνει «δεύτερη ευκαιρία», άρση γραφειοκρατικών εμποδίων στη λειτουργία όλων των επιχειρήσεων, ουσιαστική ενθάρρυνση των νέων με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης να αναλάβουν επιχειρηματικές πρωτοβουλίες. Αλλά και με φορολογικά κίνητρα στις επιχειρήσεις ώστε η ιδιωτική συμμετοχή στην έρευνα – ιδιαίτερα σε νέους τομείς – να αντιστοιχεί στο 40% της δαπάνης έως το 2010.
Τέταρτος στόχος είναι η αύξηση της απασχόλησης και η επένδυση στις δεξιότητες και στην κατάρτιση των εργαζομένων. Με μείωση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας ως κίνητρο προσλήψεων χωρίς όμως εκπτώσεις στα ασφαλιστικά δικαιώματα, εξατομικευμένη στήριξη στον άνεργο ώστε να έχει προσφορά θέσης ή επιμόρφωσης, στοχευμένες πολιτικές με τη δημιουργία «συμβολαίου ένταξης» ή επανένταξης στην αγορά εργασίας, με πολιτικές για τη μείωση της ανεργίας στους νέους, τις γυναίκες (με επέκταση του δικτύου παιδικών σταθμών, επιδότηση εισφορών για άνεργες μητέρες), τους μακροχρόνια άνεργους, τους ηλικιωμένους, τους εργαζόμενους σε περιφέρειες με σημαντική ανεργία.
Πέμπτος στόχος είναι το περιβάλλον να γίνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την Ελλάδα.Ο στόχος αυτός εξειδικεύεται με τη σειρά του στην αναδιάρθρωση του ενεργειακού μοντέλου της χώρας, με επιτάχυνση της διείσδυσης του φυσικού αερίου και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και παράλληλα την αποτελεσματική συμμετοχή της χώρας στην παγκόσμια προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, στην ορθολογική και περιβαλλοντικά αποτελεσματική διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων, στη βιώσιμη λειτουργία των πόλεων, στην ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων και στην προστασία και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος σε ένα πλαίσιο ανάπτυξης της υπαίθρου.
Τέλος προϋπόθεση είναι να δρομολογηθούν οι τομές που είναι απαραίτητες. Ανεξάρτητα από το «περίφημο» πολιτικό κόστος αλλά και τη συνήθη πρόθεση των Κυβερνήσεων να μεταθέτουν ευθύνες και υποχρεώσεις στο μέλλον.
