Παραθέτουμε το λόγο της κας Μαρίας Λάζου:
«Εκ Σκιάθου
Εκ Σκιάθου ορμωμένη. Έτσι γράφει στο πτυχίο μου.
Επίθετο.
Όνομα.
Όνομα πατρός.
Εκ Σκιάθου. Από πού κατάγεστε; Μας ρωτούσαν όταν στις αρχές της δεκαετίας του΄70 επαρχιωτάκια συνεσταλμένα και αμήχανα βρεθήκαμε στην πρωτεύουσα.
Εκ Σκιάθου. Η καταγωγή στοιχειώνει τη ζωή του καθενός μας.
«Φερέοικοι» σαν το σπαραχτικό ξεπεσμένο δερβίση, που περιοδεύει στην Ελλάδα φέτος το καλοκαίρι, σε σκηνοθεσία Θ. Γκόνη, κουβαλάμε την πατρίδα μας, όπου κι αν πάμε.
Πάντα σ’ αυτήν επιστρέφουμε.
Ανάγκη αδήριτη για τον άνθρωπο να ανήκει κάπου. Είναι, λένε, η ανάγκη αυτή πιο ισχυρή από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Μόνο έτσι συγκροτείται συναισθηματικά και πνευματικά ο άνθρωπος: αλλιώς χάνεται φτερό στον άνεμο.
Εκ Σκιάθου. Από το νησί του Παπαδιαμάντη, από το νησί του Αλεξάνδρου Μωραϊτίδη. Από το νησί των δύο Αλεξάνδρων.
«Από την καταπράσινη, την ευωδιάζουσα, την γαληνιώσαν ως ευσεβή ψυχήν, την πολύκολπον, την ευλίμενον, την δασοστεφή, την βοσπορίζουσαν, την περικαλή Σκίαθον», παραληρεί ο Βλάσης Γαβριηλίδης στην Ακρόπολη, στο άρθρο του το αφιερωμένο στον Αλέξανδρο Μωραϊτίδη.
«Τι παράγει η Σκιάθος; Ναυτικούς κυματομάχους, λάδι εξαίρετον, σύκα μελισταγή, κουκούλια εκλεκτά και διηγηματογράφους. Δύο, αλλά λέοντας. Τους διοσκούρους τους μοναδικούς της εν Ελλάδι διηγηματογραφίας, Αλ. Παπαδιαμάντην και Αλ. Μωραϊτίδη. Ο πρώτος βαθύς ψυχολόγος, φιλόσοφος, ο δεύτερος τρυφερός, πεζοποιητής, ζωγράφος της φύσεως».
Κάτω από τις φτερούγες των δύο Αλεξάνδρων αναζήτησαν οι ξενιτεμένοι συμπατριώτες μας –γιατί τότε η Αθήνα ξενιτιά ήταν- καταφύγιο από τους Λαιστρυγόνες και τους Κύκλωπες της πρωτεύουσας, όταν το 1930 ίδρυσαν το Σύλλογο των Απανταχού Σκιαθιτών.
Οι δύο Αλέξανδροι είναι και οι δικοί μας πατέρες, στους οποίους πάντα θα γυρίζουμε, όταν οι έγνοιες του βίου λυγίζουν τους ώμους μας και ζητούμε οδηγό και πυξίδα για τη ζωή μας.
Εκ Σκιάθου. Η Σκιάθος ήταν το νησί του Παπαδιαμάντη και του Μωραϊτίδη πολύ προτού γίνει το κοσμοπολίτικο θέρετρο της δεκαετίας του ΄80 και του ΄90. Μετά τον Octave Merlier, τον ιδρυτή του Γαλλικού Ινστιτούτου, που θα επισκεφτεί αρκετές φορές τη δεκαετία του ΄30 το νησί, κι άλλοι πολλοί άνθρωποι των γραμμάτων θα θελήσουν να γνωρίσουν το νησί που περιέγραψαν μετ΄ έρωτος στα διηγήματά τους οι δύο Αλέξανδροι.
«Ένα από τα πρώτα ταξίδια μου στο Αιγαίο έγινε στη Σκιάθο για να γνωρίσω από κοντά την ατμόσφαιρα που ήξερα διαβάζοντας τα μαγευτικά παραμύθια του», λέει ο Αλέξης Σολωμός για την «υπέροχο», όπως χαρακτηρίζει τον Παπαδιαμάντη, «αρχιεπίσκοπο της νεοελληνικής λογοτεχνίας».
Ήταν οι άνθρωποι λοιπόν που αγάπησαν τον Παπαδιαμάντη, αυτοί που έφεραν και τους πρώτους τουρίστες στη Σκιάθο. Αυτοί οι τελευταίοι όμως δεν θα έρθουν πλέον για προσκύνημα, αλλά για τις όμορφες αμμουδιές και τις ξέφρενες νύχτες του νησιού.
Όταν στη δεκαετία του ΄60 μετά το λαμπρό εορτασμό των 50 χρόνων από το θάνατο του Παπαδιαμάντη, ο Νέστορας Μάτσας γύρισε το πρώτο ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Παπαδιαμάντη και στη συνέχεια τον Αμερικάνο με τον Αλέκο Αλεξανδράκη, το νησί πλημμύρισε από ηθοποιούς και ανθρώπους του κινηματογράφου και εμείς τα παιδιά κυκλοφορώντας ανάμεσά τους γοητευμένα, πριν ακόμα διαβάσουμε τα διηγήματά του, μαθαίναμε για το μεγάλο συμπατριώτη μας.
Εκ Σκιάθου. Ήμασταν από το νησί του Παπαδιαμάντη. Είμαστε από καλή γενιά, λέγαμε σε αυτούς που μας ρωτούσαν. Γεννηθήκαμε και ανατραφήκαμε στο ίδιο περιβάλλον, παίξαμε στα σοκάκια που περπάτησε, περιπλανηθήκαμε στις εξοχές που ρέμβαζε, προσκυνήσαμε στα ταπεινά εκκλησάκια που προσευχήθηκε ο Παπαδιαμάντης και ο «ποιητής των ταπεινών», κατά τον Κωστή Μπαστιά, Αλέξανδρος Μωραϊτίδης.
Να εδώ από τα Κοτρώνια, κυνηγημένη η Φόνισσα, κρύφτηκε στο σπίτι της Μαρουσώς.
Και πιο πάνω ήταν το σπίτι της λευκής και ασθενούς ως το κρίνον Σειραϊνώς, η οποία με τον ναυτικόν τηλεσκόπιον του πατρός της παρατηρούσε ζηλότυπα την αντίζηλό της στο κέντημα.
Κι απέναντι το Δασκαλειό και στην Πούντ
