Αρχαιολογικά ευρήματα από Σέσκλο, Διμήνι, Λάρισα, Βελεστίνο, Φάρσαλα, Δημητριάδα, Ζερέλια, Τσανγκλί, Τσάνι και αλλού βρίσκονται στο εξωτερικό
Ανυπολόγιστης αρχαιολογικής σημασίας είναι οι χιλιάδες θησαυροί της Μαγνησίας, που πέρασαν σε ξένα χέρια, σε παλαιότερες εποχές, για να αποτελέσουν τρόπαια στις συλλογές του Βρετανικού Μουσείου και άλλων αντίστοιχων του εξωτερικού, συμπεριλαμβανομένων ιδιωτικών συλλογών. Σε 2.860 ανέρχονται τα αντικείμενα, που άγνωστα χέρια φυγάδευσαν από τη Θεσσαλία στο εξωτερικό κατά το παρελθόν και ανάγονται σε διάφορες χρονικές περιόδους, αρχής γενομένης από την προϊστορική.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Μεγάλος αριθμός ευρημάτων από την πανάρχαια ελληνική ιστορία, έως τα βυζαντινά και οθωμανικά χρόνια στη Θεσσαλία, κομμάτια από παραδοσιακές θεσσαλικές φορεσιές και υφαντά, συμπεριλαμβάνονται στον παραπάνω αριθμό, με το ζήτημα της διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς να παραμένει πάντα στην επικαιρότητα.
Με το αίτημα για επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενών και των θησαυρών της πολιτιστικής κληρονομιάς που βρίσκονται στο εξωτερικό να διατυπώνεται σε όλους τους τόνους, ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ επιχειρεί να προσεγγίσει ένα κεφάλαιο εθνικής σημασίας, συνομιλώντας με έναν συγγραφέα γνωστό σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Τα ευρήματα που φυγαδεύτηκαν στο εξωτερικό, προέρχονται από «αρχαιολογικούς χώρους, αρχαίους ναούς, εκκλησίες, βιβλιοθήκες, κ.ά.», υπογραμμίζει ο διακεκριμένος δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιώργος Λεκάκης, ο οποίος διενεργεί ενδελεχή έρευνα, στο συγκεκριμένο πεδίο, από το 1984.
Μιλώντας στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ, ο συγγραφέας εβδομήντα βιβλίων, υπογραμμίζει ότι: «Ειδικά η Θεσσαλία καταλεηλατείται από τους 16ο και 17ο αιώνες και συστηματικά τους 18ο, 19ο και 20ό αιώνες. Κάθε εύρημα έχει τη δική του ιστορία. Τα περισσότερα είναι από λαθρανασκαφή, όμως ο νόμος απαγορεύει την εξαγωγή αρχαιοτήτων από τη χώρα στην οποία βρέθηκαν, ακόμη κι αν η χώρα αυτή είναι υπό κατοχή. Αρα, φυγαδεύτηκαν χωρίς άδεια της χώρας στην οποία ανήκουν, εν προκειμένω της Ελλάδας».
Νόμιμα βρίσκονται, σημειωτέον, στο εξωτερικό, ευρήματα που προέρχονται από ανασκαφή Αρχαιολογικών Εταιριών και Σχολών οι οποίες έχουν νόμιμη άδεια από το κράτος να σκάψουν και «φυσικά πρέπει να λογοδοτούν στο κράτος και το κράτος που τους φιλοξενεί, διότι έχει την ευθύνη, αυτό που βρέθηκε θα το κρατήσει το ίδιο ή θα τους το δώσει», επισημαίνει ο κ. Λεκάκης.
Αφιερώνοντας αμέτρητο χρόνο στα βήματα του απανταχού Ελληνισμού, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «επικρατούσε μια νοοτροπία αποικιοκρατική και όλοι οι αποικιοκράτες, Γερμανοί, Αγγλοι, Γάλλοι, Ολλανδοί, Βέλγοι, Ισπανοί μας αντιμετώπιζαν σαν ένα κομμάτι «Αφρικής». Τώρα που ξεφεύγει ο κόσμος σιγά – σιγά από αυτά τα δεσμά και τις αποικιοκρατικές αντιλήψεις, αρχίζουν και ζητούν πίσω οι λαοί τις κλεμμένες αρχαιότητες».
Σέσκλο και Διμήνι
Προϊστορικά ευρήματα και θησαυροί, γενικότερα, διαφόρων περιόδων, από Σέσκλο, Διμήνι, Λάρισα, Βελεστίνο, Φάρσαλα, Δημητριάδα, Ζερέλια, Τσανγκλί, Τσάνι και αλλού, έχουν καταλήξει κυρίως σε Αγγλία, Γαλλία και Γερμανία. «Δεν βρίσκονται μόνο σε μουσεία, έχουν καταλήξει και σε ιδιωτικές συλλογές, που σημαίνει ότι ανθρώπου μάτι δεν θα τα δει ξανά», τονίζει ο διακεκριμένος συγγραφέας.
Με έκδηλο θαυμασμό αναφέρεται στο Σέσκλο και το Διμήνι. Αντίθετα με την πάλαι ποτέ επικρατούσα άποψη, που ήθελε τον Αιγυπτιακό πολιτισμό να είναι ο αρχαιότερος, η ανατροπή ήρθε από την περιοχή της Μαγνησίας. «Ο πολιτισμός προέκυψε, αφότου ιδρύσαμε πόλεις. Η πρώτη πόλη στον κόσμο είναι το Σέσκλο, οπότε καταλαβαίνετε ότι το Σέσκλο και το Διμήνι συγκέντρωσαν τα βλέμματα, όταν έγινε γνωστό αυτό από το τέλος του 19ου αιώνα, διότι ξαφνικά εμφανίζεται το Σέσκλο και ένα Διμήνι, 2.000 – 3.000 χρόνια πριν τον Αιγυπτιακό πολιτισμό, με δομή σύγχρονης πόλεως, οπότε όλα ανατράπηκαν. Όλα τα φώτα στράφηκαν στη Μαγνησία», τονίζει.
Παράλληλα σημειώνει ότι: «Αυτό αργήσαμε να το καταλάβουμε στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να έχει ήδη γίνει μεγάλη ζημιά. Παρόλο που ο αρχαιολόγος Δημήτρης Θεοχάρης τα έγραφε όλα αυτά στα βιβλία του και μάλιστα έγραφε ότι «κάναμε λάθος οι αρχαιολόγοι όλα αυτά τα χρόνια»».
Στις συλλογές του Βρετανικού Μουσείου
Σταχυολογώντας σπουδαία προϊστορικά ευρήματα που ανήκουν στις συλλογές του Βρετανικού Μουσείου, αναφέρει ότι 87 αντικείμενα προέρχονται από το Σέσκλο και το Διμήνι, ενώ δεκάδες ακόμη προέρχονται από κάθε γωνιά της Μαγνησίας, τα Ζερέλια, τον Αλμυρό γενικότερα, το Βελεστίνο και αλλού.
Ανάμεσα στα προϊστορικά ευρήματα από την Μαγνησία που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο, περιλαμβάνεται μικρό θραύσμα δομικού υλικού, κεραμίδι 8.500 χρόνων από τα Ζερέλια Αλμυρού, που… κάηκε κατά λάθος, άγνωστο πώς και από ποιους, δωρεά στο Μουσείο από τη… Βρετανική Σχολή Αθηνών… το 1913.
Σε θραύσμα βαμμένου κεραμικού (6 εκατοστά), πάλι από τα Ζερέλια, πάλι 8.500 χρόνων, που κατέχει το μουσείο, διακρίνονται ίχνη πρωτογραφής. «Είναι γνωστό ότι υπάρχει τέτοιας ηλικίας γραφή στην αρχαία Ελλάδα, από ευρήματα στην αρχαία Μακεδονία και την Θράκη», σημειώνει. Προέρχεται από ανασκαφή του 1913 του Alan John Bayard Wace, ο οποίος έζησε το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του στην Ελλάδα, όπου και απεβίωσε, το 1957. Υπήρξε διευθύνων της Βρετανικής Σχολής Αθηνών (1914 – 1923), της οποίας είχε την ευθύνη των βρετανικών αρχαιολογικών αποστολών στην Ελλάδα.
Στις συλλογές του Βρετανικού Μουσείου περιλαμβάνεται, επίσης, μήτρα του 6ου αιώνα, με την μορφή λέοντος από το Βελεστίνο, από κράμα χαλκού, διακοσμημένη με κουκκίδες. Αγοράστηκε μέσω Royal Athena Galleries και Sotheby’s, το 1989. Βρέθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1920.
Πολλά θραύσματα κεραμικών προέρχονται από Τσανγκλί Βόλου, την Μαγούλα Τσάνι Σοφάδων Καρδίτσας (αρχαίον Κίερον), όπου βρέθηκε τύμβος το 1909, από το Ραχμάνι Μακρυχωρίου Λαρίσης και διάφορες περιοχές της Θεσσαλίας. Ακόμη, περιλαμβάνονται εκατοντάδες νομίσματα, απ’ όλη την Θεσσαλία…
Εκθέματα από τη Μαγνησία
Μεταξύ των Θεσσαλικών ευρημάτων που εκτίθενται στο Βρετανικό μουσείο, περιλαμβάνεται χάλκινο αγαλματίδιο του Απόλλωνα του 3ου π.Χ. αιώνα που βρέθηκε στην Θεσσαλία, αγοράστηκε από τον dr. Eger, το 1879 και προσφέρθηκε στο Μουσείο.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι το 1912, η ελληνική κυβέρνηση δώρισε στο Βρετανικό Μουσείο: αγαλματίδιο ανδρός (ίσως πρωτοειδώλιο) από τερακότα, νεολιθικής περιόδου, από το Διμήνι, καθώς επίσης βαθύ σφαιρικό κεραμικό αγγείο (ύψους 10,16 εκατ. στο οποίο έγινε «εκτεταμένη αποκατάσταση» με γύψο!). Με μαύρο-καφέ και γυαλισμένη επιφάνεια, επίσης νεολιθικής εποχής (5400-3300 πΧ), από το Σέσκλο.
«Υπάρχει και εξωφρενικότερο: Η νεολιθική συλλογή εδόθη σε αντάλλαγμα ενός καλουπιού/εκμαγείου, που θα μας έφτιαχναν, της κλεμμένης Καρυάτιδας από το Ερέχθειο της Ακροπόλεως, που έκλεψε ο 7ος κόμις του Ελγιν, και πούλησε στο Βρετανικό Μουσείο, το οποίο και την αγόρασε, γινόμενο κλεπταποδόχος», υπογραμμίζει ο κ. Λεκάκης στο άρθρο του, που δημοσιεύθηκε στην Κυριακάτικη εφημερίδα ΚΟΝΤΡΑ NEWS και το ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, παρουσιάζοντας τα παραπάνω ευρήματα και το αντίστοιχο φωτογραφικό υλικό.
Πενήντα προϊστορικές θέσεις
Μιλώντας στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ, ο κ. Λεκάκης υπογράμμισε ότι οι αρχαιολογικοί θησαυροί που φυγαδεύτηκαν στο εξωτερικό, δεν προέρχονται μόνο από το Διμήνι και το Σέσκλο. «Μόνο η Μαγνησία έχει περισσότερες από 50 παλαιολιθικές και νεολιθικές θέσεις, που σημαίνει ότι Σέσκλο και Διμήνι είναι το πιο πολυδιαφημισμένα και αυτά που βλέπετε εσείς σήμερα», επισημαίνει.
«Υπάρχουν στη Θεσσαλία μαγούλες, που οι περισσότερες καταστράφηκαν, κάποιες βρέθηκαν με έργα οδοποιίας ή ορυχείων που έγιναν στην περιοχή, ενώ σε πολλές περιπτώσεις, έχουν μείνει μόνο κάποιες αναφορές και τα ευρήματα αγνοούνται», τονίζει.
Με πόνο ψυχής αναφέρεται στους θησαυρούς που πέρασαν σε ξένα χέρια, όταν φυγαδεύτηκαν από την Ελλάδα όπου ανήκουν, αφαιρώντας ένα μεγάλο τμήμα της πολιτιστικής κληρονομιάς, που αποτελεί παρακαταθήκη για τους μεταγενέστερους.
Ο Γιώργος Λεκάκης
Ο Γιώργος Λεκάκης κοινωνιολόγος, λαογράφος, συγγραφέας, ποιητής, στιχουργός, δημοσιογράφος, θεατρικός συγγραφέας και σεναριογράφος, δημιουργός του «Αρχείου Πολιτισμού», διακρίνεται για την ευαισθησία του σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς. Με την καυστική του πένα, στηλιτεύει την κλοπή θησαυρών της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Συγγραφέας εβδομήντα βιβλίων που ακουμπούν στην ιστορία, τον παλαιολιθικό πολιτισμό, την λαογραφία, τη γεωγραφία και τις τέχνες, ενώ ως δημοσιογράφος διακρίνεται αρθρογραφώντας σε εφημερίδες και περιοδικά.
Επίσης επιμελήθηκε επανεκδόσεις προλόγισε βιβλία, έκανε περισσότερα από 70 ντοκιμαντέρ, έχει γράψει θεατρικά έργα και ποιητικές συλλογές, ενώ έχει αποσπάσει βραβεία, για την εν γένει προσφορά του στην έρευνα και τον πολιτισμό.
