Κηρύχτηκαν διατηρητέα μνημεία με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού
Διατηρητέα μνημεία της νεώτερης περιόδου είναι το μακροβιότερο συγκρότημα καταστημάτων που βρίσκεται στην περιοχή των Παλαιών και ανάγεται στην περίοδο της Τουρκοκρατίας. Το εν λόγω συγκρότημα καταστημάτων βρίσκεται στον οικοδομικό πυρήνα που περιβάλλεται από τις οδούς Αγχιάλου και Αλμυρού στην «καρδιά» των Παλαιών και χρονολογείται στα 1884, σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή που είναι αναρτημένη στην πρόσοψη του συγκροτήματος. Η απόφαση χαρακτηρισμού που ελήφθη πριν από λίγους μήνες, έχει δημοσιευτεί στην εφημερίδα της κυβερνήσεως και υπογραμμίζει ότι «αποτελούν σημαντική μαρτυρία για την ιστορική τοπογραφία της περιοχής, είναι αξιόλογα από ιστορικής, πολεοδομικής, κοινωνικής και αρχιτεκτονικής άποψης και χρήσιμα για την μελέτη της εξέλιξης της ιστορίας της Αρχιτεκτονικής στην περιοχή».
ΡΕΠΟΡΤΑΖ : ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
«Δεν υπάρχουν άλλα προγενέστερα διασωθέντα καταστήματα στην περιοχή μας» σύμφωνα με την επισήμανση του κ. Δημήτρη Παλιούρα, προϊσταμένου της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Θεσσαλίας, ο οποίος προσθέτει ότι «είναι επακριβώς χρονολογημένα, κτίστηκαν το 1884 και έχουν νεοκλασικά χαρακτηριστικά, σύμφωνα με το αρχιτεκτονικό ρεύμα της εποχής κατά την οποία κατασκευάστηκαν». Ενδιαφέρον στοιχείο είναι στην προκειμένη περίπτωση το γεγονός ότι η χρονολογία κατασκευής δείχνει ότι και μετά την απελευθέρωση της πόλης, οι Οθωμανοί κάτοικοι δεν εγκατέλειψαν την περιοχή, αλλά παρέμειναν και δραστηριοποιούνταν επαγγελματικά.
Το συγκρότημα περιλαμβάνει επτά καταστήματα, τα οποία καταλαμβάνουν ένα μεγάλο τμήμα της βορειοανατολικής γωνίας του οικοδομικού τετραγώνου στο οποίο βρίσκονται. Τα εν λόγω καταστήματα είναι ισόγεια, λιθόκτιστα και κεραμοσκεπή, σύμφωνα με το ύφος και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιόδου κατά την οποία κτίστηκαν. Άλλα στεγάζουν επαγγελματικές στέγες και άλλα παραμένουν κλειστά, ενώ η συνολική τους εικόνα είναι χαρακτηριστική, τόσο για την περιοχή στην οποία βρίσκονται, αλλά και ευρύτερα. Όπως προαναφέρθηκε, κτίστηκαν τρία χρόνια μετά την απελευθέρωση της πόλης από Τούρκους ιδιοκτήτες, ενώ στην κτητορική επιγραφή αναγράφονται τα ονόματα των «Αδελφών Jακούπ και Σαμή» καθώς και στοιχεία στην Αραβική γραφή, ενώ ο τελευταίος Τούρκος ιδιοκτήτης φέρεται να είναι ο Μουνήρ Σερήφ Σαδή, σύμφωνα με το υπ’ αριθ. 13344 συμβόλαιο. Τα καταστήματα αυτά, σύμφωνα με την από 30/01/1923 σύμβαση ανταλλαγής του πληθυσμού, την από 21/05/1924 απόφαση της μεικτής επιτροπής, το από 16/10/1925 πρωτόκολλο παράδοσης παραλαβής και την από 10/06/1930 Ελληνοτουρκικής συμφωνίας, η οποία κυρώθηκε με τον υπ’ αριθμόν 4793 νόμο, παραδόθηκαν στην Εθνική Τράπεζα, η οποία στην συνέχεια τα εκποίησε σε διάφορους Έλληνες ιδιοκτήτες.
Στην εισήγηση της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Θεσσαλίας προς το Υπουργείο Πολιτισμού, επισημαίνεται μεταξύ άλλων ότι «η κατάσταση διατήρησης των καταστημάτων είναι σε άλλα μέτρια, κυρίως εκείνων που είναι εγκαταλελειμμένα και άλλων καλύτερη, όπως εκείνων που είναι ακόμη σε χρήση και οι ιδιοκτήτες τους φροντίζουν για την συντήρησή τους. Χρειάζονται όμως επισκευή και κυρίως αποκατάσταση της αρχικής τους μορφής, τα μορφολογικά στοιχεία που έχουν αλλοιωθεί, όπως αποφράξεις ανοιγμάτων, καταστροφές διακοσμητικών στοιχείων, αποκατάσταση κουφωμάτων και άλλα».
Τεκμήρια ιστορικής μνήμης
Η συνοικία των Παλαιών είναι ο αρχικός πολεοδομικός πυρήνας της πόλης του Βόλου και μέχρι το 1850 περίπου, οριοθετούνταν από το Κάστρο, και από τα «Μαγαζιά», μια μικρή συνοικία νότια και έξω από το Κάστρο, που έφθανε μέχρι την θάλασσα. Το «Μαγαζιά» ήταν Τούρκικων ιδιοκτησιών, τα οποίαν νοίκιαζαν οι ιδιοκτήτες τους σε έλληνες εμπόρους, κυρίως από το Πήλιο, οι οποίοι εμπορεύονταν τα προϊόντα τους και έκαναν τις εξαγωγές τους από το λιμάνι του Βόλου, το οποίο αποτελούσε την σκάλα ολόκληρης της Θεσσαλίας κατά την συγκεκριμένη περίοδο.
Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο Ν. Μάγνης στο βιβλίο του «Περιηγήσεις : Η τοπογραφία της Θεσσαλίας και Θετταλικής Μαγνησίας, εν Αθήναις 1860» : «Εκτός του Κάστρου έχουσιν οι Τούρκοι μόνον κτισμένα εργαστήρια και καφενεία τα οποία ενοικιάζονται εις τον βουλόμενον χωρίς διάκριση θρησκείας. Ως επί το πλείστον όμως οι ενοικιασταί είναι Χριστιανοί, αυτού κατά Σάββατον γίνεται εμπορική πανήγυρι (παζάρ) όπου συνέρχονται από την λοιπήν Θεσσαλίαν και Μαγνησίαν δια να πωλήσωσι τα προϊόντα του τόπου των και να αγοράσωσιν άλλα». Στην συγκεκριμένη περιοχή των «Μαγαζιών» βρίσκεται και το εν λόγω συγκρότημα καταστημάτων, το οποίο εντάσσεται στα σημαντικά μνημεία της νεότερης ιστορικής περιόδου και αποτελούν τις παραδοσιακές επαγγελματικές στέγες της περιοχής.
Υπενθυμίζεται ότι με εισήγηση της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων έχουν επίσης χαρακτηριστεί διατηρητέα τα Χάνια Δίκου και Τσαλαπάτα, ενώ ολόκληρη η περιοχή των Παλαιών, καθώς και μια ευρύτερη ζώνη περιβάλλοντα χώρου, έχουν χαρακτηρισθεί αρχαιολογικός χώρος, λόγω της πληθώρας των ευρημάτων της συγκεκριμένης περιοχής, η οποία κατοικείται από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι σήμερα. Επίσης στην ίδια περιοχή, το Υπουργείο Χωροταξίας έχει χαρακτηρίσει έξι κτήρια και δέκα όψεις ως διατηρητέα, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και οι όψεις του εν λόγω συγκροτήματος καταστημάτων, τα οποία «αποτελούν σημαντική μαρτυρία για την ιστορική τοπογραφία της περιοχής και επιπλέον διαθέτουν αξιόλογα επί μέρους στοιχεία, τα οποία πρέπει να διατηρηθούν για την μελέτη της εξέλιξης της ιστορίας της Αρχιτεκτονικής στην περιοχή μας». Αρκετά παλαιά καταστήματα διασώζονται επίσης και στην περιοχή μεταξύ Ερμού και Δημητριάδος, καθώς και στο τμήμα της πόλης που εκτείνεται από το Δημαρχείο έως την οδό Ιωλκού, τα οποία παρουσιάζουν ενδιαφέρον, διότι αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής ιστορίας. Όπως αναφέρει μάλιστα στο σημείο αυτό ο κ. Παλιούρας «από την περιοχή του Δημαρχείου έως την οδό Ιωλκού είναι η πρώτη εγκατάσταση των Ελλήνων, λίγο πριν από την απελευθέρωση της πόλης του Βόλου. Από το 1840 περίπου, προσθέτει ο ίδιος, άρχισε να οικίζεται η νέα πόλη του Βόλου και τα πρώτα κτήρια που οικοδομήθηκαν, είναι από έλληνες πλέον, ιδιοκτήτες, στην συγκεκριμένη περιοχή» ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στην τοπική ιστορία.
