Το 82% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι καταναλώνει φάρμακα για την αντιμετώπιση του πόνου, ενώ το 15% λαμβάνει χωρίς συνταγή
Πρώτα σε κατανάλωση κατατάσσονται αντιβιοτικά, αναλγητικά και οι βιταμίνες σε ηλικίες μέχρι 30 ετών, σύμφωνα με επιστημονική μελέτη για την πολυφαρμακία, που εκπονήθηκε για πρώτη φορά. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, που εκπονήθηκε στη Μαγνησία και την Αθήνα, το 15% των ερωτηθέντων καταναλώνει φάρμακα χωρίς ιατρική συνταγή.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Υπολογίζεται ότι ο μέσος Eλληνας ηλικίας άνω των 50 καταναλώνει σε μόνιμη βάση περίπου 4 φάρμακα, που αναλογεί στο 23% του συνόλου των δαπανών υγείας.
Σύμφωνα με έρευνα που έγινε στο Τζάνειο Νοσοκομείο βρέθηκε ότι οι Ελληνες λαμβάνουν βιταμινούχα σκευάσματα χωρίς συνταγή, ενώ επιπρόσθετα σε έρευνα που πραγματοποίησε η Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας σε δείγμα 2.545 πολιτών διαπιστώθηκε ότι το 15% έλαβε φάρμακα χωρίς συνταγή, το 15% πήρε με προηγούμενη συνταγή ή συνταγή φίλου, ενώ το 28% των νοικοκυριών είχε στο σπίτι του αχρησιμοποίητα φάρμακα.
Επικεφαλής της έρευνας ήταν η Βολιώτισσα Μαριάννα Διομήδους, αναπληρώτρια καθηγήτρια κλινικής επιδημιολογίας – δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα της επιστημονικής μελέτης στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ, υπογράμμισε ότι «η παρούσα μελέτη είναι καινοφανής, γιατί έγινε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με επίκεντρο νεαρά άτομα, προκειμένου να μελετηθεί το φαινόμενο της πολυφαρμακίας και των παραγόντων που την προκαλούν, αφενός για τους ασθενείς και τον γενικό πληθυσμό που μπορεί να παρουσιάσει κάποιο πρόβλημα πολυφαρμακίας στη ζωή του και αφετέρου για την προαγωγή και εξέλιξη της δημόσιας υγείας».
Το ενδιαφέρον της μελέτης επικεντρώθηκε στις νεώτερες ηλικιακές ομάδες, διερευνώντας αν στο φαινόμενο της λήψης πολλών διαφορετικών φαρμάκων υπάρχει επίδραση της ηλικίας, του φύλου, του μορφωτικού επιπέδου και του επαγγέλματος. Επιπλέον έγινε μια προσπάθεια να μελετηθούν οι στάσεις και οι απόψεις νέων ανθρώπων που ασχολούνται με τον τομέα της υγείας, ως προς την λήψη φαρμάκων.
Η συγκεκριμένη έρευνα έφερε στο φως καινούργια δεδομένα που αφορούν την χρήση φαρμάκων σε νεώτερες ηλικίες.
Οσον αφορά στους ηλικιωμένους, που αποτελούν το 13% του πληθυσμού της χώρας, σύμφωνα με στοιχεία του ινστιτούτου καταναλωτή, καταναλώνουν το 1/3 των φαρμάκων (κοντά στο 30%) και εκεί εντοπίζονται οι μεγαλύτερες ενδείξεις πολυφαρμακίας αν και η πολυφαρμακία στην Ελλάδα δεν φαίνεται να ισχύει, τουλάχιστον στο βαθμό που φημολογείται. «Η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή της Ευρωπαϊκής κατάταξης στην κατανάλωση αντιβιοτικών εκ των οποίων τα πιο συχνά είναι η μακρολίδες, κεφαλοσπορίνες και η πενικιλίνες. Επίσης, η πρώτη σε πωλήσεις θεραπευτική κατηγορία φαρμάκων ήταν τα φάρμακα για καρδιαγγειακές παθήσεις και ακολουθούσαν τα φάρμακα για το κεντρικό νευρικό σύστημα, εκείνα για το πεπτικό σύστημα και τέλος για το μεταβολισμό» τονίζει η κ. Διομήδους.
Τα αποτελέσματα της μελέτης
Στο πλαίσιο της διεξαγωγής της μελέτης, από τον Σεπτέμβριο του 2018 έως τον Ιούλιο του 2019 έγινε αναζήτηση της βιβλιογραφίας σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων του PubMed και Google Scholar. Σε δεύτερη φάση πραγματοποιήθηκε το ερευνητικό κομμάτι της μελέτης τη διερεύνηση του φαινομένου της πολυφαρμακίας σε νέους μέχρι 30 ετών, σε επαγγελματίες υγείας, και σε φοιτητές των σχολών επιστημών υγείας.
Το δείγμα απετέλεσαν 200 άτομα ηλικίας έως 30 ετών, που κλήθηκαν να απαντήσουν σε ένα ερωτηματολόγιο το οποίο περιελάμβανε 25 ερωτήσεις με δημογραφικά στοιχεία, ερωτήσεις κλειστού και ανοιχτού τύπου και κλίμακες τύπου liket για μέτρηση πεποιθήσεως σχετικά με τα φάρμακα.
Το δείγμα αποτέλεσαν άντρες και γυναίκες μέχρι 30 ετών και επαγγελματίες υγείας της ίδιας ηλικίας. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 100 άτομα στην περιφέρεια Αττικής, 53 άνδρες και 47 γυναίκες και στην περιοχή της Μαγνησίας με τη συμμετοχή 55 ανδρών και 45 γυναικών, ενώ η στατιστική ανάλυση και επεξεργασία των δεδομένων έγινε με τη βοήθεια του στατιστικού πακέτου SSPS 21.
Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης έδειξαν ότι το 82% των συμμετεχόντων έχει καταναλώσει φάρμακα μέσα στον τελευταίο χρόνο με κυριότερη αιτία την συμπτωματική θεραπεία για την αντιμετώπιση του πόνου (53,7%). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το 43% των συμμετεχόντων που είχε κάποιο πρόβλημα υγείας κατανάλωνε μόνο 1 – 2 φάρμακα την εβδομάδα, ενώ το 3,7% που δεν είχε κάποιο διαγνωσμένο πρόβλημα υγείας, κατανάλωνε 5 – 7 φάρμακα την εβδομάδα.
Σε γενικές γραμμές οι συμμετέχοντες χρησιμοποιούσαν φαρμακευτική αγωγή που ήταν συνταγογραφούμενη από το γιατρό, με εξαίρεση τις περιπτώσεις τις συμπτωματικής θεραπείας για την αντιμετώπιση του πόνου και τον βιταμινών και των συμπληρωμάτων διατροφής, τα οποία αποφάσιζαν οι ίδιοι τα οποία αποφάσιζαν οι ίδιοι οι συμμετέχοντες ότι ήταν απαραίτητα να τα λάβουν, καθώς, όπως απάντησαν, ευρισκόμενοι στο χώρο της υγείας θεωρούσαν ότι μπορούσαν να κρίνουν σωστά αν χρειάζεται να καταναλώσουν φαρμακευτικό σκεύασμα ή όχι.
Απόψεις συμμετεχόντων
Οσον αφορά στις απόψεις των συμμετεχόντων σχετικά με την λήψη φαρμάκων γενικά, φαίνεται ότι είχαν θετική στάση απέναντι στα φάρμακα. Επιπρόσθετα, υπήρξε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των συμμετεχόντων που ήταν στο χώρο της υγείας και αυτών που δεν ήταν, όσον αφορά την λήψη φαρμάκων συγκεκριμένα, καθώς, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, οι ερωτηθέντες που δεν ήταν στο χώρο της υγείας αποφάνθηκαν ότι κατανάλωναν περισσότερα φάρμακα.
Ακόμη, οι απόψεις απέναντι στα φάρμακα, των ατόμων που κατανάλωναν ένα φάρμακο εβδομαδιαίως, ήταν πιο θετικές σε σύγκριση με τις απόψεις των ατόμων που δεν κατανάλωναν κανένα φάρμακο. «Κάτι που επίσης πρέπει να αναφερθεί, είναι ορισμένες απόψεις ατόμων σχετικά με τη λήψη φαρμάκων ανάλογα με τον αριθμό των φαρμάκων που κατανάλωναν κάθε εβδομάδα» αναφέρει η κ. Διομήδους.
Ειδικότερα, τα άτομα που έπαιρναν τουλάχιστον ένα φάρμακο την εβδομάδα συμφωνούσαν σημαντικά περισσότερο με τις εξής απόψεις: «η υγεία μου εξαρτάται από τα φάρμακα, δε θα ζούσα χωρίς τα φάρμακα μου» «θα ήμουν σε άσχημη κατάσταση χωρίς τα φάρμακα μου» «η υγεία μου στο μέλλον θα εξαρτηθεί από τα φάρμακα», «χωρίς τα φάρμακα οι γιατροί δεν θα μπορούσαν να θεραπεύσουν τον κόσμο», «αρκετές φορές αγοράζω φάρμακα χωρίς ιατρική συνταγή».
Αντίθετα, τα άτομα που έπαιρναν τουλάχιστον ένα φάρμακο την εβδομάδα συμφωνούσαν σημαντικά λιγότερο με την άποψη «προτιμώ να αντιμετωπίζω κάποια συμπτώματα με φυσικούς τρόπους και όχι με φάρμακα», με την επικεφαλής της έρευνας να τονίζει ότι « στην παρούσα μελέτη δεν υπήρξαν στατιστικά σημαντικές ενδείξεις πολυφαρμακίας, τουλάχιστον με τον τρόπο που αυτοί ορίζεται στην διεθνή βιβλιογραφία».
Ωστόσο ένα ποσοστό 3,7% των συμμετεχόντων κατανάλωνε 5 έως 7 φάρμακα την εβδομάδα χωρίς να παρουσιάζουν κάποιο διαγνωσμένο πρόβλημα υγείας. «Το ποσοστό αυτό αν και μικρό δεν παύει να μας προβληματίζει επειδή υποδηλώνει ανεξέλικτη χρήση φαρμάκων» σημειώνει η συντονίστρια της έρευνας.
Στη συνέχεια, οι απόψεις των συμμετεχόντων στην μελέτη σχετικά με τη λήψη φαρμάκων ήταν σε γενικές γραμμές θετικές. Σημειώθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά των ατόμων που κατανάλωναν τουλάχιστον ένα φάρμακο, με αυτούς που δεν κατανάλωναν κανένα. Η διαφορά έγκειται στο ότι όσοι κατανάλωναν τουλάχιστον ένα φάρμακο είχαν πιο θετική στάση απέναντι στη λήψη φαρμάκων.
Συμπεράσματα της μελέτης
Συμπερασματικά, «η παρούσα μελέτη έκανε μια απόπειρα να μελετήσει ένα φαινόμενο που απασχολεί τη δημόσια υγεία και δεν έχει επαρκώς μελετηθεί διεθνώς και κυρίως στην χώρα μας και για αυτό κρίνεται απαραίτητο να μελετηθεί περαιτέρω με την επικέντρωση του ενδιαφέροντος των ερευνητών και σε άλλες ηλικιακές και επαγγελματικές ομάδες.
Οι κατευθύνσεις και τα δεδομένα που προκύπτουν από την παρούσα μελέτη αφορούν στον εντοπισμό του προβλήματος της πολυφαρμακίας και των παραγόντων της που θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη των κατάλληλων και απαραίτητων ενεργειών προκειμένου αν όχι να εξαλείφει τουλάχιστον να μειωθεί η συχνότητα του φαινομένου αυτού και των συνεπειών του γεγονός που θα συμβάλει στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων ασθενών και μη και στην εξέλιξη και προαγωγή της δημόσιας υγείας» τονίζει η Βολιώτισσα επιστήμων.
Εν κατακλείδι, εξάγεται το συμπέρασμα ότι «είναι καθοριστική η στάση των συμμετεχόντων που εργάζονται στο τομέα της υγείας απέναντι στο φαινόμενο της πολυφαρμακίας, καθότι ως ειδικοί φέρουν μια πολύ μεγάλη ευθύνη. Κατά συνέπεια, θεωρείται σημαντική η παροχή συμβουλευτικής καθοδήγησης και ενημέρωσης τον ασθενών, κυρίως όταν πρόκειται για ηλικιωμένους ασθενείς, σχετικά με την καλύτερη δυνατή χρήση των φαρμάκων ανάλογα με το πρόβλημα που παρουσιάζουν. Με αυτό τον τρόπο θα αποφευχθούν πολλές από τις υπερβολές και θα μειωθούν οι δυσμενείς συνέπειες της κατάχρησης των φαρμάκων» καταλήγει η Βολιώτισσα ιατρός.
