Δικαστικές ποινές με… δόσεις
Τοπικά η Θέμιδα τοποθετεί στο ζύγι της την απόγνωση πολιτών από την οικονομική δυσπραγία
Με δραματικές περιγραφές φυγόποινων, οι οποίοι απειλούνται με σύλληψη εάν δεν τακτοποιήσουν την χρηματική ποινή τους, ωστόσο, δεν έχουν οικονομικούς πόρους, έρχονται καθημερινά κατά πρόσωπο οι Εισαγγελείς και οι υπάλληλοι των αρμόδιων τμημάτων των Δικαστηρίων Βόλου.
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Βάσω Σαμακοβλή
«Δεν έχω να πληρώσω», ακούγεται με μεγάλη πλέον συχνότητα από το στόμα δεκάδων που προσέρχονται στα Δικαστήρια Βόλου για να τακτοποιήσουν εκκρεμότητές τους απέναντι στη Δικαιοσύνη και οι οποίοι περιγράφουν τη δραματική κατάστασή τους. Καταδικασθέντες και φυγόποινοι βρίσκονται σε μεγάλη αδυναμία πληρωμής, ενώ εμπλεκόμενοι σε ποινικές δίκες δεν έχουν να πληρώσουν ούτε τα δικαστικά έξοδα.
Τα Δικαστήρια του Βόλου δείχνουν το ανθρώπινο πρόσωπό τους, λαμβάνοντας υπόψη τα σοβαρά οικονομικά αδιέξοδα φυγόποινων. Κρίνοντας κατά περίπτωση τα δεδομένα που παρουσιάζει κάθε πολίτης προχωρούν σε δοσοποίηση των χρηματικών ποινών ή ακόμη και σε αναδοσοποίηση, καθώς ορισμένοι που είχαν αναλάβει την υποχρέωση καταβολής μέρους των χρημάτων σε συγκεκριμένες ημερομηνίες, ώστε να τακτοποιούν την οφειλή τμηματικά, δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στην ώρα τους.
Πλήθος υποθέσεων πολιτών, οι οποίοι συλλαμβάνονται όταν κατά την εξακρίβωση στοιχείων «χτυπήσει» το on line σύστημα της αστυνομίας και δείξει ότι έχουν καταδικασθεί ερήμην στο παρελθόν, απασχολούν σε καθημερινή βάση τα Δικαστήρια Βόλου.
Πρόκειται για περιπτώσεις πολιτών, οι οποίοι δεν προσήλθαν στη δίκη που είχε προσδιοριστεί και καταδικάστηκαν ερήμην, είτε διότι το αμέλησαν είτε γιατί δεν γνώριζαν καν την ποινική δίωξη που ασκήθηκε σε βάρος τους. Ένας από τους συνηθέστερους λόγους ότι άλλαξαν διεύθυνση κατοικίας και δεν κατέστη δυνατό να εντοπιστούν για την επίδοση της κλήσης.
Σε αυτές τις περιπτώσεις ο φυγόποινος θα συνοδευτεί στα δικαστήρια, εάν «πέσει» σε έλεγχο αστυνομικών, ακόμη και όταν επισκεφθεί τις αστυνομικές υπηρεσίες για την έκδοση ταυτότητας.
Οι εκκρεμείς σε βάρος τους αποφάσεις αφορούν σε εισφορές σε ασφαλιστικά ταμεία, ακάλυπτες επιταγές, παραβάσεις του αγορανομικού κώδικα και των υγειονομικών διατάξεων και παραβάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Η συντριπτική πλειοψηφία, πάντως, αφορά σε μη καταβολή ασφαλιστικών εισφορών.
Στα Δικαστήρια του Βόλου συνοδείες φυγόποινων γίνονται σε ημερήσια βάση. Από τις αρχές του έτους δεκάδες φυγόποινοι ζήτησαν δοσοποίηση των χρημάτων που θα έπρεπε να καταβάλουν για δικαστικές αποφάσεις που εκδόθηκαν στο παρελθόν ή αιτήθηκαν τη συγχώνευση περισσότερων από μία αποφάσεων.
Σχεδόν διπλάσιος είναι ο αριθμός των φυγόποινων το ίδιο χρονικό διάστημα που αιτήθηκαν την αναβολή εκτέλεσης της ποινής τους για χρονικό διάστημα το ανώτερο έως έξι μήνες, όπως προβλέπει το άρθρο 556 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας για όσους δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις ποινές που έχει ορίσει το δικαστήριο.
Όμως, τους τελευταίους μήνες ένα νέο «κεφάλαιο» έχει ανοίξει στα αρμόδια γραφεία της Εισαγγελίας. Πρόκειται για φυγόποινους, οι οποίοι προσήλθαν κατά το παρελθόν και συμφώνησαν την τμηματική καταβολή της χρηματικής ποινής, αλλά οι προθεσμίες πληρωμής των δόσεων παρήλθαν άπραγες, είτε διότι είναι άνεργοι, είτε διότι πνίγονται σε χρέη που αδυνατούν να τακτοποιήσουν.
Και σε αυτές τις περιπτώσεις επανεξετάζονται τα δεδομένα τους και γίνονται νέες διευκολύνσεις, ώστε να αποφευχθεί η κράτησή τους. Οι τοπικές εισαγγελικές αρχές χειρίζονται τις υποθέσεις με ιδιαίτερη ευαισθησία, με δεδομένη την ασφυξία που έχει προκαλέσει στα μικρομεσαία κοινωνικά στρώματα η οικονομική κρίση.
Άλλωστε, ο νέος νόμος για τον εξορθολογισμό και τη βελτίωση στην απονομή της ποινικής δικαιοσύνης, ήρθε να απαλλάξει από το φόβο της φυλάκισης καταδικασθέντες σε περίπτωση που δεν διαθέτουν το χρηματικό ποσό της ποινής και να δώσει τη δυνατότητα στους φυγόποινους να τακτοποιήσουν σε δόσεις την εκκρεμότητά τους.
Λαμβάνεται μια σειρά μέτρων, με στόχο να ενισχυθεί και να απλουστευθεί η εφαρμογή της νομοθεσίας περί εναλλακτικών μέτρων και ποινών, ώστε η φυλάκιση να παραμείνει ως ποινή μόνο για τα σοβαρά αδικήματα και για τους υπότροπους εγκληματίες. Επισημαίνεται δε ότι οι μικρές ποινές στέρησης της ελευθερίας δεν βοηθούν στη βελτίωση του δράστη, αλλά έχουν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα, λόγω του συγχρωτισμού του στις φυλακές με σκληρούς εγκληματίες.
Επιπλέον, χαρακτηρίζεται κοινωνικά άδικο να παραμένουν άτομα στη φυλακή, απλά και μόνο επειδή δεν έχουν να πληρώσουν την ποινή τους, ενώ, αντίθετα, καταδικασθέντες με ικανή οικονομική κατάσταση και με τις ίδιες ποινές να βρίσκονται εκτός φυλακής γιατί μπόρεσαν να τις εξαγοράσουν.
Μέχρι πρότινος στη φυλακή βρίσκονταν άνθρωποι μόνο και μόνο επειδή αδυνατούσαν να πληρώσουν τα έξοδα της δίκης. Με το νέο νόμο η κράτηση στη φυλακή για τον λόγο αυτό αποκλείεται και οι κρατούμενοι για δικαστικά έξοδα απολύονται.
Με το προηγούμενο καθεστώς οι ποινές φυλάκισης μέχρι ένα έτος μετατρέπονταν σε χρηματική ποινή. Το ίδιο συνέβαινε κατά κανόνα με τις ποινές φυλάκισης από ένα ως δύο έτη.
Πλέον ο καθορισμός του ποσού της μετατροπής από τα δικαστήρια γίνεται δίνοντας την πρέπουσα σημασία στην προσωπική και οικονομική κατάσταση του κάθε κατηγορούμενου.
Για τον λόγο αυτό, ρυθμίζονται τα όρια της μετατροπής από 3 ως 100 ευρώ, με τρόπο ώστε το δικαστήριο να μπορεί να μετατρέψει για παράδειγμα την ποινή ενός άνεργου οικογενειάρχη με το κατώτερο ποσό των 3 ευρώ, ενώ του καταδικασθέντος για οικονομικά εγκλήματα επιχειρηματία με το ανώτατο όριο των 100 ευρώ.
Ταυτόχρονα, απλοποιείται η διαδικασία για την τμηματική καταβολή του ποσού της μετατροπής. Η δυνατότητα αυτή θα χορηγείται, αντίθετα, από το ίδιο το δικαστήριο για προθεσμία 2 έως 3 ετών, όταν ο δράστης αδυνατεί να καταβάλει αμέσως το σύνολο του ποσού. Αντίστοιχα, προβλέπεται η απόλυση εκείνων που κρατούνται σήμερα επειδή δεν έχουν να πληρώσουν το ποσό της μετατροπής, προκειμένου να καταβάλουν τμηματικά το υπόλοιπο της ποινής τους.
Για εκείνους που δεν έχουν να πληρώσουν ούτε τμηματικά το ποσό της μετατροπής, ενισχύεται και καθίσταται πιο ελκυστικός ο θεσμός της παροχής κοινωφελούς εργασίας, ως εναλλακτικός τρόπος έκτισης της ποινής.
