ΤΟΠΙΚΑ

Το ακανθώδες πρόβλημα της καύσης των νεκρών

το-ακανθώδες-πρόβλημα-της-καύσης-των-ν-851206

Μέσα από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Βουλής των Ελλήνων, εφόσον μου παρέχεται η δυνατότητα μέσω του θεσμού της Βουλής των Εφήβων, θέλουμε να εκφράσουμε κι εμείς οι νέοι το δικό μας μέτρο ευαισθησίας και συνειδητοποίησης προβάλλοντας τις απόψεις μας και φέρνοντας στο φως και τη δική μας καθημερινή αγωνία για τη βελτίωση ή αλλαγής της πραγματικότητας μέσα στην οποία ζούμε. Θέλουμε επίσης να εκφράσουμε και τις δικές μας προτάσεις για λύση προβλημάτων που μαστίζουν και απασχολούν τους νέους αλλά και τους μεγαλύτερους. Πολλά τα προβλήματα, αλλά χρόνια και συνεχή, αλλά που κάποια στιγμή ανακύπτουν και σε άλλες χώρες βέβαια αλλά και στη δική μας και επιζητούν και αναμένουν τη λύση τους.
Το θέμα που επέλεξα να σας παρουσιάσω – με όσες παραμέτρους μπορώ – είναι το σχετικό με την καύση των νεκρών, ένα σπουδαίο και ακανθώδες θέμα το οποίο ανέκυψε στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, ενώ ήδη έχει απασχολήσει και έχει κατά τον ένα ή άλλο τρόπο επιλυθεί από τα κράτη της Ευρώπης και γενικότερα της υφηλίου.
Το θέμα στον ελληνικό χώρο έλαβε διαστάσεις λόγω της θέσης που παίρνει η Ορθόδοξη Εκκλησία στηριζόμενη στη διδασκαλία της και στην από αιώνων Παράδοσή της και που δέχεται μόνο τη νεκρώσιμη ακολουθία και την ταφή στηριζόμενη στο δογματικό «χους ει και εις χουν απελεύσει» δηλαδή (άνθρωπε), είσαι χώμα και θα πας, θα γίνεις χώμα».
Το θέμα βέβαια της ταφής ή της καύσης των νεκρών έχει δύο πλευρές με τα υπέρ και τα κατά τους.
Α: Υπέρ της ταφής:
1. Σύμφωνα με το έθιμο η ταφή είναι ανθρώπινη συνήθεια σ’ όλη τη γη από αρχαιοτάτων χρόνων.
2. Στην αρχαιότητα, αν γινόταν αποτέφρωση νεκρών, γινόταν με καύση μεγάλης ποσότητας ξύλων, ενώ σήμερα γίνεται μέσα σε υπερσύγχρονα μηχανήματα «κλιβάνους», που φέρνουν στη μνήμη των ανθρώπων τα κρεματόρια στο Νταχάου, στο Άουσβιτς, στο Μαουτχάουζεν, των Ναζιστικών στρατοπέδων δηλαδή.
3. Η ταφή κατά το ορθόδοξο δόγμα είναι επιστροφή του σώματος στο στοιχείο γη. «Χους ει και εις χουν απελεύσει».
4. Ασέβεια θεωρείται η καύση προς το ανθρώπινο σώμα «τον ναόν του θεού» και το «καθ’ ομοίωσιν».
5. Υπόνοιες και φόβος υπάρχει μήπως με την αποτέφρωση καλυφθούν δολοφονικές ή άλλες εγκληματικές ενέργειες.
6. Συντήρηση της μνήμης με το ταφικό μνημείο και απόδοση τιμών επ’ αυτού με τρισάγια, μνημόσυνα κλπ.
7. Διατήρηση των οστών σε λάρνακες σε οστεοφυλάκια.

Β΄ Υπέρ της καύσης – αποτέφρωσης
1. Οριστική ανάπαυση του νεκρού.
2. Γρηγορότερη επιστροφή στα στοιχεία γη, νερό, αέρα, φωτιά.
3. Είναι καθαρτική η δύναμη του πυρός.
4. Τα νεκροταφεία είναι εστίες μόλυνσης, ιδιαίτερα σήμερα που βρίσκονται μέσα στα κέντρα των πόλεων και των μεγαλουπόλεων κυρίως σε πυκνοκατοικημένες περιοχές.
5. Αποφεύγεται η επιβάρυνση του περιβάλλοντος (γης και υδροφόρου ορίζοντα) των νεκροταφείων, τα περισσότερα των οποίων βρίσκονται εντός του συνεκτικού ιστού των πόλεων.
6. Και στο ιστορικό παρελθόν και σήμερα η αποτέφρωση γινόταν σε περιόδους πολέμων και περιπτώσεις επιδημιών.
7. Δεν είναι απαραίτητα τα έξοδα της κατασκευής και της συντήρησης τάφου.
8. Μετά την καύση των οστών η τέφρα που απομένει είναι 2-3 κιλά εντελώς καθαρή και ακίνδυνη, ακόμη και αν η σορός έπασχε από μολυσματικές ασθένειες.
9. Απαλλάσσει τις οικογένειες των νεκρών από το θλιβερό και μακάβριο γεγονός της εκταφής μετά από τρία χρόνια και από την επιτακτική ανάγκη νέας ταφής στην περίπτωση ατελούς αποσύνθεσης του νεκρού.

Ιστορικά στοιχεία:

Α. Η Αποτέφρωση στις άλλες χώρες

Παγκοσμίως τα ποσοστά των ανθρώπων που επιλέγουν την αποτέφρωση από την ταφή αυξάνονται συνεχώς. Πρόκειται βέβαια για προαιρετική και όχι υποχρεωτική πράξη. Στη Γαλλία αναφέρεται το έτος 1789 ως αρχή εφαρμογής και στην Αγγλία από το 19ο αιώνα. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τα ποσοστά αποτέφρωσης σε μερικά κράτη, όπως: Αυστραλία 48%, Γερμανία 56%, Τσεχία 67%, Κίνα 37%, Δανία 68%, Μ. Βρετανία 67%, Ιαπωνία 97%, Ελβετία 61%, Σουηδία 63%, Ισπανία 21%, Ολλανδία 51%, Νέα Ζηλανδία 46%, Νορβηγία 57%, ΗΠΑ 21% κ.ε.
Η διαδικασία λοιπόν της καύσης των νεκρών είναι αποδεκτή και εφαρμόζεται σε πολλές χώρες του κόσμου ακόμη και από χριστιανικές εκκλησίες όπως από τους Προτεστάντες και τους Καθολικούς. Μάλιστα η Καθολική Εκκλησία διαφοροποιήθηκε στο ζήτημα του τρόπου εξαφανίσεως της σορού με το νέο της δίκαιο παράλληλα με την ταφή επιτρέπει και την καύση των νεκρών. Στο εξωτερικό μάλιστα σε ορθόδοξες εκκλησίες κληρικοί τελούν και την νεκρώσιμη ακολουθία.

Β. Η Αποτέφρωση στην Ελλάδα
Η μελέτη της Ιστορίας αποδεικνύει ότι στην αρχαιότητα απαντώνται και οι δύο τρόποι της ταφής και της αποτέφρωσης των νεκρών. Χαρακτηριστικές είναι οι αναφορές στον Όμηρο, καύση Πατρόκλου, Έκτορα, Ηετίωνα, πατέρα της Ανδρομάχης κλπ. Πληροφορίες σχετικές με την καύση των νεκρών έχουμε στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή, στο Διογένη το Λαέρτιο, στον Πλούταρχο, στο Στοβαίο, στον Ηρόδοτο, στο Λουκιανό. Υπέρ της καύσης και της αποτέφρωσης συνηγορούν και αρχαιολογικά ευρήματα (σε τεφροδόχους, ληκύθους και άλλα σκεύη) καθώς και οστά.
Υπάρχει βέβαια και ο άλλος τρόπος, δηλαδή της ταφής αλλά την αποτέφρωση τη συναντάμε να προτιμάται περισσότερο σε περιόδους αναταραχών, πολέμων και επιδημιών.
Στην Αγία Γραφή (Παλαιά Διαθήκη) η καύση των νεκρών αναφέρεται ως τρόπος κάθαρσης και εξαγνισμού της ψυχής και χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις βεβήλωσης ή παραβίασης του νόμου.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας δε δέχεται την καύση των νεκρών λόγω της Ιεράς Παράδοσής της και αρνείται τη νεκρώσιμη ακολουθία πριν η μετά την καύση.
Η ισχύουσα νομοθεσία ρυθμίζει τα της ταφής με δύο νόμους του 1968 και ένα προεδρικό Διάταγμα του 1980, από τα οποία δεν προκύπτει απαγόρευση της αποτέφρωσης των νεκρών. Αντίθετα νόμος του 1983 δίνει το δικαίωμα στο άτομο να καθορίζει τη μεταθανάτια τύχη και χρήση του σώματός του. Ο υπουργός Υγείας και Πρόνοιας της Ελλάδος με έγγραφό του το 1996 επισημαίνει ότι δεν προκύπτει πρόβλημα από αποτέφρωση νεκρών.
Είναι γεγονός ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία ως μοναδικό τρόπο εξαφάνισης του πτώματος αναγνωρίζει στην εκκλησιαστική πράξη την ταφή, βεβαίως τη μόνιμη και όχι αυτή των ολίγων ετών μέχρι των τριών της εκταφής, που συνήθως λόγω ελλείψεως χώρων παρατηρείται στις μέρες μας.
Συνεπώς η καθιέρωση της καύσης ως εναλλακτικού τρόπου εξαφάνισης της σορού με εκείνον της ταφής, ανεξάρτητα επιφυλάξεων και αντιρρήσεων της Εκκλησίας, πρέπει να είναι ένας γενικής ισχύος νόμος ανεξαρτήτως των θρησκευτικών πεποιθήσεων καθενός, προτείνουν κάποιοι. Ο Αναστάσιος Μαρίνος όμως, αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Επικρατείας στην εργασία του «Η καύση των νεκρών και το Σύνταγμα» αναφέρει ότι «… η αποτέφρωση των νεκρών είναι μια μέθοδος καταστροφής του πτώματος και εφόσον δεν προσκρούει στον ποινικό νόμο (ούτε δολοφονία είναι ούτε προσβολή της μνήμης του νεκρού) … και δεν απαγορεύεται ρητά απ’ το νόμο, … Όποιος θέλει έχει το δικαίωμα να ορίσει με τη διαθήκη του ότι επιθυμεί, όπως το σώμα του μετά το θάνατό του αποτεφρωθεί.»
Η αποτέφρωση λόγω μη ύπαρξης σχετικού κέντρου στην Ελλάδα γίνεται στη Σλοβενία, Βουλγαρία, Ιταλία με μεγάλη οικονομική επιβάρυνση και πολλές διατυπώσεις.
Μετά από πολλές προσπάθειες προωθήθηκαν στη Βουλή δύο τροπολογίες με διακομματική υποστήριξη. Χαρακτηριστικά τη δεύτερη τροπολογία της 1-3-200 την υπέγραψαν στελέχη της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΝ και την υπερψήφισαν. Σύμφωνα με τη ρύθμιση η καύση νεκρών επιτρέπεται για ημεδαπούς ή αλλοδαπούς ετεροθρήσκους και ετεροδόξους, των οποίων οι θρησκευτικές πεποιθήσεις επέτρεπαν την μετά θάνατον αποτέφρωση (Καθολικούς, Διαμαρτυρόμενους, Βουδιστές, Ινδουιστές, Άθεους κ.ά.) Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ρητή και ανεπιφύλακτη δήλωσή τους στη διαθήκη τους.
Με αφορμή τη σχετική τροπολογία η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος αναγνωρίζει και συνιστά στους Ορθόδοξους Χριστιανούς ως μοναδικό τρόπο αποσύνθεσης του νεκρού σώματος την ταφή σύμφωνα με την Αγία Διδασκαλία της και την ιερή τους Παράδοση. Δεν αποκλείει όμως η τροπολογία και στους Ορθόδοξους Χριστιανούς κατά παρέκκλιση της εκκλησιαστικής παράδοσης την καύση υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα τελείται η νεκρώσιμη ακολουθία.
Οι προτάσεις για την λύση του προβλήματος είναι:
1) Όσον αφορά την αποτέφρωση: α) να αποκλεισθούν οι ιδιωτικές εταιρίες από τις εργασίες καύσης των νεκρών, για να μην υπάρχει εκμετάλλευση και β) τα σχετικά κέντρα να αναλάβουν οι δήμοι και οι κοινότητες, ΟΤΑ.
Το πρώτο κέντρο αποτέφρωσης νεκρών γίνεται στο Νεκροταφείο Σχιστού – Σκαραμαγκά με ειδική άδεια της Πολεοδομίας και θα είναι έτοιμο μέχρι το τέλος του 2006.
Οι Χριστιανοί Ορθόδοξοι αποκλείονται από τη διαδικασία, σημείο που δείχνει ότι η ελληνική κοινωνία δεν είναι ακόμη έτοιμη για ριζικές αλλαγές. Παραμένει όμως μεγάλο το ζήτημα της καύσης των νεκρών, ακόμη και αν ξεπεραστούν οι θρησκευτικές πεποιθήσεις γιατί την αρμοδιότητα χωροθέτησης, συντήρησης, λειτουργία και επέκτασης των κέντρων αποτέφρωσης και της έκδοσης αδείας αποτέφρωσης – κατ’ αντιστοιχία με τα ισχύοντα με τα κοιμητήρια – αναλαμβάνουν οι δήμοι και οι κοινότητες όλης της χώρας, όπως προβλέπεται στο σχέδιο του νέου δημοτικού και κοινοτικού κώδικα.
2) Όσον αφορά στην ταφή, οι προτάσεις μας είναι: α) Να κατασκευαστούν νέα κοιμητήρια, β) μόνιμες ταφές και όχι εκταφές, σε μόνιμους τάφους. κατάργηση εντελώς των οικογενειακών τάφων. γ) Απομάκρυνση των κοιμητηρίων από τα κέντρα των πόλεων (Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, Ευαγγελιστρίας Θεσσαλονίκης, Παλαιό Κοιμητήριο Βόλου) δ)Να συγκεντρώνονται τα οστά σε μικρές λάρνακες και να τοποθετούνται σε οστεοφυλάκια όπως ισχύει στο Κοιμητήριο Ζωγράφου Αθηνών. ε) Να γίνονται οι ταφές στις ιδιαίτερες πατρίδες των θανόντων, όπου υπάρχουν χώροι.
Εγώ προσωπικά ευαισθητοποιήθηκα να αναπτύξω αυτό το θέμα, επειδή το αντιμετωπίζουμε σε καθημερινή βάση διότι η κατοικία μου και το σχολείο μου βρίσκεται κοντά στο Παλαιό Κοιμητήριο του Βόλου στην καρδιά της Ν. Ιωνίας, το οποίο πρόσφατα έπαψε να χρησιμοποιείται για ταφές. Το νέο κοιμητήριο στην περιοχή «Κούκος» του Βόλου έχει υπερκορεσθεί σε διάστημα μόλις 2-3 ετών. Το επίσης νέο κοιμητήριο του Αγίου Ανδρέα στην περιοχή της Φυτόκου Ν. Ιωνία δεν χρησιμοποιήθηκε λόγω παντελούς ακαταλληλότητας του εδάφους. Έτσι λοιπόν η πόλη μου αντιμετωπίζει σοβαρότατο πρόβλημα, που δεν έχει καμία σχέση με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των κατοίκων της. Δεν δεχόμαστε ότι είμαστε κάτω από την επήρεια πλατωνικών και άλλων αρχαίων φιλοσοφικών αντιλήψεων περί του σώματος, ότι είναι δεσμωτήριο της ψυχής κλπ ούτε κάτω από την επιθυμία καύσης κρύβεται η περιφρόνηση προς το ανθρώπινο σώμα.
Είναι γνωστές σε όλους περιπτώσεις αγίων και μαρτύρων που τα σώματά τους κάηκαν ή ανθρώπων που τα σώματά τους πυρπολήθηκαν ή καταπλακώθηκαν από λάβα ηφαιστείων. Κατά τη θεολογική άποψη το θέμα αυτό διαφέρει από την οικειοθελή βίαιη πυρπόληση της αποτέφρωσης. Το πρώτο, γίνεται χωρίς τη θέληση του ανθρώπου και τότε ο Θεός δεν θα καταμαρτυρήσει ασέβεια προς το σώμα. Το δεύτερο γίνεται με τη θέληση του ανθρώπου και αυτό δείχνει απιστία. Φυσικά και στη μία και στην άλλη περίπτωση ο Θεό θα αναστήσει και θα κατασκευάσει και πάλι το σώμα από την τέφρα, αφού όλοι οι άνθρωποι θα αναστηθούν κατά τη Δευτέρα Παρουσία σύμφωνα με την Ορθόδοξη Πίστη.
Το θέμα ταφής ή καύσης δεν είναι μια διαμάχη ανάμεσα στην Πολιτεία και στην Εκκλησία, ούτε ζήτημα της θρησκευτικής ή όχι πίστης των ανθρώπων.
Εμείς οι νέοι άνθρωποι επιζητούμε απλά να ζήσουμε σ’ ένα καλύτερο με προϋποθέσεις υγείας, κόσμο. Γι’ αυτό και πρέπει να λυθεί το παραπάνω πρόβλημα με τις καλύτερες προτάσεις σχετικά με την ταφή ή αντίστοιχα με την καύση των νεκρών. Η δημοκρατική μας όμως συνείδηση επιβάλλει να δεχτούμε την ελεύθερη επιλογή καύσης για τους μη ελληνορθόδοξα φρονούντες και σκεπτόμενους ή μη, όχι όμως και να την επιβάλλουμε σε όσους την αρνούνται, άλλωστε στο Σύνταγμά μας ρητά αναφέρεται η αρχή της ανεξιθρησκίας και της ελεύθερης βούλησης του ατόμου. Ας μην ξεχνάμε ότι ζούμε στην Ελλάδα, την κοιτίδα της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας.

#Tags

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου