Το «καμπανάκι» για την επιχειρηματική δράση στην Θεσσαλία, σε συνάρτηση με την ανάγκη σύνδεσης της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, κρούεται στην έρευνα που πραγματοποίησε το Κέντρο Επιχειρηματικής και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΚΕΤΑ) Θεσσαλίας που είχε ως θέμα την «Καταγραφή των αναγκών και αποτύπωση της συμπεριφοράς της επιχειρηματικής κοινότητας σε στελέχη και ειδικότητες στη Θεσσαλία».
Τα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία – συμπεράσματα της έρευνας παρουσίασαν χθες ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Μαγνησίας και του ΚΕΤΑ Θεσσαλίας κ. Σπηλιόπουλος, μαζί με τον πρόεδρο της Εκτελεστικής Επιτροπής του Συνδέσμου Βιομηχάνων Θεσσαλίας και Κεντρικής Ελλάδας κ. Απόστολο Παπαδούλη.
Η έρευνα
Η ερευνητική ομάδα που ανέλαβε την εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου – έρευνας χρησιμοποίησε ως δείγμα 183 επιχειρήσεις, από τις οποίες 64 ήταν στη Μαγνησία, 74 στη Λάρισα, 22 στα Τρίκαλα και 23 στην Καρδίτσα. Το 39,9% των επιχειρήσεων αυτών απασχολούν έως 4 άτομα, το 24% απασχολεί 5-9 άτομα, το 14,2% απασχολεί 10-19 άτομα, το 3,3% απασχολεί2 0-29 άτομα, το 8,2% απασχολεί 30-49 άτομα, το 2,8 απασχολεί 50-99 άτομα και πάνω από 100 άτομα απασχολεί το 6,6%.
Από την ανάλυση των στοιχείων των επιχειρήσεων του δείγματος προκύπτει ότι οι εξωστρεφείς επιχειρήσεις παρουσιάζουν σαφώς μεγαλύτερα μεγέθη στην απασχόληση από τις μη εξωστρεφείς. Επίσης σημαντική είναι η διαφορά στη δομή του κύκλου εργασιών, καθώς οι εξωστρεφείς βασίζονται σε ποσοστό άνω του 30% του τζίρου τους στις εξαγωγές, ενώ οι μη εξωστρεφείς (σε ποσοστό 75,6%) αντλούν από τη Θεσσαλία περισσότερο από το 60% του τζίρου τους.
Οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν σε ποσοστό 30% το διαδίκτυο και τα συστήματα διασφάλισης της ποιότητας ISO, ενώ η μικρή διείσδυση των νέων τεχνολογιών στις επιχειρήσεις της Θεσσαλίας προδικάζει και τη χαμηλή ζήτηση εξειδικευμένων στελεχών από την αγορά εργασίας. Επίσης φτωχή είναι η συμμετοχή των επιχειρήσεων του δείγματος σε προγράμματα έρευνας και καινοτομίας, καθώς μόλις το 5,5% (10 σε σύνολο 183) είχαν την εμπειρία αυτή.
Ένα άλλο στοιχείο προκύπτει από τις προσλήψεις που έκαναν οι επιχειρήσεις αυτές στο 12μηνο πριν από την υλοποίηση της έρευνας (2ο 6μηνο 2005, 1ο 6μηνο 2006). Συνολικά προσλήφθηκαν 336 νέοι εργαζόμενοι, από τους οποίους οι 116 (34,5%) έγιναν μέσω προγραμμάτων νέων θέσεων εργασίας, ενώ μόλις 26 (7,7%) μέσω του προγράμματος «Στέιτζ», που προωθεί στην αγορά εργασίας το πιο εξειδικευμένο προσωπικό (απόφοιτοι Πανεπιστημίων και ΤΕΙ).
Σ’ ό,τι αφορά στην απασχόληση, ένα σημαντικό ποσοστό των επιχειρήσεων της έρευνας δηλώνουν ότι απασχολούν εξειδικευμένο προσωπικό, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι οι μισές από τις επιχειρήσεις που χαρακτηρίζονται ως μη εξωστρεφείς δηλώνουν ότι το εξειδικευμένο προσωπικό τους είναι πάνω από 70% του συνόλου. Πιο ομοιόμορφη είναι η κατανομή στις εξωστρεφείς επιχειρήσεις, οι οποίες όμως έχουν μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων, κυρίως ανειδίκευτων. Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι ένας σημαντικός αριθμός επιχειρήσεων (50 μη εξωστρεφείς και 40 εξωστρεφείς) που αντιπροσωπεύουν το 50% του συνόλου των επιχειρήσεων, δεν απασχολούν κανέναν πτυχιούχο ανώτατης εκπαίδευσης.
Ακόμη σημειώνεται ότι περίπου το 85% των επιχειρήσεων δηλώνει ικανοποιημένο από τη στελέχωση του (το 24,7% είναι πολύ ικανοποιημένο και το 59,3% αρκετά ικανοποιημένο).
Αξιοσημείωτο είναι ότι το 38% των επιχειρήσεων του δείγματος εκτιμούν ότι σπανίζουν ή λείπουν ειδικότητες. Οι κλάδοι αυτοί είναι κατά σειρά προτεραιότητας: Μηχανικοί (διαφόρων ειδικοτήτων), Διοίκηση Επιχειρήσεων και τεχνολόγοι τροφίμων, που καλύπτουν σχεδόν το 70% των απαιτήσεων των επιχειρήσεων. Αντίστοιχα στις ειδικότητες με επαγγελματική εκπαίδευση, το 50% των απαιτήσεων της αγοράς είναι σε ειδικούς τεχνίτες, βιομηχανικές ειδικότητες (όπως ηλεκτροσυγκολλητές κ.λπ.) και πωλητές.
Τα συμπεράσματα
Σύμφωνα με τους μελετητές, τα συμπεράσματα της ανάλυσης των δεδομένων που προέκυψαν από την έρευνα τα οποία αναλύθηκαν στα επί μέρους κεφάλαιά της μπορούν να συνοψισθούν στα εξής:
– Μια σειρά από κρίσιμους παράγοντες σχετικοί με την διαπίστωση της επιχειρηματικής δυναμικής και της προοπτικής ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας στη Θεσσαλία πρέπει να μας προβληματίσουν ιδιαίτερα.
Η εξαιρετικά χαμηλή συμμετοχή των επιχειρήσεων σε προγράμματα έρευνας, καινοτομίας και εισαγωγής νέων τεχνολογιών, καθώς επίσης και η μη διάγνωση ανάγκης για απασχόληση υψηλότερα εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού, διαμορφώνει συνθήκες οι οποίες εν δυνάμει απομακρύνουν τις επιχειρήσεις από το νέο καθεστώς ανταγωνισμού που κυριαρχεί τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο και στο νέο ευρωπαϊκό χώρο μετά τη διεύρυνση.
Συνολικά η κατάσταση δείχνει μια στασιμότητα, αν όχι υποχώρηση, της τάσης των επιχειρήσεων να προχωρήσουν σε επέκταση των δραστηριοτήτων τους είτε μέσα από την εισαγωγή νέων τεχνολογιών είτε από την επέκταση σε άλλες αγορές.
Ακόμα και οι λεγόμενες εξωστρεφείς επιχειρήσεις δεν φαίνεται, στην πλειοψηφία τους, να επιζητούν καλύτερη προοπτική στην ευρωπαϊκή αγορά. Δυστυχώς η τάση αυτή αντανακλάται και στη ζήτηση σε συντριπτικό ποσοστό, τεχνικών ειδικοτήτων χαμηλής εξειδίκευσης (π.χ. πωλητές, ανειδίκευτοι εργάτες, τεχνίτες, κ.α.), καθώς επίσης και στην απογοήτευση επιχειρήσεων που αν και είχαν ιστορικό ανάπτυξης δεν φαίνεται να επιθυμούν την συνέχιση αυτής της πορείας στο άμεσο μέλλον..
– Οι ειδικότητες στις οποίες διαπιστώνονται οι μεγαλύτερες σημερινές αλλά και μελλοντικές ανάγκες των επιχειρήσεων για στελέχη, στο επίπεδο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αφορούν κατά προτεραιότητα σε στελέχη Διοίκησης Επιχειρήσεων, Μηχανικούς, Τεχνολόγους Τροφίμων και ειδικούς στην πληροφορική, ενώ στο επίπεδο της επαγγελματικής εκπαίδευσης, σε πωλητές, τεχνίτες διαφόρων ειδικοτήτων, στελέχη διοίκησης και οικονομίας, οδηγούς και λοιπά τεχνικά επαγγέλματα.
– Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας προκύπτει ότι μικρό ποσοστό των θεσσαλικών επιχειρήσεων αναζητούν στελέχη τόσο από τα Τριτοβάθμια Ιδρύματα της Θεσσαλίας, όσο και από τις Τεχνικές Σχολές, γεγονός που κατά την άποψη μας καταδεικνύει είτε πιθανή έλλειψη σχεδιασμού κατά την εγκατάσταση των αντίστοιχων σχολών και τμημάτων με βάση τις αναπτυξιακές ανάγκες και προτεραιότητες της περιοχής (αναντιστοιχία προσφοράς και ζήτησης στελεχών από τους δύο πόλους), είτε την ανυπαρξία σύνδεσης της Εκπαίδευσης με την τοπική παραγωγή και τη διάχυση της τεχνογνωσίας που αποκτάται (αν και όταν αποκτάται) στις τοπικές παραγωγικές δυνάμεις.
Με αποτέλεσμα να φαίνεται μέχρι σήμερα ότι οι Πανεπιστημιακές αλλά κυρίως οι Τεχνικές Επαγγελματικές Σχολές της Θεσσαλίας ίσως δεν συμβάλουν αποτελεσματικά στη δημιουργία ανταγωνιστικής αγοράς στελεχών, προσαρμοσμένων στις αναπτυξιακές ανάγκες της περιοχής, ικανή να κινητοποιήσει και να σηκώσει το βάρος και την ευθύνη που της αναλογεί για την επιχειρηματική και οικονομική ανάπτυξη, γεγονός που καταδεικνύεται από τον βαθμό αξιοποίησης σε τοπικό επίπεδο των απόφοιτων στελεχών της.
Δηλώσεις
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Επιμελητηρίου Μαγνησίας κ. Σπηλιόπουλος «τα στοιχεία της έρευνας θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη τόσο από τους φορείς που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα με την στήριξη της επιχειρηματικότητας στη Θεσσαλία, όσο και από τους φορείς που σχεδιάζουν την ανάπτυξη της περιφέρειας, τόσο σε επίπεδο επιχειρήσεων όσο και στην αύξηση της απασχόλησης.
Ο κ. Σπηλιόπουλος επεσήμανε επίσης τα εξής:
– Στη Θεσσαλία το ποσοστό της ανεργίας κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα με αυτό που διαπιστώνεται πανελλαδικά, γύρω στο 10%. Μάλιστα η Θεσσαλία κατατάσσεται στις περιοχές με οξύ πρόβλημα μακροχρόνιας ανεργίας.
– Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και οι νέοι ρυθμοί που διαμορφώνονται στον οικονομικό ανταγωνισμό, επιτάσσουν ανάλογη προσαρμογή της παραγωγικής διαδικασίας όλων των επιχειρήσεων. Αυτό σημαίνει περισσότερο εξειδικευμένους εργαζόμενους. Δυστυχώς, όμως, όπως προκύπτει και από την έρευνα, οι προσπάθειες που έγιναν σε επίπεδο Θεσσαλίας δεν έχουν αποδώσει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
– Η εξωστρέφεια των επιχειρήσεων αποτελεί σήμερα αναγκαιότητα. Ωστόσο, η Θεσσαλία σήμερα αποτελεί μια από τις λιγότερο διεθνοποιημένες περιφέρειες της χώρας και χαρακτηρίζεται από έντονη εσωστρέφεια.
Από την πλευρά του ο κ. Παπαδούλης επεσήμανε το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων που λειτουργούν στη Θεσσαλία, την αδιαφορία σε επενδύσεις νέας τεχνολογίας και το γεγονός ότι η αγορά της Θεσσαλίας δεν αποτελεί προτεραιότητα για τα στελέχη των επιχειρήσεων και τους αποφοίτων των Πανεπιστημιακών σχολών.
