ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ
Α. Περίληψη
Ο συγγραφέας πραγματεύεται τον ρόλο που διαδραματίζει η λογοτεχνία στη ζωή μας. Αρχικά αναφέρει ότι τα τελευταία χρόνια έχει εμφανιστεί η «λογοτεχνία της κρίσης», η οποία παρότι επηρεασμένη από τις συνθήκες, δίνει τη δυνατότητα στο άτομο να ταξιδέψει τις σκέψεις του ενώ ταυτόχρονα αποτελεί μια μικρογραφία της κοινωνίας μας. Παράλληλα τονίζει ότι είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο για τα παιδιά να έρθουν από μικρή ηλικία σε επαφή με τη λογοτεχνία. Επιπλέον θεωρεί απαραίτητη την αναθεώρηση της κλασικής αντίληψης της δόμησης της γνώσης, διαδικασία κατά την οποία η λογοτεχνία θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό. Σίγουρα όμως, είναι αναγκαίο να γίνει και μια στροφή στα κείμενα που είναι πιο κοντά στα αναγνώσματα των μαθητών. Κλείνοντας επισημαίνει ότι η λογοτεχνία είναι ένα ισχυρό αντιστάθμισμα στη χρησιμοθηρική αντίληψη της εκπαίδευσης.
Β.1
Στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου ως προς τους τρόπους πειθούς ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την επίκληση στο συναίσθημα που γίνεται φανερή μέσω της χρήσης της ποιητικής γλώσσας.
Β.2
1. Σωστό
2. Σωστό
3. Λάθος
4. Λάθος
5. Σωστό
Β.3
Το συγκεκριμένο κείμενο έχει λογική οργάνωση καθώς υπάρχει πρόλογος, κυρίως θέμα και επίλογος.
Β.4) α.
δημοφιλία
προσχώρηση
υποχρεώνουμε
ταιριάζει
άνοδο
β.
απαραίτητο
δημόσιες
αποκαθιστώ
ασυνείδητοι
διαχωρίζεται
Β.5
Θεματική περίοδος: Ίσως η πιο θετική επιρροή της λογοτεχνίας στο σχολικό γίγνεσθαι είναι ότι αναθεωρεί την κλασική αντίληψη της δόμησης της γνώσης, η οποία επιχειρεί μέσω της στείρας μετάδοσης εννοιών και μηνυμάτων να διαπαιδαγωγήσει τους νέους.
Λεπτομέρειες: Η λογοτεχνία με την αυθεντικότητα και τη ζωντάνια του αφηγηματικού λόγου, με την πολλαπλότητα των σχηματικών παραστάσεων της μυθιστορηματικής ή μη υφής της αλλά και με τις ποιητικές και συμβολικές εικόνες της θεμελιώνει τη μόρφωση όχι μέσω μιας ψυχαναγκαστικής αντίληψης αλλά μέσω του δημιουργικού ταξιδιού της στις ατέλειωτες πτυχές του κόσμου…
Δεν υπάρχει κατακλείδα.
Γ. Παραγωγή Λόγου
Άρθρο – Χρειάζεται τίτλο
Πρόλογος
Στη σύγχρονη εποχή παρατηρείται όλο και περισσότερο το φαινόμενο οι μαθητές να απομακρύνονται από το διάβασμα λογοτεχνικών βιβλίων. Όμως η μελέτη ποιοτικών προσφέρει ουσιαστικά οφέλη στο άτομο, τα οποία σχετίζονται τόσο με την απόκτηση γνώσεων, όσο και με την πρόσκτηση μιας πιο διαλλακτικής προσέγγισης στα επιμέρους ζητήματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπο το άτομο στη δημόσια, αλλά και στην προσωπική του ζωή.
Κυρίως θέμα
Ένα ανησυχητικό για την εποχή μας φαινόμενο είναι πως τα τελευταία χρόνια μειώνεται ολοένα και περισσότερο η επαφή των πολιτών με τα βιβλία∙ στοιχείο που γίνεται ιδιαίτερα πρόδηλο από το γεγονός ότι, ιδίως οι νεότερες γενιές, διαβάζουν ελάχιστα, κι αυτό προκύπτει τόσο από τις μειωμένες πωλήσεις βιβλίων όσο και από την εύκολα διαπιστούμενη άγνοια των νεότερων για τους λογοτέχνες και τη λογοτεχνική παραγωγή της χώρας μας.
Τα αίτια αυτού του φαινομένου θα μπορούσαν να αναζητηθούν στους ακόλουθους παράγοντες:
Η ευρύτατη διάδοση των μέσων μαζικής ενημέρωσης: Για την πλειονότητα των πολιτών η τηλεόραση και το διαδίκτυο αποτελούν -πλέον- την «αυτονόητη» επιλογή, όταν έχουν ελεύθερο χρόνο ή όταν θέλουν να εκτονώσουν την ένταση της ημέρας. Η ευκολία της έτοιμης εικόνας, αλλά και ο εντυπωσιακός χαρακτήρας της τηλεοπτικής εμπειρίας (κινηματογραφικές ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, ψυχαγωγικές ή ενημερωτικές εκπομπές) ενέχουν ένα σημαντικό πλεονέκτημα έναντι της πιο απαιτητικής επαφής με το βιβλίο, όπου ο αναγνώστης καλείται να επεξεργαστεί το προσλαμβανόμενο υλικό και να ενεργοποιήσει τη σκέψη και τη φαντασία του.
Ο καταναλωτισμός και η χρησιμοθηρία της εποχής μας: Το καταναλωτικό πρότυπο των ημερών μας ωθεί τους περισσότερους ανθρώπους σ’ ένα συνεχές κυνήγι του χρήματος και των υλικών αγαθών, θέτοντας σε υποδεέστερη μοίρα τα πνευματικά ενδιαφέροντα. Ο σύγχρονος άνθρωπος ενδιαφέρεται κυρίως για ό,τι μπορεί να επιδείξει ως απόκτημα και, φυσικά, για ό,τι μπορεί να του αποδώσει οικονομικά οφέλη. Υπό αυτή την έννοια, η επαφή των ανθρώπων με τη μελέτη περιορίζεται μόνο στο πλαίσιο των σπουδών, ώστε να υπάρξει η αναγκαία επαγγελματική αποκατάσταση.
Έλλειψη ελεύθερου χρόνου: Ένα σύνηθες επιχείρημα των ενηλίκων -κάποτε και των εφήβων- για την απομάκρυνση από το διάβασμα βιβλίων, είναι η πλήρης απουσία ελεύθερου χρόνου, καθώς οι μεν ενήλικες βρίσκονται αντιμέτωποι μ’ έναν καταιγισμό -κυρίως επαγγελματικών- υποχρεώσεων, οι δε έφηβοι καλούνται να αντεπεξέλθουν σ’ ένα φορτωμένο πρόγραμμα (σχολείο, φροντιστήριο, εκμάθηση ξένων γλωσσών, άθληση), το οποίο εκμηδενίζει, όχι μόνο τον ελεύθερο χρόνο τους, αλλά και τις αντοχές τους.
Η απωθητική εικόνα του βιβλίου στο χώρο του σχολείου: Ένα από τα τρωτά σημεία της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι πως συχνά δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα στους μαθητές απέναντι στο σχολικό βιβλίο, και κατ’ επέκταση απέναντι στο βιβλίο γενικότερα. Οι μαθητές συνδέουν στη σκέψη τους το βιβλίο με την στείρα αποστήθιση, τα διαγωνίσματα, τις προαγωγικές εξετάσεις, και κατόπιν με τις πανελλήνιες εξετάσεις, αποκτώντας σταδιακά μια τελείως αρνητική διάθεση απέναντι σε αυτό. Όπως ακριβώς αντικρίζουν το σχολείο ως μια επιβεβλημένη και εξαναγκαστική περίοδο μαθητείας σε αντικείμενα εντελώς αδιάφορα, έτσι καταλήγουν να βλέπουν και το βιβλίο ως κάτι το απωθητικό, που δεν έχει τίποτε το ουσιώδες να τους προσφέρει.
Η έλλειψη ορθής προώθησης και καλλιέργειας της φιλαναγνωσίας: Οι φορείς αγωγής (οικογένεια, σχολείο, πολιτεία) δεν στηρίζουν επαρκώς τη διάθεση φιλαναγνωσίας των νέων. Τη στιγμή που οι γονείς θα έπρεπε να λειτουργούν ως πρότυπα για τη στενή σχέση με τη μελέτη βιβλίων και η πολιτεία θα έπρεπε να προσφέρει πλήθος ευκαιριών για την επαφή των νέων με το βιβλίο (πλούσιες σχολικές και δημοτικές βιβλιοθήκες, διοργάνωση εκδηλώσεων), παρατηρείται πως αυτό δεν συμβαίνει ή τουλάχιστον δεν συμβαίνει σε ικανοποιητικό βαθμό.
Τρόποι προώθησης του βιβλίου και της φιλαναγνωσίας
Έγκαιρη ανάδειξη των ωφελειών που προσφέρει η μελέτη βιβλίων: Με τη συνδρομή των εκπαιδευτικών (πρωτίστως των δασκάλων), της οικογένειας και της πολιτείας, οφείλει να γίνει μια συστηματική προσπάθεια, ώστε οι νέες γενιές να συνειδητοποιήσουν εγκαίρως τα οφέλη της ανάγνωσης. Οι νέοι θα πρέπει να κατανοήσουν πως τόσο η ικανότητά τους να σκέφτονται και να διερευνούν με πληρότητα τα ζητήματα της πραγματικότητας, όσο και οι λεκτικές τους δεξιότητες, αλλά και η δημιουργικότητά τους, μπορούν να ωφεληθούν σε πολύ μεγάλο βαθμό από την επαφή με τα βιβλία.
Προώθηση του βιβλίου από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης: Τα ΜΜΕ έχουν αποδεδειγμένα τη δυνατότητα να επηρεάζουν τις καταναλωτικές συνήθειες, αλλά και τις γενικότερες επιλογές των πολιτών, και η δυνατότητα αυτή μπορεί να αξιοποιηθεί, ώστε να φέρει τους νέους σε επαφή με το ποιοτικό βιβλίο. Η προβολή εκπομπών αφιερωμένων στο βιβλίο, καθώς και η προβολή κοινωνικών μηνυμάτων για την αξία της ανάγνωσης, μπορούν να λειτουργήσουν ενισχυτικά στην προσπάθεια προώθησης της φιλαναγνωσίας.
Στήριξη του βιβλίου από την πολιτεία: Η πολιτεία οφείλει να λάβει τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να καθιστά βιώσιμη την εκδοτική παραγωγή στη χώρα μας, επιτρέποντας στους εκδότες να επιλέγουν ποιοτικά βιβλία και όχι να αναζητούν εμπορικούς τίτλους -έστω κι αν δεν αποτελούν καλές αναγνωστικές επιλογές- μόνο και μόνο γιατί θα τους αποφέρουν το αναγκαίο οικονομικό κέρδος.
Επαναπροσέγγιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας: Το σχολείο οφείλει να λειτουργεί ως χώρος όπου οι νέοι θα δημιουργούν μια σταθερή σχέση αγάπης με το βιβλίο και όχι ως χώρος όπου το βιβλίο θα αντιμετωπίζεται ως μέσο καταπίεσης. Είναι σημαντικό, επομένως, να ληφθεί μέριμνα ώστε η εκπαιδευτική διαδικασία να αποδεσμευτεί από την αυστηρή και ανούσια αποστήθιση και να στραφεί σε μια πιο δημιουργική και πιο γόνιμη επαφή με τη γνώση.
Τα λεγόμενα εξωσχολικά βιβλία μπορούν, αν αξιοποιηθούν σωστά, να αποτελέσουν μια χρήσιμη βάση για την ανάπτυξη της επιδιωκόμενης ορθής σχέσης των νέων με την ανάγνωση. Ζητούμενο για τους εκπαιδευτικούς είναι να γίνει αντιληπτό από τους μαθητές πως η επαφή με το βιβλίο μπορεί να τους ωφελήσει κατά τρόπο καίριο και διηνεκώς επωφελή.
Επίλογος
Αποτύπωση του γενικού συμπεράσματος που προκύπτει από την ανάλυση του θέματος.
