Ενδιαφέρουσα έρευνα του προέδρου των βιβλιοπωλών Χρήστου Αγιώτη, που παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ βιβλίου
Αγνωστες πτυχές μιας μακράς ιστορικής διαδρομής, που μετρά 139 χρόνια, έφερε στο φως η πρωτότυπη έρευνα για τα παλαιότερα βιβλιοπωλεία του Βόλου, που φέρει την υπογραφή του Χρήστου Αγιώτη, προέδρου του Συλλόγου Βιβλιοπωλών Χαρτοπωλών και Εκδοτών Μαγνησίας. Η έρευνα παρουσιάστηκε προχθές με τη μορφή ομιλίας διασκευασμένη για μεγάλα παιδιά και εφήβους στο πλαίσιο του 4ου φεστιβάλ παιδικού και νεανικού βιβλίου. Η επίσημη παρουσίαση θα πραγματοποιηθεί στις 17 Απριλίου στη Βιβλιοθήκη «Κυριαζή» στο πλαίσιο εκδήλωσης μνήμης για τον Γιάννη Μουγογιάννη που συνδιοργανώνουν η Εταιρεία Θεσσαλικών Ερευνών και η Λαϊκή Βιβλιοθήκη Βόλου.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Σημαντικά τεκμήρια κατέγραψε ο Χρήστος Αγιώτης στην έρευνά του με θέμα «Τα βιβλιοπωλεία του Βόλου την περίοδο 1880 – 1980» που παρουσιάζεται στον και αποτυπώνει με τρόπο εύληπτο την ιστορική διαδρομή ενός αιώνα, που είναι άγνωστη στο ευρύ κοινό.
Σκιαγραφώντας κατ’ αρχάς την περίοδο 1880 – 1901 ο ομιλητής υπογράμμισε ότι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας δεν υπήρχαν βιβλιοπωλεία στον Βόλο.
Το πρώτο βιβλιοπωλείο δημιουργήθηκε στο Βόλο το 1879 από τον αείμνηστο καλόγηρο Ζωσιμά Εσφιγμενίτη, ο οποίος δώρισε την συλλογή του στον Σύλλογο των «Τριών Ιεραρχών». Το πρώτο του βιβλιοπωλείο λειτούργησε κάπου στην οδό Κοραή. Αργότερα το μετέφερε στη διασταύρωση των οδών Ογλ και Αλεξάνδρας, πλησίον του Σχολαρχείου, μεταξύ των οίκων Δ. Ζούλια και του κ. Πανταζή Αντζιά και το ονόμασε «Η ΙΩΛΚΟΣ». Το βιβλιοπωλείο έγινε ώς τον θάνατο του το μόνιμο πνευματικό του κέντρο. Από εκεί έδωσε μεγάλες πνευματικές μάχες και θρησκευτικές μάχες, τύπωσε και κυκλοφόρησε βιβλία δωρεάν και, πάνω απ’ όλα, εξέδωσε τον «ΠΡΟΜΗΘΕΑ», περιοδικό με πολλή ιστορική και θρησκευτική ύλη και αγωνιστικό μαζί παλμό…
Την περίοδο 1901 – 1940
Εναν χρόνο πριν πεθάνει όμως ο Ζωσιμάς Εσφιγμενίτης το «ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΝ ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΒΟΛΟΥ» δημοσιεύει τον «ΟΔΗΓΟ ΒΟΛΟΥ – ΝΟΜΟΥ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ», γνωστός και ως οδηγός «Μολοχάδη». Στην αφετηρία του 20ου αιώνα, σύμφωνα με τα περιεχόμενα του οδηγού, βρίσκουμε στην πόλη 6 τυπογραφεία και 4 βιβλιοπωλεία, το ένα του Ζωσιμά Εσφιγμενίτη «ΙΩΛΚΟΣ», τα άλλα δύο των Απόστολου Βλάχου και Δημητρίου Δ. Ζυγαλάκη και το τέταρτο του Κωνσταντίνου Παρασκευόπουλου, το μακροβιότερο ίσως βιβλιοχαρτοπωλείο – τυπογραφείο – εκδοτικός οίκος στον Βόλο. Ενα κατάστημα που έμεινε σε οικογενειακά χέρια για περισσότερα από 100 χρόνια μέχρι να ολοκληρώσει οριστικά τον κύκλο του στις αρχές του 1990.
Λίγα χρόνια αργότερα πρωτοκυκλοφόρησε ο «Πανελλαδικός Οδηγός του Ν. ΙΓΓΛΕΣΗ», μια δίγλωσση έκδοση στα ελληνικά και γαλλικά έχοντας μόνο 2 βιβλιοπωλεία των Κ. Παρασκευόπουλου – Δ. Ζυγαλάκη και 2 βιβλιοδέτες τον Π. Ρούσο – Ν. Κουτσουβέλη.
«Σε αυτό τον οδηγό δεν βρίσκουμε καταχώρηση του Γ. Παπαδιανέλλου χαρτοπώλη, ίσως γιατί δεν είχε ακόμη ανοίξει ή γιατί δεν το θεωρούσε απαραίτητο μιας και δεν τον βρίσκουμε ούτε στον επόμενο οδηγό. Παρόλα αυτά, τα τετράδια του ήταν ίσως από τα πιο καλαίσθητα της εποχής. Τυπωμένα στο λιθογραφείο του Α. Γ. Μπέμπου έχοντας στο εξώφυλλο όμορφα τυπογραφικά κοσμήματα με ετικέτα για τον μαθητή» αναφέρει ο κ. Αγιώτης.
Την επόμενη πενταετία, συγκεκριμένα το 1911 θα κυκλοφορήσει στην Μαγνησία ο «ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΒΟΛΟΥ-ΠΗΛΙΟΥ-ΑΛΜΥΡΟΥ» του Κ. Χ. Χρηστόπουλου. Στους καθιερωμένους πια βιβλιοπώλες του Βόλου Παρασκευόπουλο & Ζυγαλάκη έρχεται να προστεθεί και ο Χαράλαμπος Καλοκαιρινός που διαθέτει και τμήμα βιβλιοδετείου.
Στους βιβλιοδέτες της πόλης προστίθεται ο έμπειρος τυπογράφος – εκδότης Σωτήριος Σχοινάς του οποίου η επιχείρηση άντεξε και αυτή μέχρι το 1990 περίπου. Είχε στο ενεργητικό του περισσότερους από 150 τίτλους θρησκευτικού ενδιαφέροντος, σε απίστευτα και για τη σημερινή εποχή ακόμη τιράζ, πολλές φορές σε συνεργασία με την Μητρόπολη Δημητριάδος ή το Σύλλογο των «Τριών Ιεραρχών».
Το καθιερωμένο «ΑΘΗΝΑΪΚΟΝ ΒΙΒΛΙΟΔΕΤΕΙΟΝ» του Νικολάου Β. Κουτσουβέλη διέθετε και τμήμα κυτοποιϊας για καπνοπώλες, ζαχαροπλάστες κ.α. και κατασκεύαζε καπελιέρες γυναικείες ή ανδρικών πήλων ως και ειδικά κουτιά Κουκουλοσπόρου.
Περνώντας τα χρόνια η πόλη μεγάλωσε και η χρυσή εποχή της ακμάζουσας βιοτεχνίας και βιομηχανίας του Βόλου έμελλε να κοσμήσει με πολλά περισσότερα βιβλιοχαρτοπωλεία και άλλα συναφή καταστήματα τους γεμάτους ζωή κεντρικούς του δρόμους.
Ο Γαβριήλ Εγγλέζος μπαίνει στον χώρο και της βιβλιοδεσίας και του βιβλιοπωλείου, έχοντας τυπογραφείο από χρόνια. Ξεκινά την δράση του ο Ι. Δημητρακόπουλος ως βιβλιοπώλης στην Κ. Καρτάλη, ένας ακόμη πατριώτης που την περίοδο της κατοχής χάραξε τις σφραγίδες όλων των αντιστασιακών οργανώσεων της περιοχής, χωρίς να φοβηθεί τα αντίποινα. Την επιχείρηση συνέχισαν οι θυγατέρες του. Κοντά στο δικό του μαγαζί άνοιξε και ο Δημήτριος Καλούσης βιβλιοχαρτοπωλείο-βιβλιοδετείο-τυπογραφείο στον αριθμό 11.
Στη λίστα των βιβλιοπωλείων της εποχής καταγράφονται επίσης οι Ε. Μπουκουβάλας στην οδό Δημητριάδος 125 και ο Απόστολος Παυλόπουλος στην Ερμού 165. Το βιβλιοπωλείο αυτό πουλούσε μόνο τεχνικά και νομικά βιβλία.
Την περίοδο 1940 – 1980
Το 1933 έρχεται στην πόλη του Βόλου ο Ιωάννης Π. Λιαναρίδης με καταγωγή από το Βαρθολομιό Ηλείας. Μόλις 17 χρόνων αποφασίζει να ανοίξει το βιβλιοπωλείο του στην πόλη, μετά από πολύμηνη περιπλάνηση σε πολλές άλλες πόλεις της Ελλάδος. Αρχίζει την επαγγελματική του σταδιοδρομία σε ένα μικρό, υπόγειο μαγαζί στην οδό Κ. Καρτάλη 48 και δύο χρόνια μετά (1936) φέρνει από την Αθήνα και τον αδελφό του Κωνσταντίνο (ή Ντίνο), συνεταιρίζονται και δουλεύουν μαζί μέχρι και το 1947.
Μετά την διάλυση της ομόρρυθμης εταιρείας μεταφέρει το βιβλιοπωλείο του παραδίπλα απ’ όπου πήρε τελικά και σύνταξη το 1982. Αργότερα το κατάστημα του Ντίνου μετέφερε σε νεόδμητο της Ερμού ο γιος του Τάκης, όπου λειτουργεί και σήμερα από τον ίδιο και την θυγατέρα του Τόνια. Ο Ιωάννης Λιαναρίδης μετά τους σεισμούς του ’55 ξαναζωντάνεψε την επιχείρησή του, συνεχίζοντας με επιτυχία την επαγγελματική του δράση.
Από τους παλιούς βιβλιοπώλες του Βόλου ήταν ο Κώστας Ζούμπος που ήρθε περπατώντας το 1946 από την Καρδίτσα στο Βόλο αναζητώντας τροφή και στέγη. Ανοιξε ένα μικρό βιβλιοπωλείο περιορισμένων τετραγωνικών στη συμβολή των οδών Μεταμορφώσεως και Σόλωνος, κυρίως με χαρτικά – σχολικά και λίγα βιβλία. Δύο χρόνια μετά μεταφέρει το κατάστημα στην Ερμού με Σόλωνος με ακόμη περισσότερα χαρτικά και βιβλία αλλά τώρα πια επενδύει ταυτόχρονα στο χαρτί συσκευασίας φρούτων, ανοίγοντας νέο τμήμα τυπογραφείου το 1973 αλλά και νέο βιβλιοχαρτοπωλείο στην Ν. Ιωνία, και όλα αυτά κάτω από τον τίτλο «ΠΑΝΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΑΠΟΘΗΚΗ ΧΑΡΤΟΥ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ».
Παλιός βιβλιοπώλης του Βόλου ήταν επίσης ο Αθανάσιος Αγιώτης, που από το 1970 είχε ανοίξει το δικό του βιβλιοπωλείο με την επωνυμία «ΗΛΙΟΣ» και φρόντιζε πάντα να έχει όλες τις μεταφράσεις και αναλύσεις των σχολικών βιβλίων αλλά και ότι άλλο βοήθημα υπήρχε για τους μαθητές της εποχής.
Το δικό του τυπογραφείο-βιβλιοχαρτοπωλείο-βιβλιοδετείο, διατηρούσε, εξάλλου, ο Κωνσταντίνος Παρασκευόπουλος ή Πλαπούτας και αργότερα πήραν την σκυτάλη οι γιοι του, Γιώργος και Παναγιώτης. Το κατάστημα ξεκίνησε την πορεία του 1888 ενώ προϋπήρχε το πρακτορείο εφημερίδων του από το 1883.
Αφησαν εποχή
Το συγκεκριμένο κατάστημα που αποτελεί μύθο για όλους τους βιβλιοπώλες και τυπογράφους μετά το 1950, δίδαξε πολλές γενιές νέων βιβλιοπωλών όπως οι Στέργιος Ασδέρης και Γιώργος Μίλτος.
Το 1957 έστησαν το βιβλιοχαρτοπωλείο – τυπογραφείο – αποθήκη χάρτου – βιβλιοδετείο – χαράξεις σφραγίδων «ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ» στα πρότυπα του δασκάλου τους. Μάστορας στο τμήμα του τυπογραφείου ο Παναγιώτης Κατσιρέλος ένας από τους πιο καλούς τυπογράφους και λογοτέχνης, σφραγιδοποιός ο Βλάσσης Αγάλου, βιβλιοδέτης ο Χρήστος Λουδοβίκος που άνοιξε και δικό του μαγαζί στην διασταύρωση Δημητριάδος και Σπυρίδη, ενώ χρόνια αργότερα έφυγε για τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής για να εργαστεί ως βιβλιοδέτης στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Την αποθήκη χάρτου δούλεψε ο νεαρός Αθανάσιος Αγιώτης, στην γωνία Αντωνοπούλου και Δημητριάδος απέναντι από την ποτοποιία Κρανιά. Μύθο αποτελεί για την πόλη και το βιβλιοπωλείο του Δημοσθένη Πετρούτσου «ΟΜΗΡΟΣ». Οι εκδόσεις του βιβλιοπωλείου του Δήμου Πετρούτσου αποτελούν ακόμη και σήμερα με αυτές του Παρασκευόπουλου διαμάντια της τοπικής κυρίως ιστορίας και λογοτεχνίας.
Την ιστορία των βιβλιοπωλών τα πρώτα 100 χρόνια έρχεται να ολοκληρώσει η συμμετοχή των πλασιέ στην διάδοση του βιβλίου και του επαγγέλματος. Οι κυριότεροι εκφραστές του ο Λάκης Ζαμάνης πασίγνωστος έμπορος – επιχειρηματίας με πολλές δραστηριότητες ιδιαίτερα το 1970-1980. Ξεκίνησε ως πλασιέ βιβλίων από το μαγαζί του Ιωάννη Λιαναρίδη. Κυριότερος όμως είναι ο Επίτιμος Πρόεδρος σήμερα των Βιβλιοπωλών Χαρτοπωλών Εκδοτών Ν. Μαγνησίας Γιάννης Γκέσκος, και αυτό γιατί ποτέ δεν απαρνήθηκε το βιβλίο, γράφοντας την δική του ιστορία μεταξύ των παλαιότερων βιβλιοπωλών του Βόλου.
