Νέος ποινικός κώδικας: Έρχεται μεγάλη ανατροπή

Επιβάλλονται αλλαγές, ώστε να μην υπάρχει ανομοιομορφία στην αντιμετώπιση διάφορων εγκλημάτων

Παράταση έως και την Κυριακή 19 Απριλίου δόθηκε στην προθεσμία για τη δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο νόμου για τον νέο Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, όμως ο χρόνος κρίνεται και πάλι ότι δεν επαρκεί.

Το νέο σχέδιο νόμου φέρνει πραγματικά ανατροπή στα νομικά δεδομένα. Ενώ είναι κοινή η διαπίστωση της ανάγκης του εκσυγχρονισμού του Ποινικού Δικαίου και εκτιμάται ότι το σχέδιο νόμου είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο το νομοσχέδιο περιλαμβάνει και διατάξεις που βάζουν πραγματικά φωτιά. Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ επιχειρώντας να συμβάλλει στον διάλογο που έχει ανοίξει δημοσιεύει σήμερα τις απόψεις ακόμη τριών δικηγόρων και συγκεκριμένα των Γεώργιου Ασημώρη, Χρήστου Πούλιου και Γεώργιου Σκαλίμη.

Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει διατάξεις, που αντιστρατεύονται τη μεταρρύθμιση και προκαλούν σοβαρά προβλήματα ανομοιομορφίας στην αντιμετώπιση των διαφόρων μορφών εγκλημάτων. Μάλιστα, πίσω από συγκεκριμένες διατάξεις μπορεί εύκολα να αναγνώσει κανείς τι επιπτώσεις έχουν σε ποινικές ευθύνες προσώπων που ασκούν εξουσία για το Μάτι, τη Μάνδρα, τα ναυάγια, τα εργατικά ατυχήματα κ.λπ.

Γενικά ο εξευρωπαϊσμός του Ποινικού Κώδικα εκτιμάται ότι είναι δύσκολο να εφαρμοστεί. Ομως, η ανάγκη εκσυγχρονισμού του Ποινικού Δικαίου οδηγεί όλους, ιδιαίτερα εκείνους που μάχονται καθημερινά στα ακροατήρια, να εύχονται η διαβούλευση να έχει τα απαιτούμενα αποτελέσματα και ο νέος Ποινικός Κώδικας να μη χρήζει και περαιτέρω τροποποιήσεων και αλλαγών.

Ρεπορτάζ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΡΟΥΓΚΑ

Γεώργιος Ασημώρης, Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω

Αναρτήθηκε πριν λίγες μέρες και δόθηκε στη δημοσιότητα για διαβούλευση το σχέδιο Ποινικού Κώδικα που καταρτίστηκε από τη νομοπαρασκευαστική επιτροπή του Υπουργείου Δικαιοσύνης που έχει συγκροτηθεί από το 2015.

Πρόκειται για ένα νομοθέτημα που περιέχει αναμφισβήτητα εντυπωσιακά θετικές, αλλά και κραυγαλέα αρνητικές η ανεπίκαιρες ρυθμίσεις. Οι θεμελιώδεις αντιφάσεις που διαπερνούν τις κατευθύνσεις τους είναι εύκολα ορατές.

Σε κάθε περίπτωση πάντως είναι η μεγαλύτερη σε έκταση και στόχους μεταρρύθμιση που επιχειρείται από την 1-1-1951, αν και τέθηκε σε ισχύ με το τότε περιεχόμενό του ο Ποινικός Κώδικας αυτός αφού τουλάχιστον 170 από τα 463 άρθρα του καταργούνται και λιγότερα από 30 καινούργια προστίθενται.Για αυτό είναι άδικη και αυθαίρετη η αξίωση ολοκλήρωσης της διαβούλευσης μέχρι τις 14/4/ 2019, δηλαδή σε χρονικό διάστημα μικρότερο των τριών εβδομάδων, όταν η νομοπαρασκευαστική επιτροπή είχε την πολυτέλεια της σχεδόν τετραετούς (!!!) ενασχόλησης και βρήκε και έτοιμο με πολλές όμοιες προβλέψεις παλιότερο νομοσχέδιο Π.Κ. από την νομοπαρασκευαστική του 2011, το οποίο δεν είχε τελικά προωθηθεί.

Είναι αυτονόητο ότι συνολική εκτίμηση του επιχειρούμενου έργου της Κυβέρνησης στον χώρο του Ποινικού Δικαίου δεν μπορεί να γίνει αποσπασματικά και μόνο από τον Ποινικό Κώδικα όσο και αν αναμφίβολα αποτελεί το σημαντικότερο από τα σχετικά νομοθετήματα αφού αφενός αυτό ορίζει και τυποποιεί αδικήματα και αφετέρου προβλέπει ποινές, αλλά με συνεκτίμηση και του νέου σχεδίου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, καθώς και του Σωφρονιστικού Κώδικα που εύχομαι το περιεχόμενό του να μην είναι εκείνο του σχεδίου που παρουσιάστηκε τον Οκτώβριο 2017 και έχει οδηγήσει σε δίκαιο αναβρασμό και κινητοποιήσεις διαρκείας τους κρατούμενους σε όλες τις φυλακές σχεδόν της χώρας.

Βασικές κατευθύνσεις του νέου σχεδίου Ποινικού Κώδικα είναι:

1. Μειώνεται το ανώτατο όριο πρόσκαιρης κάθειρξης από 20 χρόνια σε 15 και παρεπόμενα και η μείωση του ανωτάτου χρονικού ορίου εκτιτέας ποινής πρόσκαιρης κάθειρξης από 25 χρόνια σε 20. Τα παραπάνω συνοδεύονται με την εντυπωσιακή αποκλιμάκωση των απειλούμενων ποινών κάθειρξης για τα διάφορα κακουργηματικά αδικήματα που φτάνει και μέχρι το σημείο να απειλεί την ανθρωποκτονία από πρόθεση (ΠΚ 299) όχι μόνο με ισόβια, αλλά εναλλακτικά με πρόσκαιρη κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών απευθείας και χωρίς την κατάγνωση ελαφρυντικής περίστασης), καθώς και η προσθήκη δεύτερης παραγράφου σύμφωνα με την οποία αν η πράξη αποφασίστηκε σε βρασμό ψυχικής ορμής επιβάλλεται κάθειρξη άρα δηλαδή στέρηση ελευθερίας λιγότερη και από 10 χρόνια αφού η κάθειρξη ξεκινάει από τα 5.
2. Καταργούνται τα πταίσματα και οι ποινές που αντιστοιχούσαν σε αυτά, πρόστιμο και κράτηση, ενώ απαλείφεται από τον ορισμό των ποινών και ο εγκλεισμός σε ψυχιατρικό κατάστημα.
3. Περιορίζονται σε τρεις οι προβλεπόμενες ποινές για τα αδικήματα του Ποινικού Κώδικα : στερητικές της ελευθερίας, χρηματική ποινή και προσφορά κοινωφελούς εργασίας. Ενώ ως ποινές στερητικές της ελευθερίας παραμένουν η κάθειρξη, η φυλάκιση και ο περιορισμός σε ειδικό κατάστημα νέων.
4. Αναπροσαρμόζονται τα χρονικά όρια της κάθειρξης σε 5-15 χρόνια, ενώ της φυλάκισης παραμένουν ως είχαν (10 ημέρες – 5 έτη).
5. Καταργείται η σωρευτική επιβαρυντική περίσταση σε πληθώρα οικονομικών αδικημάτων, στις κατ’ επάγγελμα τέλεσης σε συνδυασμό με το ύψος του οφέλους της ζημιάς άνω των 30.000 ευρώ και παραμένει ως επιβαρυντική κακουργηματική περίσταση το όριο των 120.000 ευρώ χωρίς την συνδρομή της κατ’ επάγγελμα τέλεσης, και όταν το αδίκημα αυτό τελείται σε βάρος του Δημοσίου, θεσπίζεται η ειδική 20ετής παραγραφή του.
6. Σχετικοποιούνται τα οικονομικά αδικήματα, αφού άλλα διώκονται μόνο κατ έγκληση, ενώ θεσπίζονται σε διάφορα διαδικαστικά στάδια προϋποθέσεις εξάλειψης του αξιόποινου ανάλογα με την αποκατάσταση του παθόντος.
7. Παράλληλα καταργούνται οι έννοιες του ιδιαίτερα επικίνδυνου και της κατά συνήθειας τέλεσης, οι οποίες στοιχειοθετούν σε πληθώρα αδικημάτων επιβαρυντικές κακουργηματικές περιστάσεις.
8. Στον αντίποδα καταργείται η δυνατότητα μετατροπής ποινών στερητικών της ελευθερίας σε χρήμα, με αποτέλεσμα όταν επιβάλλεται φυλάκιση μεγαλύτερη των 3 ετών, μη επιδεχόμενη δηλαδή αναστολής κατ’ άρθρο 99, να μην είναι δυνατή η μετατροπή της σε χρήμα αλλά μονάχα η έκτιση στην κατοικία π.χ. όταν πρόκειται για μητέρα με ανήλικο μέχρι οκτώ ετών ή ο καταδικασμένος υπερβαίνει το εβδομηκοστό έτος ή η έκτιση του 1/10 και η μετατροπή του υπολοίπου σε παροχή κοινωφελούς εργασίας. Πλήρης μετατροπή επιβληθείσας ποινής φυλάκισης σε κοινωφελή εργασία προβλέπεται μόνο όταν η ποινή αυτή δεν υπερβαίνει τα 3 έτη και ο καταδικασθείς στερείται την δυνατότητα αναστολής.
9. Παραμένουν αμετάβλητες ή και εμπλουτίζονται πολλές από τις διατάξεις δίωξης κινηματικής δράσης και λόγου (ΠΚ 183, 184, 167, 168, 170, 189, 292. 334 κ.α.).
10. Καταργούνται εκτός από τις πταισματικές διατάξεις και σωρεία διατάξεων αδικημάτων που έχουν περιπέσει προ πολλού σε αχρησία για διάφορους λόγους, ενώ θεσπίζονται ορισμένες νέες που προφανώς κρίνονται αναγκαίες για να τυποποιήσουν επικίνδυνες αντικοινωνικές συμπεριφορές, π.χ. επικίνδυνη οδήγηση.
11. Καταργείται ο Νόμος περί καταχραστών του Δημοσίου 1608/ 1950.
12. Τροποποιούνται συλλήβδην όλοι οι ειδικοί ποινικοί νόμοι, προκειμένου να εναρμονιστεί το περιεχόμενό τους όσον αφορά την απειλή που από το νόμο προβλέπονται σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του νέου Ποινικού Κώδικα.
13. Διαφοροποιούνται και ελαφρύνονται μεταξύ άλλων τα αδικήματα της εγκληματικής οργάνωσης, έκρηξης, κατοχής εκρηκτικών, ανθρωποκτονίας εξ αμελείας κατά συρροή

Πρώτα συμπεράσματα και διαπιστώσεις

Α) «Επί της διαδικασίας»

1. Οι μεταβατικές διατάξεις είναι φτωχές εάν ληφθεί υπόψη ότι πηγή του ουσιαστικού ποινικού δικαίου έχει πάψει κατ’ αποκλειστικότητα να αποτελεί ο ποινικός κώδικας, καθώς εκατοντάδες ειδικοί ποινικοί νόμοι ολοένα και θεσπίζονται, ισχύουν ταυτόχρονα και συμβάλλουν στην τυποποίηση και κλιμάκωση αδικημάτων χωρίς ενιαία αντίληψη και κατεύθυνση και στην καθημερινή απονομή καταδικαστικών αποφάσεων και πλήρωση του αριθμού των κρατουμένων. Η σύγκριση του ισχύοντος άρθρου 473 του Ποινικού Κώδικα, που ήταν το ακροτελεύτιο άρθρο του Π.Κ. που θεσπίστηκε στις 1/1/1951 και κατάργησε τον προϊσχύσαντα ποινικό νόμο της 3-11-1836, περιλαμβάνει 50 ειδικούς ποινικούς νόμους οι οποίοι καταργούνται, ενώ περιέχει και τη ρήτρα ότι γενικά καταργείται κάθε διάταξη που περιέχεται σε ειδικούς νόμους αν αφορά θέματα που τα ρυθμίζει ο ποινικός κώδικας στο ειδικό μέρος του, πρόβλεψη η οποία δεν υφίσταται στη μεταβατική διάταξη του σημερινού σχεδίου νόμου. Συνεπώς απαιτείται μεγάλης έκτασης και ανάλογου περιεχομένου τροποποίηση των ειδικών ποινικών νόμων, όχι μόνο στην διαζευκτική διατύπωση των ποινών, αλλά κυρίως στην τυποποίηση των αδικημάτων.
2. Η αποσυμφόρηση του Ποινικού Κώδικα από σωρεία διατάξεων που καταργήθηκαν, περί τις 175, παρέχει μεταξύ άλλων τη δυνατότητα νομοτεχνικής ενοποίησης και σύμπτυξης σε ενιαίο κείμενο πλειόνων ειδικών νομοθετημάτων σημαντικής και μείζονος κοινωνικής σημασίας που θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στον Ποινικό Κώδικα συμβάλλοντας, μερικά τουλάχιστον, στην αποδυνάμωση της πολυνομίας και ουσιαστικά στη δυνατότητα εναρμόνισης και ενοποίησης των κοινών κατευθύνσεων στις σχετικές διατάξεις. Τέτοια νομοθετήματα θα μπορούσαν να είναι η καθυστέρηση δεδουλευμένων, η ενδοοικογενειακή βία, οι νόμοι για το ρατσιστικό έγκλημα, οι νόμοι για τη φοροδιαφυγή και τα χρέη στο δημόσιο, για τα προσωπικά δεδομένα, η νομοθεσία περί όπλων και όλα τα μικρής έκτασης νομοθετήματα τα οποία απαντούν, διάσπαρτα, σε μεμονωμένες περιπτώσεις ειδικών νόμων.

Επί της ουσίας

Συμπερασματικά, θα μπορούσε κανείς να διατυπώσει την άποψη ότι η επιχειρούμενη μεταρρύθμιση του ποινικού κώδικα περιέχει και προοδευτικές και αντιδραστικές ρυθμίσεις. Προοδευτικές ρυθμίσεις είναι οτιδήποτε συμβάλλει στην αποσυμφόρηση των φυλακών και σε μια νέα σωφρονιστική αντίληψη η οποία αποσυνδέει τη στέρηση της ελευθερίας ως αποκλειστική ή κύρια ποινή για τα ποινικά αδικήματα, αποκορύφωμα της οποίας είναι η αναμφισβήτητα εντυπωσιακή μείωση του ανώτατου ορίου της πρόσκαιρης κάθειρξης σε 15 έτη, της συνολικής εκτατούς πρόσκαιρης κάθειρξης σε 20 και της δυνατότητας αντιμετώπισης της ανθρωποκτονίας με πρόθεση, με πρόσκαιρη κάθειρξη 10-15 έτη έστω και χωρίς ελαφρυντικό.

Στον αντίποδα, η κατάργηση της δυνατότητας μετατροπής ποινών 3-5 ετών και η υποχρεωτική έκτιση μέρους ποινής φυλάκισης αυτών, αντιστρατεύονται τη μεταρρύθμισηαυτή και γεννούν σοβαρά προβλήματα ανομοιομορφίας στην αντιμετώπιση των διαφόρων μορφών εγκλημάτων, οπισθοδρομώντας μια συνεχή τριακονταετή τουλάχιστον νομοθετική εξελικτική πορεία, που έχει συμβάλει στο να μην υπάρχει φυλάκιση για πλημμελήματα.

Αρνητικό είναι επίσης ότι δυσχεραίνεται επίσης η παροχή αναστολής σε όσους καταδικάζονται σε ποινή φυλάκισης έως τριών ετών, σε σχέση με όσα ισχύουν σήμερα. Σημαντική είναι η κατάργηση της δυνατότητας επιβολής σωρευτικής ποινής σε περιπτώσεις ανθρωποκτονίας εξ αμελείας κατά συρροή και έτσι το μέγιστο όριο ποινής παραμένει στα 5 χρόνια αντί στα 10. Εμφανείς οι επιπτώσεις της σε ποινικές ευθύνες προσώπων που ασκούν εξουσία για Μάτι, Μάνδρα πολυπρόσωπα τροχαία, ναυάγια, εργατικά ατυχήματα κλπ.

Δευτερεύουσες αλλά όχι ήσσονος σημασίας είναι η αποποινικοποίηση της κατ’ επάγγελμα αποδοχής και διάθεσης προϊόντων εγκλήματος (394) αλλά και η ποινικοποίηση της εκ μέρους των δικηγόρων δημοσιοποίησης των δικαστικών απορρήτων, τα οποία προφανώς έχουν μάθει από δικαστές.

Από την άλλη μεριά παρά την κατάργηση αρκετών φρονηματικών διατάξεων (πχ απαγόρευση απεργίας δημοσίων υπαλλήλων) δεν μπορεί να μείνει απαρατήρητη, η διατήρηση σωρείας μετεμφυλιακών ποινικών διατάξεων, ιδίως τα άρθρα 183 και επόμενα, ορισμένα μάλιστα και αυστηρότερα μερικές φορές (ΠΚ 167, 189, 334).

Στην κατηγορία των εγκλημάτων κατά της δημόσιας τάξης, διατάξεις οι οποίες έχουν ταλαιπωρήσει κατηγορουμένους με πολιτικά κίνητρα (π.χ. Π.Κ. 167, 170, 334, 292 ή και διατάξεις συλλογικής ευθύνης ακόμα 189) όχι μόνο δεν καταργούνται αλλά ισχυροποιούνται, ενώ αναβαθμίζεται ο φρονηματικός ρόλος των πρωτοστατούντων προσώπων οι οποίοι βαφτίζονται υποκινητές με καθοδηγητικό ρόλο, θυμίζοντας ασφαλτικές διατυπώσεις περασμένων δεκαετιών

Χρήστος Πούλιος, Δικηγόρος Παρ’ Αρειω Πάγω – Διαπιστευμένος Διαμεσολαβητής – DPO LLM (ΔΙ.ΠΑ.Ε.) – MSc (Π.Θ.) – DiN (Ο.Π.Α.)

Οι επί των νέων σχεδίων Ποινικού Κώδικα & Κώδικα Ποινικής Δικονομίας παρατηρήσεις μου είναι οι εξής:

Α. Μετά από την επί 10ετίες εφαρμογή των εν λόγω νομοθετημάτων και τις διαπιστώσεις αφενός των προβληματικών τους ρυθμίσεων και αφετέρου της αναντιστοιχίας διαφόρων προβλέψεων με τις νέες εκφάνσεις του εγκλήματος και τις εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν επιβεβλημένη από πολλού η τροποποίησή τους.

Β. Στα θετικά προσμετρώνται κυρίως: 1) η εισαγωγή ορισμένων νέων θεσμών όπως της Ποινικής Συνδιαλλαγής κατά την οποία ο Εισαγγελέας μπορεί να προτείνει στον κατηγορούμενο ποινή πριν την άσκηση ποινικής δίωξης υπό την προϋπόθεση της πλήρους αποκατάστασης της ζημίας και της Ποινικής Διαπραγμάτευσης κατά την οποία ο Εισαγγελέας θα διαπραγματεύεται με τον κατηγορούμενο σε κάθε στάδιο της ποινικής διαδικασίας προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία για την ποινική του μεταχείριση & την αποκατάσταση της ζημίας υπό την προϋπόθεση της ομολογίας της ενοχής του, 2) Ο περιορισμός της δυνατότητας εξαγοράς των ποινών στα σοβαρά πλημμελήματα (όπου επαπειλείται ποινή από 3 έως 5 έτη), 3) Η εισαγωγή της κοινωφελούς εργασίας, με την επισήμανσή μου για έλλειψη των σχετικών υποδομών, προσωπικού & διαδικασιών εποπτείας εκτέλεσης, 4)Η λελογισμένη μείωση των ποινών, ώστε να υπηρετείται η αρχή της αναλογικότητας (σε ορισμένες και όχι σε όλες τις προτεινόμενες περιπτώσεις), 5)Η κατάργηση του αστικά υπεύθυνου, κ.ά.

Γ. Στα αρνητικάπροσμετρώνται κυρίως: 1)ο εξαιρετικά μικρός χρόνος διαβούλευσης των 21 ημερών, 2) ο νέος θεσμός της ποινικής διαταγής, που παρέχει στον Εισαγγελέα το δικαίωμα σε ορισμένα πλημμελήματα να υποβάλει αίτηση για την έκδοσή της, όταν κρίνει ότι το υφιστάμενο αποδεικτικό υλικό δεν καθιστά αναγκαία τη διεξαγωγή ακροαματικής διαδικασίας για την περαιτέρω διακρίβωση των πραγματικών περιστατικών που θεμελιώνουν την ενοχή του κατηγορουμένου και στη συνέχεια ο επιλαμβανόμενος δικαστής να την εκδίδει, χωρίς προηγούμενη ακρόαση του κατηγορουμένου, σε δημόσια συνεδρίαση, επιβάλλοντάς του με αυτήν χρηματική ποινή μειωμένη τουλάχιστον κατά το ήμισυ σε σχέση με το οριζόμενο στο νόμο, πλαίσιο ποινής ή ποινή φυλάκισης μέχρι 6 μηνών με υφ’ όρον αναστολή αυτής, ο δε καταδικασθείς έχει δικαίωμα υποβολής αντιρρήσεων εντός 15 ημερών από την κοινοποίησή της, ενώ το δικαστήριο που θα τις εξετάσει δεν δεσμεύεται από την απαγόρευση χειροτέρευσης της θέσης του, άρα μπορεί να επιβάλει ποινή ψηλότερη από αυτήν της διαταγής. Στην περίπτωση που δεν υποβληθούν εμπρόθεσμα αντιρρήσεις η διαταγή εκτελείται. Εφεση και αναίρεση εναντίον της δεν επιτρέπονται. Πρόκειται για μια απαράδεκτη ρύθμιση, η οποία ανατρέπει το τεκμήριο αθωότητας, «περιγράφει» και κατά τούτο προσβάλλει τόσο το δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης όσο και τον συνταγματικό θεσμό της δικαστικής προθεσμίας, 3) ο χαρακτηρισμός κακουργηματικής φύσης αδικημάτων του ποινικού κώδικα σε πλημμελήματα, όπως της κατασκευής και κατοχής εκρηκτικών υλών, της στάσης κρατουμένων, της κλοπής κατ’ επάγγελμα, των διακεκριμένων περιπτώσεων απάτης κατ’ επάγγελμα, της πλαστογραφίας κατ’ επάγγελμα, της δωροδοκίας πολιτικών προσώπων, της παραβίασης του απορρήτου τηλεφωνικής επικοινωνίας και προφορικής συνομιλίας, κ.ά., 4) ο χαρακτηρισμός κακουργηματικής φύσης αδικημάτων των ειδικών ποινικών νόμων, όπως της κλοπής και υπεξαίρεσης αρχαίων μνημείων, της ρύπανσης περιβάλλοντος κ.ά. σε πλημμελήματα, 5) η κατάργηση της αυτεπάγγελτης δίωξης για σημαντικής κοινωνικής απαξίας αδικήματα, όπως η κλοπή, η απάτη, η απιστία και άλλα, τα οποία θα διώκονται μόνον μετά από μήνυση του παθόντος, 6) Η μείωση της αυξημένης ποινής του αρχηγού μιας εγκληματικής οργάνωσης, 7)Η παραπομπή του κατηγορουμένου για ληστεία ή άλλα κακουργήματα στο αρμόδιο δικαστήριο μετά από συμφωνία Προέδρου & Εισαγγελέα Εφετών χωρίς τη δυνατότητα αυτός να αμύνεται κατά της παραπομπής του, 8) η πρόβλεψη δυνατότητας του κατηγορουμένου να παραιτείται από διορισμό συνηγόρου, όπου η παράσταση αυτού δεν είναι υποχρεωτική, αφού προηγουμένως λάβει προφορικά ή εγγράφως ενημέρωση σχετικά με το περιεχόμενο του συγκεκριμένου δικαιώματος και τις ενδεχόμενες συνέπειες της παραίτησης από αυτό, διάταξη άκρως επικίνδυνη διότι ανοίγει το δρόμο σε απεμπόληση υπερασπιστικών δικαιωμάτων, 9) η αδικαιολόγητη απειλή ποινικής κύρωσης για όποιον αρνείται να υπογράψει την παραλαβή επιδιδομένου εγγράφου, 10)η δυνατότητα δέσμευσης περιουσιακών στοιχείων, τραπεζικών λογαριασμών, κλπ από τον ανακριτή με σύμφωνη γνώμη και του εισαγγελέα, χωρίς περιορισμό είδους αδικημάτων, όταν προκύπτουν σοβαρές ενδείξεις ότι τα περιουσιακά αυτά στοιχεία προέρχονται άμεσα ή έμμεσα από την διερευνώμενη αξιόποινη πράξη, επιτρέποντας ρητά την δυνατότητα κατάσχεσης ή δέσμευσης περιουσιακών στοιχείων ακόμα και «τρίτου» προσώπου δηλαδή ατόμου που δεν είναι κατηγορούμενος και μάλιστα με ευχέρεια να επιβάλλεται χωρίς καν την προηγούμενη κλήση τους.

Δ.Επισημαίνω ότι δεν πρέπει να χαθεί η ευκαιρία να γίνουν μεταβολές και σε άλλες διατάξεις όπως π.χ. στις περισσότερες που αφορούν προθεσμίες του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, οι οποίες πρέπει να παύσουν να είναι μικρές και ασφυκτικές, δημιουργώντας στην πράξη πλήθος προβλημάτων και αποβαίνουσες σε βάρος του κατηγορουμένου ή να εμπλουτιστεί το ασυμβίβαστο των ενόρκων με την περίπτωση οιουδήποτε συνδέεται με σχέση εργασίας, με οποιοδήποτε διάδικο ή συμμέτοχο στη δίκη.

E.Επιβάλλεται κατά την άποψή μου να δοθεί περισσότερος χρόνος στη διαβούλευση και να τοποθετηθούν ειδικά, αναλυτικά και εμπεριστατωμένα εκτός της Συντονιστικής Επιτροπής των Δικηγορικών Συλλόγων που αναμένεται & οι Τομείς του Ποινικού Δικαίου & της Ποινικής Δικονομίας των τριών Νομικών Σχολών της χώρας.

Γεώργιος Σκαλίμης, Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω, μέλος της Ενωσης Ελλήνων Νομικών για το Ποινικό Δίκαιο και τη Δικαιοσύνη

Η απονομή της Δικαιοσύνης σε επίπεδο ποινικού δικαίου έχει απασχολήσει πολλές φορές μέχρι τώρα την εκάστοτε ηγεσία του αρμοδίου Υπουργείου και είναι λογικό και επόμενο να γίνεται κάθε φορά προσπάθεια είτε να εισαχθούν νέες διατάξεις είτε να τροποποιηθούν οι ήδη υφιστάμενες, θέλοντας με τον τρόπο αυτόν να προλάβουν τις εξελίξεις και να συγχρονιστούν. Με το νέο Ποινικό Κώδικα, έτσι όπως εισάγεται, επέρχεται πράγματι ανατροπή, καθότι διαφαίνεται ένας εξευρωπαϊσμός των ποινών και δίνεται η εντύπωση ότι υπάρχει μια μεταφορά διατάξεων στο ελληνικό ποινικό περιβάλλον, οι οποίες δεν ξέρω κατά πόσο μπορούν να εναρμονιστούν με την ελληνική πραγματικότητα. Το πρώτο μέρος που τροποποιείται αφορά στο κεφάλαιο των ποινών, όπου αρχίζει να έχει κύριο ρόλο η χρηματική ποινή, γεγονός που δείχνει ότι ο νομοθέτης επιθυμεί περισσότερο να εισπράξει χρήματα και δια της εισπράξεως να πλήξει τον εκάστοτε παραβάτη.

Η παροχή κοινωφελούς εργασίας προβιβάζεται σε κύρια ποινή και επιπλέον το εν γένει σύστημα των ποινών εμπλουτίζεται με διάφορους εναλλακτικούς τρόπους έκτισης, όπως η κατ’ οίκον έκτιση της ποινής ή η ηλεκτρονική επιτήρηση των παραβατών. Τα πταίσματα παύουν να αποτελούν αδικήματα και οι πταισματικές παραβάσεις θα έχουν διοικητικό χαρακτήρα (επιβολή προστίμου). Εν συνεχεία επέρχονται αλλαγές που αφορούν στα επιμέρους αδικήματα του Ειδικού μέρους του Ποινικού Κώδικα.

Αρκετά αδικήματα που θεωρούνται παρωχημένα καταργούνται, ενώ άλλα εμπλουτίζονται με νέα στοιχεία ή προστίθενται νέες αξιόποινες πράξεις (όπως π.χ. η επικίνδυνη οδήγηση) με απώτερο σκοπό την καλύτερη αντιμετώπιση σύγχρονων μορφών παραβατικής συμπεριφοράς. Αλλάζει ο τρόπος της ποινικής αντιμετώπισης των καταχραστών του δημοσίου χρήματος, της διαφθοράς και των δημοσίων λειτουργών που δωροδοκούνται. Εισάγονται νέα στοιχεία στον χαρακτηρισμό της εγκληματικής οργάνωσης, της αντιμετώπισης της προσβολής του πολιτεύματος.

Αλλάζουν οι διατάξεις που αφορούν πράξεις που μέχρι τώρα διώκονταν αυτεπάγγελτα, για τις οποίες ή θα απαιτείται υποβολή μηνύσεως ή υποβολή εγκλήσεως (όπως π.χ. για την κλοπή). Και πολλές άλλες επιμέρους αλλαγές που αυτό που επιδιώκουν είναι να τεθεί σε νέες βάσεις η απονομή της ποινικής δικαιοσύνης στην χώρα μας, διότι λειτουργεί μέχρι σήμερα με έναν Ποινικό Κώδικα, ο οποίος στηρίζεται στην αρχική νομοθεσία των Βαυαρών (Mauer), με τις όποιες τροποποιήσεις είχαν λάβει χώρα επιμέρους διατάξεων.

Ο νέος Ποινικός Κώδικας, όπως έχει τεθεί σε διαβούλευση, αποτελεί πόνημα αρκετών ετών και το βέβαιο είναι ότι δεν συντάχθηκε από τη μια στιγμή στην άλλη. Είναι λογικό και επόμενο ότι μέσα από τον δημιουργικό διάλογο και τις παρατηρήσεις που θα γίνουν και πρέπει να γίνουν, θα λάβει μορφή το τελικό κείμενο αυτού. Φρονώ ότι πρωταγωνιστικό ρόλο θα πρέπει να έχει η άποψη αυτών που μάχονται καθημερινά στις αίθουσες των Δικαστηρίων είτε είναι πάνω στην έδρα είτε είναι υπερασπιστές, διότι είναι αυτοί που τ’ αντιμετωπίζουν όλα αυτά στην πράξη και είναι αυτοί που έχουν διαρκή τριβή. Μακάρι το κείμενο που θα καταλήξει στο τέλος να ψηφιστεί να είναι δομημένο έτσι που να μην χρειαστεί εκ νέου αλλαγές.