Πώς σχολιάζουν τις αλλαγές γνωστοί δικηγόροι του Βόλου
Πρωτοτυπεί και πάλι η Ελλάδα. Με τις αλλαγές, που εισάγονται με τα σχέδια νόμου για τον νέο Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, είναι από τις λίγες χώρες στην Ευρώπη, που καλείται να εφαρμόσει το αμερικανικό δίκαιο, ενώ η χώρα έχει μία εντελώς διαφορετική κουλτούρα και παράδοση δικαίου.
Ρεπορτάζ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΡΟΥΓΚΑ
Ο εκσυγχρονισμός του δικαίου για τον δικηγορικό κόσμο ήταν αναγκαίος και επιτακτικός. Ομως η καινούργια νομοθεσία εκτιμάται ότι είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί και υπάρχουν και δικαιολογημένες αντιδράσεις.
Τη στιγμή που η διαβούλευση λήγει στο διάστημα μερικών εβδομάδων, μέχρι τις 27 Μαρτίου, οι νομιμοπαρασκευαστικές επιτροπές έχουν συμπεριλάβει διατάξεις που βάζουν φωτιές. Γνωστοί δικηγόροι του Βόλου μιλούν σήμερα στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ και εκθέτουν τα προβλήματα.
Κατά κύριο λόγο τα σημεία τριβής είναι η μετατροπή σε πλημμέλημα της προμήθειας και κατοχής εκρηκτικών υλών, η μείωση της ποινής του εγκλήματος της διεύθυνσης εγκληματικής οργάνωσης, η μείωση της κάθειρξης για ανθρωποκτονία από πρόθεση, ο νέος τρόπος ερμηνείας του βιασμού και ο υποβιβασμός της παραβίασης του τηλεφωνικού απορρήτου από κακούργημα σε πλημμέλημα.
Για το σύνολο των αλλαγών πρόκειται να τοποθετηθεί τις επόμενες μέρες και ο Δικηγορικός Σύλλογος Βόλου, που συμμετέχει στη διαβούλευση. Ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Βόλου Χρήστος Στρατηγόπουλος λέει ότι εντός των επόμενων ημερών ο Δικηγορικός Σύλλογος θα έχει στα χέρια του συγκεκριμένες προτάσεις για να υποβάλει.
Νίκος Χατζησταματίου: Η αντιγραφή άλλων δικαίων δεν μπορεί να έχει την ίδια εφαρμογή
Εντυπωσιάζει πράγματι ο ελάχιστος, ως ανύπαρκτος, χρόνος της βιαστικής διαβούλευσης, για την εκ βάθρων τροποποίηση ενός κώδικα που αποτελεί πυλώνα της απονομής δικαίου. Και μάλιστα τροποποίηση, που δεν είναι απλά τροποποίηση, αλλά κάθετη αλλαγή του Ποινικού Δικαίου ( καταργούνται τα 170 από τα 463 άρθρα του Π.Κ και 30 καινούργια προστίθενται). Και όλα αυτά χωρίς ανάλογες προβλέψεις τροποποιήσεων συναφών με τις παρεμβατικές αλλαγές διατάξεων στους λοιπούς κώδικες, ιδιαίτερα της ποινικής δικονομίας, αλλά και του αστικού, εμπορικού κ.λπ. κωδίκων.
Χαρακτηριστικά μειώνεται το ανώτατο όριο πρόσκαιρης κάθειρξης από τα 20 χρόνια στα 15, πράγμα που σημαίνει και μείωση του ανωτάτου χρονικού ορίου εκτιτέας ποινής πρόσκαιρης κάθειρξης από 25 σε 20 χρόνια. Μειώνονται κάθετα οι απειλούμενες ποινές κάθειρξης για τα διάφορα κακουργηματικά αδικήματα που φτάνει και μέχρι το σημείο να απειλούνται αστείες ποινές, ακόμη π.χ. και για την ανθρωποκτονία.
Καταργούνται τα πταίσματα και οι ποινές που αντιστοιχούσαν σε αυτά, πρόστιμο και κράτηση, ενώ απαλείφεται από τον ορισμό των ποινών και ο εγκλεισμός σε ψυχιατρικό κατάστημα. Γίνεται αμελέτητη επέμβαση στις προβλεπόμενες ποινές αδικημάτων του Ποινικού Κώδικα (στερητική της ελευθερίας, χρηματική ποινή και προσφορά κοινωφελούς εργασίας)
Καταργούνται στην αντιμετώπιση του δράστη οι βασικές έννοιες του ιδιαίτερα επικίνδυνου και της κατά συνήθειας τέλεσης, οι οποίες είναι, ορθά, για πολλά αδικήματα επιβαρυντικές κακουργηματικές περιστάσεις.
Καταργείται η δυνατότητα μετατροπής ποινών στερητικών της ελευθερίας σε χρήμα, με αποτέλεσμα όταν επιβάλλεται φυλάκιση μεγαλύτερη των 3 ετών, που δεν επιδέχεται δηλαδή αναστολή, να μην είναι δυνατή η μετατροπή της σε χρήμα, αλλά μονάχα η έκτιση της στην κατοικία ή η έκτιση του 1/10 και η μετατροπή του υπολοίπου σε παροχή κοινωφελούς εργασίας. Η πλήρης μετατροπή επιβληθείσας ποινής φυλάκισης σε κοινωφελή εργασία προβλέπεται μόνο όταν η ποινή αυτή είναι μικρή και δεν υπερβαίνει τα 3 έτη και ο καταδικασθείς στερείται τη δυνατότητα αναστολής.
Καταργούνται εκτός από τις πταισματικές διατάξεις και (ορθά) σωρεία διατάξεων αδικημάτων που έχουν περιπέσει προ πολλού σε αχρησία για διάφορους λόγους και θεσπίζονται νέες όπως π.χ. επικίνδυνη οδήγηση. Καταργείται (επίσης ορθά) ο νόμος περί καταχραστών του Δημοσίου (1608/1950), πράγμα που θα έπρεπε να έχει γίνει από χρόνια.
Ελαφρύνονται τα αδικήματα της εγκληματικής οργάνωσης, έκρηξης, κατοχής εκρηκτικών, ανθρωποκτονίας εξ αμελείας κατά συρροή. Το γιατί εισάγεται μια τέτοια απαράδεκτη πρόβλεψη, σε εποχή έξαρσης των αδικημάτων αυτών, με συγκεκριμένη κοινωνικοπολιτική ομάδα δραστών, επαφίεται στην ελεύθερη κρίση του αναγνώστη.
Καταληκτικά. Δεν αντιλέγει κανείς στο ότι ο Ποινικός Κώδικας πρέπει να αναθεωρηθεί και να γίνει προσαρμογή του στη σημερινή πραγματικότητα, αλλά όχι με διαβούλευση ολίγων ημερών, όχι χωρίς τη συμμετοχή των ενεργών φορέων της δικαιοσύνης (δικηγόρων και δικαστών) που ζουν την πραγματικότητα. Οι θεωρητικές απόψεις, αντιγραφή άλλων δικαίων, δεν μπορούν να έχουν, μη επεξεργασμένες ή ορθότερα επεξεργασμένες μόνο από θεωρητικούς, την ίδια εφαρμογή στην ελληνική κοινωνία.
Τριαντάφυλλος Εμμανουηλίδης: Υπάρχουν διατάξεις, που προκαλούν προβληματισμό
Το νέο σχέδιο νόμου του Ποινικού Κώδικα κινείται κατά βάση προς τη σωστή κατεύθυνση. Ειδικότερα:
1. Εκλογικεύονται οι επαπειλούμενες στερητικές της ελευθερίας ποινές, ώστε να αποφεύγεται ο παραλογισμός που επικρατούσε και ιδιαίτερα στα Εφετεία Κακουργημάτων να επιβάλλονται βαρύτατες καταρχήν στερητικές της ελευθερίας ποινές, οι οποίες στη συνέχεια εκτελούντο στην πράξη κατά ένα πολύ μικρό μέρος αυτών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την πρόδηλη αναντιστοιχία μεταξύ δικαστικών αποφάσεων και εκτέλεσης των ποινών, κατά τραυματισμό του κοινού περί δικαίου αισθήματος.
2. Επίσης, προς τη σωστή κατεύθυνση είναι η κατάργηση των πταισμάτων και η διάκριση των πλημμελημάτων σε δύο κατηγορίες, δηλαδή τα ελαφρύτερα και τα βαρύτερα πλημμελήματα.
3. Ομοίως, προς την σωστή κατεύθυνση είναι η κατάργηση της χωρίς κριτήρια αναστολής των ποινών των πάσης φύσεως πλημμελημάτων.
4.- Τέλος, ορθή είναι και η κατάργηση της δρακόντειας νομοθεσίας του ν. 1608/1950, που προσφάτως απασχόλησε τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το κοινό, με την υπόθεση της καθαρίστριας που καταδικάστηκε σε δεκαετή κάθειρξη.
Βέβαια το νέο σχέδιο νόμου του Ποινικού Κώδικα περιέχει και στοιχεία τα οποία επιδέχονται βελτιώσεων. Ειδικότερα:
1.- Η κατάργηση της αρχηγικής ιδιότητας στο Δίκαιο της εγκληματικής οργάνωσης με αποτέλεσμα την εξομοίωση κατά την ελληνική έννομη τάξη της ιδιότητας του αρχηγού και της ιδιότητας του απλού μέλους εγκληματικής οργάνωσης.
2.- Ομοίως επανεξέτασης χρήζουν οι περιπτώσεις του δικαίου της αμέλειας όπου μία δεκαπλή ανθρωποκτονία εξ αμελείας, ή μία πρόκληση ναυαγίου με δεκάδες θύματα αντιμετωπίζονται ως απλή ανθρωποκτονία εξ αμελείας με μέγιστη ποινή φυλακίσεως αυτή των 5 ετών.
3.- Επίσης προβληματισμό δημιουργεί και η αθέμιτη ηλεκτρονική καταγραφή, χωρίς συναίνεση του εμπλεκομένου προσώπου που μετατρέπεται από κακούργημα σε πλημμέλημα.
4.- Το ίδιο ισχύει για τη δωροδοκία σε πολιτικά πρόσωπα που αντιμετωπίζεται κυρίως ως πλημμέλημα και κατά περίπτωση ως κακούργημα με βάση απλώς και μόνο το οικονομικό μέγεθος της δωροδοκίας. Αυτή η ρύθμιση βρίσκεται σε προφανή αναντιστοιχία με το κοινό αίσθημα.
5.- Προβληματισμό προκαλεί η ίδρυση του αδικήματος της δωροδοκίας του Προέδρου της Δημοκρατίας, σε αντίθεση με την διάταξη του Συντάγματος από την οποία προκύπτει ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι εντελώς ανεύθυνος.
6.- Τέλος, προβληματισμό προκαλεί η αντιμετώπιση της κατοχής εμπρηστικού μηχανισμού (μολότοφ), στο πλαίσιο πλημμελήματος και όχι κακουργήματος, διάταξη που επίσης βρίσκεται σε αντίθεση με το κοινό αίσθημα αλλά και τη λογική της νομοθεσίας περί όπλων διεθνώς.
Σπύρος Δεσύλλας: Αξιόποινες πράξεις μετατρέπονται σε πλημμεληματικές
Σημαντικές αλλαγές επέρχονται σε πλήθος αξιόποινων πράξεων με το σχέδιο του νέου Ποινικού Κώδικα. Μάλιστα κάποιες αξιόποινες πράξεις μετατρέπονται από κακουργηματικές σε πλημμεληματικές ή παύουν ποια να συνιστούν αξιόποινη πράξη, καταδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο μία τάση του νομοθέτη, είτε εκούσια είτε ακούσια, προς την ατιμωρησία και την ανοχή της πολιτείας σε συγκεκριμένα αδικήματα.
Το σίγουρο είναι ότι με τις νέες αλλαγές είναι δικαιολογημένες οι αντιδράσεις που έχουν προκληθεί τόσο από νομικούς όσο και από άλλους κύκλους.
Αφήνοντας τις πολιτικές διαφορές, που έχουν ανακύψει για αρκετά άρθρα που τροποποιεί ο νέος Π.Κ., θα ήθελα να σχολιάσω το άρθρο 370Α που αναφέρεται στην παραβίαση του απορρήτου τηλεφωνικής επικοινωνίας και προφορικής συνομιλίας, δείχνοντας, με αυτόν τον τρόπο, το μέγεθος των αλλαγών που έρχονται.
Ειδικότερα, το 370Α μέχρι πρότινος όριζε στην παράγραφο 1, εν συντομία, ότι όποιος αθέμιτα υφ’ οιονδήποτε τρόπο παρεμβαίνει σε συσκευή που χρησιμοποιείται για επικοινωνία προκειμένου να πληροφορηθεί ή να αποτυπώσει τα λεγόμενα, τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών. Με το σχέδιο εντούτοις της Προπαρασκευαστικής Επιτροπής του Υπουργείου Δικαιοσύνης, η ακριβώς ίδια ως άνω τυποποιούμενη συμπεριφορά τιμωρείται με φυλάκιση. Περαιτέρω, η παράγραφος 2 του ίδιου άρθρου όριζε ότι «όποιος αθέμιτα παρακολουθεί με ειδικά τεχνικά μέσα ή αποτυπώνει σε υλικό φορέα προφορική συνομιλία μεταξύ τρίτων ή αποτυπώνει σε υλικό φορέα μη δημόσια πράξη άλλου, τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών». Πλέον για την ίδια συμπεριφορά η επαπειλούμενη ποινή είναι «φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους». Η δε παράγραφος 3, που όριζε ότι «με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών τιμωρείται όποιος κάνει χρήση της πληροφορίας ή του υλικού φορέα επί του οποίου αυτή έχει αποτυπωθεί με τους τρόπους που προβλέπονται στις παραγράφους 1 και 2 αυτού του άρθρου», μειώνει την τιμωρία σε φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή.
Οι ανωτέρω τροποποιήσεις που απολήγουν σε χαλάρωση των ποινών του ως άνω εγκλήματος, σε μία περίοδο ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης και έντονης επιρροής των μέσων κοινωνικών δικτύωσης, ιδίως μεταξύ των εφήβων, και με αυξανόμενα τα κρούσματα απειλών και εκβιασμών διακίνησης προσωπικών δεδομένων, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί επιεικώς αδόκιμη.
Δεν χρειάζονται νομικές γνώσεις, ούτε η ιδιότητα μέλους νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για να αφομοιώσει κανείς το εξής απλό κέλευσμα της κοινωνίας: οι ποινές στα ειδεχθή εγκλήματα οφείλουν να είναι πιο αυστηρές.
Πρόκειται σαφέστατα για την μεγαλύτερη σε έκταση και στόχους μεταρρύθμιση που επιχειρείται από την 1-1-1951. Για αυτό είναι άδικη και αυθαίρετη η αξίωση ολοκλήρωσης της διαβούλευσης μέχρι τις 27/3/2019, δηλαδή σε χρονικό διάστημα μικρότερο των τριών εβδομάδων. Πρέπει να ληφθούν υπόψη όλοι οι παράμετροι της Ελληνικής Κοινωνίας, να ακουστούν όλοι οι φορείς.
Νίκος Παντελοδήμος: Μερικές από τις προτεινόμενες αλλαγές
Με το νέο σχέδιο νόμου, που έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, αλλάζει σχεδόν στο σύνολό της τόσο η ποινική νομοθεσία, όσο και ο τρόπος εκδίκασης των ποινικών υποθέσεων.
Η νέα μεταρρυθμιστική προσπάθεια κινείται σε τρεις βασικούς άξονες: α) στον εξορθολογισμό των αδικημάτων, β) στο νέο ποινολόγιο που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες και γ) στην εναρμόνιση της νομοθεσίας στα διεθνή δεδομένα χωρίς εκπτώσεις στα ατομικά δικαιώματα.
Οι πιο σημαντικές αλλαγές στο νέο σχέδιο νόμου που πρέπει να τονίσουμε είναι η κατάργηση του Ν.1608/1950 περί καταχραστών του Δημοσίου, με προβλεπόμενες ποινές κάθειρξης έως 15 ετών για τα αδικήματα της απιστίας, της πλαστογραφίας, όπως επίσης η κατάργηση της ποινή των ισοβίων που προβλέπεται ως σήμερα για τους καταδικασθέντες σε εφαρμογή αυτού του νόμου.
Σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, προβλέπονται για όλα τα κακουργήματα, διαδικασίες ποινικής διαπραγμάτευσης, κάτι που σημαίνει, ότι ο διωκόμενος για αδικήματα ως καταχραστής του Δημοσίου, μπορεί μέχρι και το ακροατήριο να πληρώσει, να αποκαταστήσει τη ζημία που προκάλεσε και να τύχει ευνοϊκότερης μεταχείρισης ή ακόμη και να αθωωθεί σε εξαιρετικές περιπτώσεις, ενώ προβλέπεται ειδική παραγραφή 20 χρόνων για τα αδικήματα σε βάρος του Δημοσίου.
Επίσης σύμφωνα με το νέο σχέδιο νόμου καταργούνται όλα τα πταίσματα και θα επιβάλλονται χρηματικά πρόστιμα σε διοικητικές παραβάσεις, ενώ όσα κρίνονται ως σοβαρά θα μετατρέπονται σε πλημμελήματα.
Η παροχή κοινωφελούς εργασίας θα προβλέπεται με τον νέο Ποινικό Κώδικα ως κύρια ποινή και θα επιβάλλεται αυτοτελώς από το δικαστήριο και θα εκτελείται σε δημόσιες υπηρεσίες, και ΟΤΑ.
Σημαντικές αλλαγές σημειώνονται και στις ποινές για τα κακουργήματα, αφούθα προβλέπονται ποινές από 5 έως 15 χρόνια κάθειρξης, ενώ στις επιβαρυντικές περιστάσεις, πέραν όσων υπάρχουν προβλέπονται και νέες.
Αναφορικά με τις αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα, στα οικονομικά εγκλήματα όποιος θα πληρώνει και θα αποκαθιστά τη ζημιά δεν θα οδηγείται στη φυλακή ούτε θα κρατείται προσωρινά, ενώ ταυτόχρονα καταργούνται όλες οι χρηματικές ποινές και η μόνη μετατροπή ποινής που προβλέπεται είναι εκείνη που αφορά στην παροχή κοινωφελούς εργασίας. Επίσης καταργείται η στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων και το αξιόποινο για απεργίες δημοσίων υπαλλήλων. Τέλος ως ανήλικοι θα δικάζονται, καταδικάζονται και θα εκτίουν ποινές όσοι είναι από 18 έως και 25 ετών.
Ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας αναβαθμίζεται κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, ενώ ο ρόλος, οι αρμοδιότητες και οι εξουσίες του εισαγγελέα διευρύνονται, σχεδόν όλα στις έρευνες των ποινικών υποθέσεων. Συγκεκριμένα, ο εισαγγελέας θα έχει όλες τις αρμοδιότητες του ανακριτή, εκτός από την προφυλάκιση, θα ερευνά τα πάντα και θα προβαίνει σε κάθε ενέργεια. Ο εισαγγελέας θα είναι ο πρωταγωνιστής σε μια σειρά νέων θεσμών με στόχο την αποκατάσταση της ζημιάς και τον συμβιβασμό πριν από τις δίκες προκειμένου να επιταχυνθεί η απονομή της Δικαιοσύνης.
