Το πρόβλημα δεν είναι ότι υπάρχουν μερικοί «ανίδεοι», αλλά ότι υπάρχουν πολλοί διεφθαρμένοι

Η πρόσφατη ιστορία των δομημένων ομολόγων αποκάλυψε ένα ευάλωτο σύστημα εξουσίας. Το αν η ιστορία αυτή είναι ένα μεγάλο πολιτικό «ριφιφί» ή απλά και μόνο ένα ντόμινο «ανίδεων» κινήσεων των Ταμείων, είναι στην κρίση του καθενός μας να το αποφασίσει.
Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι ότι η χώρα πορεύεται, δήθεν προς το μέλλον, με οξυμένα τα προβλήματα της έλλειψης διαφάνειας και της διαφθοράς. Αλλά και ότι (η χώρα) πορεύεται μέσα από μία γενικευμένη απαξίωση της πολιτικής και των πολιτικών, με τους τελευταίους να δυσκολεύονται να βρουν τις λύσεις ανεξάρτητα αν – κάποιοι τουλάχιστον – προσπαθούν.
Η συζήτηση για το θέμα γίνεται αναπόφευκτα παθογενής, ιδίως όταν επιχειρούνται συμψηφισμοί που προκαλούν, καθώς στηρίζονται σε υπερβολές επιχειρημάτων και παραποιήσεις στοιχείων. Η παθογένεια όμως έχει ένα ακόμη αρνητικό αποτέλεσμα. Αποκρύπτει ότι το ίδιο το κράτος – με συστηματικά αυξανόμενους ρυθμούς το τελευταίο διάστημα – θεσπίζει «κρατικά κίνητρα» που επιβραβεύουν τους παραβαίνοντες και τιμωρούν τους συνεπείς αλλά και δημιουργούν συνθήκες αδιαφάνειας, με αρνητικά αποτελέσματα για την κοινωνία και την πολιτική ζωή του τόπου. Ορισμένα παραδείγματα είναι διαφωτιστικά:
1. Με το νόμο 3259/2004 της σημερινής κυβέρνησης καταργήθηκαν χρέη και ποινές τα οποία είχαν επιβληθεί για έκδοση ή λήψη πλαστών ή εικονικών τιμολογίων. Με τον ίδιο νόμο, θεσμοθετήθηκε ο επαναπατρισμός κεφαλαίων χωρίς «να ενδιαφέρει ούτε ο τόπος ούτε ο τρόπος απόκτησης», διάταξη που εύκολα ερμηνεύεται ως θερμή πρόσκληση για τον επαναπατρισμό του μαύρου χρήματος.
2. Με το νόμο 3296/2004 αμνηστεύτηκαν οι συμβεβλημένοι με το Δημόσιο γιατροί και φαρμακοποιοί που είχαν διαπράξει αποδεδειγμένα το αδίκημα της φοροδιαφυγής. Με τον ίδιο νόμο θεσμοθετήθηκε η απαλλαγή των χρηστών πλαστών και εικονικών τιμολογίων από τον κίνδυνο άσκησης ποινικής δίωξης.
3. Με το «μίνι ασφαλιστικό» που σχετικά πρόσφατα ψηφίστηκε ρυθμίστηκαν -με χαριστικό τρόπο- τα συσσωρευμένα χρέη ορισμένων επιχειρήσεων προς το ΙΚΑ, αποδεικνύοντας με τον πιο περίτρανο τρόπο ότι αν εξαπατάς το κράτος, στο τέλος επιβραβεύεσαι.
4. Με σχέδιο νόμου που δρομολογεί η κυβέρνηση δίνεται η δυνατότητα για την εξαγορά δημοσίων εκτάσεων που είχαν καταπατηθεί στο παρελθόν από ιδιώτες. Επιπρόσθετα, στο πλαίσιο της αναθεώρησης του Συντάγματος, η κυβέρνηση προτείνει την αναθεώρηση του άρθρου 24 για τα δάση, με αποτέλεσμα σειρά οικοδομικών συνεταιρισμών που κατέχουν δασικές εκτάσεις να ελπίζουν στη μαζική τους οικοδόμηση.
5. Το ίδιο το κράτος δημιουργεί ανώνυμες εταιρίες για την επίτευξη της ευελιξίας που δεν έχει καταφέρει να αποκτήσει. Κάτι τέτοιο δεν είναι υποχρεωτικά παράλογο. Παράλογο είναι να εξαιρεί τις εταιρείες αυτές από τον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου δημιουργώντας έτσι σκιές στη διαφάνεια που κάθε δημόσια πράξη οφείλει να έχει.
6. Η αδειοδότηση για μια επένδυση ακολουθεί έναν μακρύ και επίπονο δρόμο επιμέρους αδειών από διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, σε όλα τα επίπεδα της διοίκησης. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η άδεια για την εγκατάσταση και λειτουργία ενός αιολικού πάρκου απαιτεί 26 επιμέρους άδειες. Πέρα από την καθυστέρηση που η διαδικασία αυτή συνεπάγεται, είναι προφανές ότι δημιουργείται ένα σύστημα που είναι και αδιαφανές αλλά και ευάλωτο στη διαφθορά (χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι όσοι εμπλέκονται στο σύστημα είναι υποχρεωτικά και διεφθαρμένοι).
7. Η θέσπιση των συνεντεύξεων ως κριτηρίου για την επιλογή του προσωπικού που θα στελεχώσει φορείς και υπηρεσίες του Δημοσίου εισάγει υποκειμενικά κριτήρια που καλλιεργούν κλίμα καχυποψίας στους διαγωνιζόμενους. Πόσο δε μάλιστα όταν οι συνεντεύξεις μοριοδοτούνται περισσότερο από το πτυχίο(-α) του ενδιαφερόμενου, αλλά και εξαντλούνται σε ερωτήσεις που προσβάλλουν τη νοημοσύνη του.
8. Εξήντα ειδικοί λογαριασμοί χρηματοδότησης λειτουργούν στα υπουργεία, με αρκετούς από αυτούς να διέπονται από διατάξεις που τους εξαιρούν από την κείμενη νομοθεσία σε ό,τι αφορά τις αναθέσεις έργων, μελετών, υπηρεσιών και προμηθειών.
9. Οι φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης -αλλά και πολλοί φορείς του ευρύτερου Δημοσίου- δεν δημοσιεύουν ισολογισμούς, με αποτέλεσμα οι πολίτες να αδυνατούν να παρακολουθήσουν όχι μόνο τι επενδύθηκε, αλλά πού και πώς.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το πρόβλημα είναι τόσο σημαντικό ώστε χρειάζονται πρωτοβουλίες από και προς κάθε κατεύθυνση. Από το πολιτικό σύστημα, από το κράτος που πριμοδοτεί ρυθμίσεις που σε τελική ανάλυση λειτουργούν ως «κίνητρα» για τη διαφθορά, αλλά και από τους ίδιους τους πολίτες που αν και ενοχλούνται από τα φαινόμενα διαφθοράς, εντούτοις δεν φαίνονται ιδιαίτερα διατεθειμένοι να συγκρουστούν μαζί τους. Σε τελική ανάλυση το πρόβλημα δεν είναι ότι υπάρχουν μερικοί «ανίδεοι», αλλά πολλοί διεφθαρμένοι. Δυστυχώς σε όλα τα επίπεδα.