Η οικονομική κρίση ψαλίδισε και το παραδοσιακό χαρτζιλίκι των μαθητών για το σχολείο και τη βόλτα. Αυτό αποτυπώνεται ανάγλυφα στην έρευνα που έγινε από την Γραμματεία Καταναλωτή της ΓΣΕΕ, σε ένα μεγάλο δείγμα , στο Βόλο και σε άλλες εργατουπόλεις. Το Εργατικό Κέντρο Βόλου ανέλαβε να μοιράσει σχετικά ερωτηματολόγια σε μαθητές σχολείων στο πλαίσιο της έρευνας που έγινε και μεταξύ άλλων αποσκοπούσε στην καταγραφή των βασικών στάσεων των γονέων, παιδιών ηλικίας 6 – 13 ετών, στη διαχείριση των καταναλωτικών αναγκών και επιθυμιών των παιδιών τους.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τη χρονική περίοδο 13 Σεπτεμβρίου 2010 έως 16 Φεβρουαρίου 2011 και είναι το αποτέλεσμα της επεξεργασίας 2.361 ερωτηματολογίων, τα οποία και απετέλεσαν το αντικείμενο στατιστικής μελέτης.
Τα ερωτηματολόγια διανεμήθηκαν σε Δημοτικά Σχολεία, η διανομή – συλλογή έγινε από το Εργατικό Κέντρο Βόλου και αποσκοπούσε στην καταγραφή των βασικών στάσεων των γονέων, παιδιών ηλικίας 6 – 13 ετών, στη διαχείριση των καταναλωτικών αναγκών και επιθυμιών των παιδιών τους. Το ΕΚΒ το επόμενο διάστημα προγραμματίζει με αφορμή και αυτή την έρευνα εκστρατεία με κωδικό «Συμμαχία κατά της Ακρίβειας» μέσω της Επιτροπής Καταναλωτή που έχει συγκροτηθεί στο πλαίσιο της Γραμματείας Καταναλωτή που λειτουργεί στο επίπεδο της ΓΣΕΕ.Η εκστρατεία θα έχει στόχο να ενημερώσει, να εκπαιδεύσει και κυρίως να αφυπνίσει τον ενήλικο καταναλωτή που με τη σειρά του θα εκπαιδεύσει και τον ανήλικο στην καθημερινότητά του, καθώς όπως τονίστηκε και σε ημερίδα που διοργανώθηκε στις αρχές της εβδομάδας στην Αθήνα για να παρουσιαστούν τα αποτελέσματα της έρευνας, προβάλλει αναμφισβήτητα πλέον η αναγκαιότητα ανάπτυξης Καταναλωτικού Κινήματος που να αφουγκράζεται τις ανάγκες των ανθρώπων της μισθωτής εργασίας, αλλά και των συνταξιούχων, ιδιαίτερα σήμερα που διανύουμε μια δύσκολη οικονομικά συγκυρία, για την πλειοψηφία των καταναλωτών.
Γενναίο ψαλίδι…
Το μέσο μηνιαίο χαρτζιλίκι που παρέχεται στα παιδιά του δείγματος ανέρχεται στο ποσό των 50,41 €. Αυτό ωστόσο κυμαίνεται από 58,52€ για τα μοναχοπαίδια μέχρι τα 37,55€ για τις πολυμελείς οικογένειες με 4 παιδιά και κατέρχεται στα 21,25€ για τις πολυμελείς οικογένειες με 5 παιδιά.
Σύμφωνα με την έρευνα τα μοναχοπαίδια είναι κατά μέσο όρο 3 φορές περισσότερο ευνοημένα έναντι των παιδιών με αδέλφια, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι τα παιδιά των εργοδοτών λαμβάνουν χαρτζιλίκι που είναι από 2 έως 5 φορές μεγαλύτερο από το χαρτζιλίκι που λαμβάνουν τα παιδιά των ανέργων.
Τα παιδιά στην επαρχία φαίνεται να είναι περισσότερο «κακομαθημένα» απ’ ό,τι τα παιδιά στις μεγάλες πόλεις. Η λειτουργούσα διευρυμένη οικογένεια (παππούς – γιαγιά, θείος – θεία) συμβάλλει θετικά προς αυτή την κατεύθυνση.
Το χαρτζιλίκι φαίνεται επίσης ότι λειτουργεί ως ένα βαθμό ως το χρηματικό υποκατάστατο του προγεύματος / κολατσιού. Από την πλευρά του γονέα, ο κύριος λόγος για την υποκατάσταση αυτή εμφανίζεται να είναι ο ελλιπής διαθέσιμος χρόνος του γονέα (58,2%). Από την πλευρά του παιδιού, ο κύριος λόγος εμφανίζεται να είναι η προτίμηση για τις συλλογικότητες που διαμορφώνονται στις καντίνες των σχολείων και στους συναφείς αγοραίους χώρους εστίασης (59,6%).
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι γονείς επιθυμούν να απεμπλακούν πλήρως από την όλη διαδικασία πρωινού / κολατσιού, προτιμούν μάλιστα τη διατροφή των παιδιών στο σχολείο (96,3%) και είναι ενημερωμένοι για τα προϊόντα που τα παιδιά τους καταναλώνουν στο σχολείο (82,0%), υστερούν ωστόσο στη γνώση των προϊόντων που μπορούν να πωλούνται στα σχολεία (68,1%).
Η εκτίμηση που υπάρχει είναι ότι η διατροφή των παιδιών στο σχολείο θα απαλλάξει την οικογένεια τουλάχιστον από τα 2/3 του χαρτζιλικιού που δίνουν στα παιδιά τους το οποίο διατίθεται καθημερινά σε είδη διατροφής. Το παιδί εκδηλώνει τις επιθυμίες του για την αγορά συγκεκριμένων προϊόντων που καταναλώνονται στο σπίτι (59,7%) και συμμετέχει στα ψώνια για το σπίτι (85%), ενώ η αγορά διαρκών καταναλωτικών αγαθών (ένδυση και υπόδηση) έχει σαφώς διαπραγματευτικό χαρακτήρα ανάμεσα στο παιδί (38,3%) και το γονέα (61,7%) καθότι οι επιθυμίες του παιδιού καθορίζονται σε σημαντικό βαθμό όχι μόνο από τις προσωπικές ανάγκες αλλά και από την εικόνα των συνομηλίκων του / συμμαθητών του (81,7%). Στο πλαίσιο αυτό ο γονέας είναι έντονα παρεμβατικός (93,5%) και στην περίπτωση των επιθυμιών «αυθόρμητων» αγορών του παιδιού γίνεται μεγάλη διαπραγμάτευση ανάμεσα στο γονέα και το παιδί (91,4%). Οι γονείς τέλος θεωρούν σημαντική την εκμάθηση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του (μικρού) καταναλωτή (93,7%) και σκόπιμη την εισαγωγή ενός μαθήματος καταναλωτικής αγωγής στα σχολεία (87,0%).
Υπό το κράτος της πίεσης…
«Είναι κάποια μικροπράγματα που μου υπενθυμίζουν την οικονομική κρίση. Όπως το βλέμμα της μαμάς όταν της ζητάω να μου δώσει λεφτά. Ή η ανησυχία που αισθάνομαι όταν αργά το βράδυ συζητάει με τον μπαμπά για λογαριασμούς, το δάνειο και του λέει «σήμερα απέλυσαν 7 από τη δουλειά και την επόμενη εβδομάδα θα απολύσουν άλλους 10».
Εκεί όμως που το αντιλήφθηκα πραγματικά -ίσως γιατί εκεί με ένοιαξε πιο πολύ- ήταν όταν της είπα ότι ήθελα πάρα πολύ να αγοράσω δύο μπλούζες. Η απάντησή της, «πρέπει να διαλέξεις μία από τις δύο», ήταν τόσο απόλυτη που έπνιξα μέσα μου το ναζιάρικο «έλα ρε μαμάααα» και το πήρα απόφαση ότι το χαρτζιλίκι που μέχρι πρότινος ήξερα τέλος…»
Στην εξομολόγηση της Γ.Κ μαθήτριας 13 χρόνων που φέτος ξεκίνησε το Γυμνάσιο και αντικατοπτρίζει εν πολλοίς την παρούσα κατάσταση, «κρύβεται» όλη η αλήθεια για τις αλλαγές που έχουν επέλθει και στην καθημερινότητα των εφήβων εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και που σύμφωνα με την συγκεκριμένη έρευνα, αποτελεί επιβεβαίωση ότι οι περικοπές εξαιτίας της κρίσης ουσιαστικά συμπεριλαμβάνουν όλο το φάσμα της καθημερινότητάς μας.
«Έχουμε πλέον έναν μπούσουλα ως Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών για να μπορέσουμε να αναλάβουμε πρωτοβουλίες ώστε τα παιδιά των εργαζομένων να αποκτήσουν καταναλωτική συμπεριφορά. Είναι σημαντικό να αποτυπώνεται η άποψή τους αφού τα παιδιά, τα οποία αποτελούν τους αυριανούς πολίτες, θα είναι αυτά που κυρίως θα διαμορφώσουν καταναλωτική συνείδηση ώστε να μπορούν να ενεργούν με γνώση και κρίση, δρώντας ως σκεπτόμενοι πολίτες ειδικά σε μία περίοδο όπως αυτή που διανύουμε και εξαιτίας της οικονομικής κρίσης πλήττεται το οικογενειακό εισόδημα» υπογράμμισε στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ο πρόεδρος του ΕΚΒ Θανάσης Παπαδημόπουλος με αφορμή τα αποτελέσματα της έρευνας.
Τα παιδιά άλλωστε και οι νέοι αποτελούν μια ιδιαίτερα στοχευμένη κατηγορία καταναλωτών σε είδη διατροφής, στις τηλεπικοινωνίες, στα περιοδικά, στα νέα μέσα μαζικής επικοινωνίας, στα διαδίκτυο, στα οποία και αφιερώνουν το συντριπτικό μέρος από το χαρτζιλίκι τους, γι’ αυτό κα είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ξεκινήσει η εκπαίδευση του καταναλωτή από το σχολείο ώστε να αναπτυχθούν επιτυχείς τρόποι διαπαιδαγώγησης σε θέματα κατανάλωσης και καταναλωτικής συμπεριφοράς, προκειμένου να είναι οι ίδιοι σε θέση να προστατέψουν τα οικονομικά τους συμφέροντα.
