Ο διάσημος σκηνοθέτης Τζον Κασσαβέτης άλλαξε τα διεθνή κινηματογραφικά δεδομένα εδραιώνοντας τις ανεξάρτητες παραγωγές
Το όνομά του κατέχει ξεχωριστή θέση στη «Μέκκα» των κινηματογραφικών παραγωγών, το Χόλιγουντ, ενώ οι κινηματογραφικές του δημιουργίες άφησαν εποχή. Ο Τζον Κασσαβέτης, ο ασυμβίβαστος σκηνοθέτης που άλλαξε άρδην τα διεθνή δεδομένα, φέρνοντας στο προσκήνιο τις ανεξάρτητες παραγωγές, είχε καταγωγή από τη Ζαγορά και ήταν παράλληλα σεναριογράφος, παραγωγός και ηθοποιός με διεθνείς διακρίσεις.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Γόνος της γνωστής οικογένειας Κασσαβέτη με ρίζες από την Ηπειρο, που εγκαταστάθηκε στη Ζαγορά από το 1650, ο διάσημος σκηνοθέτης προσέθεσε το όνομά του στη λαμπρή οικογενειακή ιστορία που μετρά πολλές γενιές προσφοράς και δράσης στα γράμματα, την πολιτική, το εμπόριο και το κοινωνικό έργο.
Ο Τζον Κασσαβέτης, όπως ήταν γνωστός διεθνώς, γεννήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 1929 στη Νέα Υόρκη, ως ο νεότερος από τους δύο γιους των Ελλήνων μεταναστών Νικόλα και Κατερίνας Κασσαβέτη, με καταγωγή από τη Ζαγορά του Πηλίου και απεβίωσε στις 3 Φεβρουαρίου 1989 σε ηλικία 59 ετών, έχοντας διαγράψει μια λαμπρή πορεία.
Πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στη Λάρισα, όπου η οικογένεια είχε καταφύγει τα χρόνια της μεγάλης οικονομικής ύφεσης, για να εγκατασταθεί λίγα χρόνια μετά στο Λονγκ Αιλαντ σύμφωνα με ερευνητές που ασχολήθηκαν με τη ζωή του.
Λάτρευε τα σπορ και στο σινεμά και ήταν ένας από τους πρώτους σκηνοθέτες που ασχολήθηκαν με τον ανεξάρτητο κινηματογράφο. Σπούδασε υποκριτική με τον Ντον Ρίτσαρντσον, ο οποίος χρησιμοποιούσε μια τεχνική υποκριτικής βασισμένη στη μυϊκή μνήμη, ανοίγοντας καινούργιους δρόμους στην έβδομη τέχνη.
Συνόδευσε την υποκριτική του δεινότητα με την κινηματογραφική έρευνα και αφήγηση από τις αρχές της καριέρας του και το σύνολο της δουλειάς του χαρακτηρίζεται από τον πειραματισμό, το ρεαλισμό, τον αυτοσχεδιασμό, με καινοτόμα στοιχεία που άφησαν εποχή.
Το καλλιτεχνικό σκηνοθετικό του στιλ φημίζεται για τον αυτοσχεδιασμό των ηθοποιών με τους οποίους συνεργάστηκε και για την ικανότητά του να αφηγείται ρεαλιστικές ιστορίες.
Στις ταινίες του εμφανίζονται εξαιρετικοί ηθοποιοί όπως οι Σέιμουρ Κασέλ, Μπεν Γκάζαρα και Πίτερ Φολκ, καθώς και η σύζυγός του Τζίνα Ρόουλαντς, πρωταγωνίστρια των περισσότερών του ταινιών και μούσα της ζωής του.
Υπερήφανοι οι συγγενείς του
Ο Ζαγοριανός που τάραξε τα κινηματογραφικά νερά αφήνοντας το αποτύπωμά του στο Χόλυγουντ, κατέχει ξεχωριστή θέση στο πάνθεον της έβδομης τέχνης με τους συγγενείς του να δηλώνουν υπερήφανοι για την δράση του και την παρουσία του στο γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας.
Με δήλωσή του στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ο Γιώργος Αντώνογλου – Κασσαβέτης, πρώην δήμαρχος Ζαγοράς – Μουρεσίου και συγγενής του Τζον Κασσαβέτη, ανέφερε ότι επιθυμία του διάσημου σκηνοθέτη ήταν να γνωρίσει τον Δημήτριο Κασσαβέτη ο οποίος διετέλεσε βουλευτής Μαγνησίας. Για αυτό τον λόγο ταξίδεψε στην Αθήνα για να επισκεφτεί τον συγγενή του το 1978, αλλά η επιβαρυμένη κατάσταση της υγείας του Δημήτριου Κασσαβέτη δεν επέτρεψε την πραγματοποίηση της συγκεκριμένης συνάντησης.
Όπως εξηγεί ο κ. Αντώνογλου, ο Δημήτριος Κασσαβέτης ήταν θείος του και διατηρούσε στενούς δεσμούς με τη Ζαγορά. Παράλληλα αναφέρει ότι τα ονόματα Τζον, Αλέξανδρος και Δημήτριος ήταν δημοφιλή για την οικογένεια Κασσαβέτη και συναντώνται τακτικά στο οικογενειακό γενεαλογικό δέντρο, χρησιμοποιώντας ως παραδείγματα τον παππού του Τζον Κασσαβέτη, πρώην δήμαρχο Ζαγοράς επί 24 χρόνια και στενό συνεργάτη του Βενιζέλου, αλλά και τον Ιωάννη Κασσαβέτη που έκανε το μεγάλο κληροδότημα του Παρθεναγωγείου της Ζαγοράς και άλλες μεγάλες δωρεές.
«Η οικογένεια Κασσαβέτη έχει δώδεκα γενιές πολιτικών ανδρών, επαναστατών και μεγάλων πολιτικών και ευεργετών πάνω απ’ όλα. Ο Τζον Κασσαβέτης διακρινόταν για το επαναστατικό του πνεύμα και τις καινοτομίες που εισήγαγε στον κινηματογράφο» αναφέρει ο κ. Αντώνογλου, ο οποίος εκτιμά ότι η μετανάστευση των συγγενών του στο εξωτερικό εντάσσεται χρονικά στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού.
Το σπίτι της οικογένειας βρίσκεται στη συνοικία της Μεταμόρφωσης στη Ζαγορά και στόχος του κ. Αντώνογλου είναι η διαφύλαξη και ανάδειξη της οικογενειακής ιστορίας και παράλληλα η επικοινωνία με τα παιδιά του διάσημου σκηνοθέτη, που βρίσκονται στο εξωτερικό.
Ανήσυχο πνεύμα
Πνεύμα ασυμβίβαστο και επαναστατικό, ο Τζον Κασσαβέτης φοίτησε σε διάφορα κρατικά κολλέγια όπως τα Mohawk College και Colgate University, όπου σπούδασε Αγγλική Φιλολογία, ενώ στην πορεία αποφάσισε να δώσει εξετάσεις στην American Academy of Dramatic Arts, όπου έμελλε να συναντήσει τη γυναίκα της ζωής του Τζίνα Ρόουλαντς, την κόρη του πολιτειακού γερουσιαστή από το Ουισκόνσιν, με την οποία παντρεύτηκε το 1954 και απέκτησαν τρία παιδιά.
Ο Τζον σύντομα πήρε την πρώτη του σημαντική δουλειά στην τηλεόραση στην επιτυχημένη σειρά «Paso Doble» όπου υποδύθηκε τον ρόλο του γεροδεμένου πυγμάχου, ενώ παράλληλα άνοιξε ο κύκλος των πρώτων ρόλων του Χόλιγουντ. Η καριέρα του Κασσαβέτη ως σκηνοθέτη, όμως, ξεκίνησε σχετικά αναπάντεχα. Το 1957, όταν εμφανίστηκε στη ραδιοφωνική εκπομπή «Night People», στο τέλος του ραδιοφωνικού προγράμματος, προκειμένου να μιλήσει για την κινηματογραφική ταινία όπου συμμετείχε, απηύθυνε την πρόσκληση στους ακροατές που ενδιαφέρονταν για μια διαφορετική κινηματογραφική πρόταση πέρα από τα Χολιγουντιανά κλισέ, να του δωρίσουν ένα ή δύο δολάρια για να χρηματοδοτήσουν τα όνειρά του, υποσχόμενος στο κοινό μια ταινία για πραγματικούς ανθρώπους.
Μέσα στις επόμενες εβδομάδες, δέχτηκε τηλεφώνημα από τον ραδιοφωνικό σταθμό που του ανακοίνωνε ότι περισσότερα από 2.000 δολάρια είχαν συγκεντρωθεί από τον κόσμο, ακούγοντας την πρότασή του. Εκείνος, πιστός στις δεσμεύσεις του, ξεκίνησε την παραγωγή της ταινίας αμέσως, παρά το γεγονός ότι δεν είχε την παραμικρή ιδέα τι ταινία ήθελε να κάνει.
Ο Μπομπ Φόσι τού παραχωρούσε το στούντιό του τα βράδια κι εκεί ήταν που γεννήθηκαν οι «Σκιές», μια ομάδα από άνεργους ηθοποιούς. Το πρώτο του αυτό φιλμ ήταν ίσως η πρώτη καθαρά ανεξάρτητη παραγωγή στην Αμερική.
Αλλαξε τον κινηματογράφο
Ο Κασσαβέτης άλλαξε με τον προσωπικό και εντελώς δημιουργικό τρόπο του, τον κινηματογράφο. Αγαπημένοι του ήρωες ήταν ο Καρλ Ντράγιερ και Όρσον Γουέλς.
Πέρα από τις ανεξάρτητες παραγωγές ο Κασσαβέτης πρωταγωνίστησε σε μια σειρά αξιομνημόνευτων χολιγουντιανών παραγωγών όπως την ταινία του Μάρτιν Ριτ «Έσπασα τα Δεσμά μου» (Edge of the City, 1957), το πολεμικό δράμα του Ρόμπερτ Ολντριτς «Και οι 12 ήταν καθάρματα» (The Dirty Dozen, 1967) και το θρίλερ του Ρόμαν Πολάνσκι «Το μωρό της Ρόζμαρι» (Rosemary’s Baby, 1968). Από τις ταινίες εκείνες αποκόμισε τα χρήματα για να κάνει την παραγωγή των δικών του ταινιών.
Η ανεπανάληπτη σκηνή του χορού στην ταινία τα «Πρόσωπα» όπου ένας άντρας χορεύει μπροστά στις μοναχικές γυναίκες της μέσης ηλικίας και προσκαλεί μία – μία να χορέψουν μαζί του είναι σίγουρα μία από τις κορυφαίες σκηνές στον παγκόσμιο κινηματογράφο.
Ο Τζον Κασσαβέτης ήταν ένας από τους πρωτεργάτες του ανεξάρτητου αμερικανικού σινεμά, υπέρμαχος της αυτοχρηματοδότησης και της αυτό – διανομής των ταινιών στις κινηματογραφικές αίθουσες, ο οποίος άνοιξε τον δρόμο για όλους τους ανεξάρτητους σκηνοθέτες και κινηματογραφιστές διεθνώς, προτρέποντάς τους να κυνηγήσουν το δημιουργικό του όνειρο.
