Στόχος η δημιουργία σχεδίων τοπικής κλίμακας μέσα από διαδικασία στην οποία ενεργοί συμμέτοχοι θα είναι οι δημότες
Ενα εργαλείο για την αντιμετώπιση των φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών σε τοπική κλίμακα, αλλά και την πρόληψη του κινδύνου πλημμυρών σε παράκτιες περιοχές όπως είναι ο Βόλος έρχεται να προτείνει το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στους δημάρχους της χώρας.
Ρεπορτάζ: ΕΛΕΝΗ ΧΑΝΟΥ
Το εργαλείο αυτό βασίζεται σε γαλλικό πρότυπο και συνίσταται στα εξής βήματα: να δημιουργήσει «κουλτούρα κινδύνου» στους δημότες, να εξειδικευτούν οι κίνδυνοι ανά περιοχή, να ανοίξει πύλη – «ιστότοπος συνάντησης» για την ανταλλαγή εμπειριών και ορθών πρακτικών και μέσα από ερωτηματολόγια να αναδειχθούν τα κενά. Μέσα από το συγκεκριμένο εργαλείο, στόχος είναι η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών κινδύνων που κάνουν την εμφάνισή τους ολοένα και συχνότερα σε τοπική κλίμακα και μάλιστα μέσα από μία bottom – up (από κάτω προς τα πάνω) πρακτική που είναι αναγνωρισμένη, θεσμοθετημένη και εφαρμόζεται με Νόμο στη Γαλλία. Επιστέγασμα δε, αυτής της προσπάθειας θα είναι η δημιουργία χαρτών κινδύνου.
Η αναγκαιότητα δημιουργίας ενός σχεδίου πρόληψης – προστασίας των περιβαλλοντικών κινδύνων σε τοπική κλίμακα, αποτελεί το αντικείμενο εργασίας που εκπόνησε το μέλος ΕΔΙΠ (ειδικό διδακτικό προσωπικό) του Εργαστηρίου Ωκεανολογίας του τμήματος Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος, κ. Σοφοκλής Δρίτσας.
Σύμφωνα με τον κ. Δρίτσα η έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) το 2013-2014 διαβεβαιώνει ότι «η αύξηση της θερμοκρασίας του κλιματικού συστήματος είναι αδιαμφισβήτητη. Εχουμε ήδη διαπιστώσει, σε παγκόσμια κλίμακα, μια αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας και των ωκεανών, την εκτεταμένη τήξη του χιονιού και των πάγων και την άνοδο της μέσης στάθμης της θάλασσας».
«Η κλιματική αλλαγή αποτελεί τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική κρίση στην ιστορία της ανθρωπότητας. Εμφανίζονται ακραία καιρικά φαινόμενα με οδυνηρές καταστροφικές συνέπειες», σημειώνει ο κ. Δρίτσας.
Σημαντικοί οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι
Οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι όπως αναφέρει, χαρακτηρίζονται ως «σημαντικοί κίνδυνοι» επειδή συνδέονται με το περιβάλλον και επιπλέον εγκυμονούν κινδύνους για την δημόσια υγεία. Κάθε ένας από αυτούς τους περιβαλλοντικούς κινδύνους δύναται να επηρεάζεται από διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως είναι κυρίως η κλιματική αλλαγή.
Οι σημαντικοί ή μεγάλοι κίνδυνοι είναι η κλιματική αλλαγή και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι, οι φυσικοί και τεχνολογικοί κίνδυνοι και οι κίνδυνοι για την περιβαλλοντική υγεία. Χαρακτηρίζονται σημαντικοί επειδή οι επιπτώσεις τους θα επηρεάσουν μεγάλο αριθμό κατοίκων της πληγείσας περιοχής, θα προκαλέσουν σημαντικές καταστροφές και θα υπερβούν τις δυνατότητες αντίδρασης μιας οργανωμένης κοινωνίας. Οι κυριότεροι σημαντικοί κίνδυνοι «φυσικής» προέλευσης που εκδηλώνονται στη χώρα είναι οι πλημμύρες, οι διαβρώσεις παράκτιων περιοχών, οι δασικές πυρκαγιές, οι κατολισθήσεις εδάφους, οι καταιγίδες και οι σεισμοί.
Αγνοια, ανεπαρκή μέσα στους ΟΤΑ
Η αναγνώριση πλέον ότι οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι αποτελούν μια πραγματικότητα και έχει αλλάξει ο τρόπος αντιμετώπισής τους καθιστούν τους δήμους δημόσιους φορείς – κλειδιά για την χωροεδαφική τους διαχείριση.
Όπως καταγράφει στην εργασία του ο κ. Δρίτσας, οι ΟΤΑ βρίσκονται αντιμέτωποι με την άγνοια σχετικά με το πώς θα αντιμετωπίσουν αυτούς τους κινδύνους, τις αυξανόμενες προσδοκίες και απαιτήσεις των πολιτών προς τους ΟΤΑ, καθώς και με τα ανεπαρκή μέσα (τεχνικά, προσωπικό, οικονομικά) που διαθέτουν για την αποτελεσματική οργάνωση και αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών κινδύνων.
«Παρόλα αυτά οι ΟΤΑ διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην διαχείριση των περιβαλλοντικών κινδύνων», σημειώνει ο ίδιος.
Απόκτηση «κουλτούρας κινδύνου»
Στην εργασία του ο κ. Δρίτσας τονίζει την αναγκαιότητα ανάληψης δράσης σε τοπική κλίμακα για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών κινδύνων με επικεφαλής τον εκάστοτε δήμο αλλά ενεργούς συμμέτοχους τους πολίτες.
Το πρώτο βήμα που θα πρέπει να γίνει σε κάθε δήμο είναι η συγκρότηση μια διεπιστημονικής ομάδας εργασίας με μεγάλη εμπειρία σε θέματα περιβάλλοντος και διαχείρισης των περιβαλλοντικών κινδύνων. «Αυτή η ομάδα εργασίας θα επιφορτιστεί να αναπτύξει ένα διαδραστικό εργαλείο για την «Χωρο-εδαφική διαχείριση των περιβαλλοντικών κινδύνων» έχοντας ως στόχο να εξελίξει την λεγόμενη «κουλτούρα κινδύνου» σε τοπικό επίπεδο», αναφέρει.
Με την ανάπτυξη της «κουλτούρας του κινδύνου» ο καθένας θα μπορεί να ενσωματώνει τις δικές του ευθύνες και δυνατότητες δράσης, και θα μπορεί να συμμετέχει ενεργά στη συλλογική διαχείριση των περιβαλλοντικών κινδύνων σε τοπική κλίμακα.
«Αυτό το εργαλείο λοιπόν απευθύνεται κυρίως στους αιρετούς τοπικούς άρχοντες καθώς και στο ανθρώπινο δυναμικό των ΟΤΑ, με σκοπό να προσφέρει εκείνες τις γνώσεις και τις εμπειρίες ώστε να κατανοήσουν καλύτερα τους ρόλους και τις ευθύνες τους σχετικά με την χωρο-εδαφική διαχείριση των περιβαλλοντικών κινδύνων», σημειώνει ο κ. Δρίτσας.
Μέσα από την καλλιέργεια της «κουλτούρας κινδύνου» δεν θα υπάρξει απλώς ευαισθητοποίηση. «Θα επιτευχθεί αναδραστική πληροφόρηση, εμπλουτισμός δράσεων και τρόπων αντιμετώπισης» προσθέτει.
Και ερωτηματολόγιο
Στο ίδιο πλαίσιο και θα δημιουργηθεί μία πύλη (portal) που θα λειτουργεί ως «ιστότοπος συνάντησης» για την ανταλλαγή εμπειριών και ορθών πρακτικών. Σε αυτόν τον ιστότοπο θα φιλοξενείται ερωτηματολόγιο με πέντε κεφάλαια γενικών ερωτήσεων, ώστε να αναδειχθούν τα κενά που υπάρχουν και να εξαχθούν απαντήσεις προσαρμοσμένες στις ανάγκες κάθε περιοχής και στις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις των κατοίκων.
Οι πέντε ερωτήσεις που θα συνθέτουν το ερωτηματολόγιο είναι οι εξής και θα μπορεί να απαντά σε αυτές κάθε δημότες, όταν παρατηρεί συγκεκριμένη περιβαλλοντική διαφοροποίηση:
-Ποιοι είναι οι πιθανοί περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που μπορούν να απειλήσουν την περιοχή μου;
-Ποιες είναι οι δράσεις που θα πρέπει να αναληφθούν από τις τοπικές αρχές ώστε να διαχειριστούν αποτελεσματικά τους περιβαλλοντικούς κινδύνους;
-Ποιες είναι οι υποχρεώσεις και οι ευθύνες του καθενός για την αποτελεσματική διαχείριση των περιβαλλοντικών κινδύνων;
-Ποιοι είναι οι εν δυνάμει δρώντες-φορείς κλειδιά που θα πρέπει να κινητοποιηθούν για να με καθοδηγήσουν στην διαχείριση των περιβαλλοντικών κινδύνων;
-Ποιες είναι οι υποχρεώσεις και οι ευθύνες του καθενός για τη διαχείριση των περιβαλλοντικών κινδύνων;
«Τελικός στόχος της όλης διαδικασίας είναι να δημιουργηθεί ένα σχέδιο πρόληψης φυσικών καταστροφών, ένα σχέδιο πρόληψης τεχνολογικών καταστροφών και ένα σχέδιο πρόληψης κινδύνου πλημμύρας για τις παράκτιες περιοχές», καταλήγει την πρότασή του ο κ. Δρίτσας.
