Η οικοδομή, ένας χώρος που παρά την βαριά φύση της εργασίας μέχρι πρότινος ανθούσε, πνέει πλέον τα λοίσθια στο Βόλο. Από τη δεκαετία του 1990 και μετά την έλευση του φθηνού ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού των αλλοδαπών και μέχρι σήμερα η κατάσταση έχει αλλάξει άρδην, εις βάρος φυσικά του κλάδου αφού η εργασία έχει μετατραπεί ουσιαστικά για τους περισσότερους οικοδόμους σε πλήρη εκμετάλλευση.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του τοπικού συνδικάτου επτά στους δέκα οικοδόμους έχουν να δουλέψουν σε οικοδομή τουλάχιστον 15 μήνες, ενώ οι περισσότεροι αδυνατούν πλέον και να ασφαλιστούν. Το αντικειμενικό σύστημα του ΙΚΑ διασφαλίζει μέσω των «υπέρ αγνώστων ενσήμων» έσοδα στον ασφαλιστικό φορέα, που ωστόσο δεν λειτουργούν αντισταθμιστικά για τους οικοδόμους αφού δεν αποδίδει στους εργαζόμενους οικοδόμους στα παλιά οικοδομοτεχνικά έργα τα ανάλογα ένσημα, ενώ ήδη έχουν καταβληθεί οι σχετικές εισφορές στο ΙΚΑ από τους ιδιοκτήτες των έργων.
Την ίδια ώρα οι εργολάβοι εξαιτίας της κρίσης επωφελήθηκαν από την κατάσταση αυτή ώστε να ρίξουν το μεροκάματο που πλήρωναν, αναγκάζοντας πολλούς νέους οικοδόμους σε έξοδο από τον κλάδο για να απασχοληθούν σε άλλες ειδικότητες με καλύτερες συνθήκες εργασίας και υψηλότερες αποδοχές. Μεγάλοι χαμένοι οι οικοδόμοι με πολλά έτη προϋπηρεσίας, που λόγω και του ακριβότερου ενσήμου δύσκολα βρίσκουν πλέον μεροκάματο στις οικοδομές, αφού εκτός όλων των άλλων έχουν να αντιπαλέψουν τη μαύρη ή ανασφάλιστη εργασία στην οικοδομή καθώς αλλοδαποί, ευχαρίστως εργάζονταν χωρίς ένσημα, προσπαθώντας να γίνουν όσο το δυνατόν ανταγωνιστικότεροι. Πολλοί από αυτούς δεν ενδιαφέρονται να ασφαλιστούν, γιατί σκοπός τους είναι να μείνουν ορισμένα μόνον χρόνια στην Ελλάδα και να συγκεντρώσουν όσα περισσότερα χρήματα μπορούν προκειμένου να ξεκινήσουν στις χώρες τους δική τους εργασία.
Ιδιαίτερα δύσκολη ήταν η κατάσταση το 2009 και το 2010 και θα χειροτερέψει μέσα στη χρονιά που διανύουμε, καθώς η κρίση έχει ρημάξει την οικοδομική δραστηριότητα και όσοι εργάζονται υποκύπτουν στις πιέσεις των εργολάβων για αποδοχές ακόμη και χαμηλότερες των κατώτατων αποδοχών που προβλέπονται από την κλαδική σύμβαση των ελεύθερων οικοδόμων.
Το ΙΚΑ στο Βόλο είναι γνωστό ότι αδυνατεί να αντιμετωπίσει την ανασφάλιστη εργασία γιατί οι ελεγκτές είναι απελπιστικά λίγοι σε σχέση με το πρόβλημα, όπως επίσης και η Επιθεώρηση Εργασίας. Αυτό όμως που είναι φοβερά εξοργιστικό είναι ότι πολλοί αλλοδαποί με την ανασφάλιστη εργασία που προσφέρουν προσέρχονται στο ΙΚΑ και εξαγοράζουν τα προβλεπόμενα από τον νόμο ένσημα προκειμένου να παραμείνουν στην Ελλάδα, την ώρα που ένας αντίστοιχος Έλληνας οικοδόμος που βρίσκεται κοντά στην σύνταξη συναντά τεράστια εμπόδια από τις υπηρεσίες του ΙΚΑ για να εξαγοράσει τα λίγα ένσημα που του απομένουν για να συνταξιοδοτηθεί.
Πού πάνε οι εισφορές;
Με το αντικειμενικό σύστημα των κατ’ ελάχιστων ημερομισθίων ανά τετραγωνικό μέτρο ανεξαρτήτως κατασκευής, για τις εργασίες μπετόν, κτηρίων, επιχρισμάτων, δαπέδων, χρωματισμών και λοιπών εργασιών στα ιδιωτικά οικοδομοτεχνικά έργα που ισχύει στο ΙΚΑ, ειδική διάταξη προβλέπει για εργασίες που έχουν εκτελεστεί και δεν έχουν υποβληθεί στα κατά τόπους υποκαταστήματα του ΙΚΑ, τα απαραίτητα κατ’ ελάχιστον οικοδομικά ένσημα από τους ιδιοκτήτες των οικοδομοτεχνικών έργων, οι υπάλληλοι του ΙΚΑ να καταλογίζουν αυτά υπέρ αγνώστων, εκδίδοντας τις σχετικές περιοδικές καταστάσεις. Το σύνολο των ενσήμων αυτών είναι ημερομίσθια τα οποία έχουν πραγματοποιήσει οι οικοδόμοι, αλλά για λόγους όπως έλλειψη εργασίας, ανεπαρκείς ελέγχοι από τις υπηρεσίες του ΙΚΑ, έλλειψη αντικειμενικού συστήματος καταβολής εισφορών κ.λ.π. οι ιδιοκτήτες των οικοδομοτεχνικών έργων δεν κατέβαλαν στο ΙΚΑ τις ανάλογες εισφορές.
Παρατηρείται έτσι το φαινόμενο το σύνολο σχεδόν των εργαζόμενων οικοδόμων που έχουν στο παρελθόν εργαστεί σε οικοδομοτεχνικά έργα να μην έχουν ασφαλιστεί για την εργασία τους, ενώ ταυτόχρονα ο λογαριασμός υπέρ τρίτων στο ΙΚΑ Βόλου να ανέρχεται σε αρκετά εκατομμύρια ευρώ, όταν πολλοί από τους οικοδόμους που βρίσκονται κοντά στα όρια της συνταξιοδότησης δεν μπορούν να συνταξιοδοτηθούν λόγω του μικρού αριθμού των ενσήμων.
«Οι οικοδόμοι είναι στη ουσία ανασφάλιστοι και τρέχουν με την ψυχή στο στόμα παρακαλώντας να κολλήσουν ένσημα για να μπορέσουν να συνταξιοδοτηθούν» επισημαίνει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ο πρόεδρος του τοπικού συλλόγου Βάιος Λαγοδόντης, που αποκαλύπτει ότι ο αριθμός των ενσήμων που υποχρεούται να καταβάλλει ο ιδιοκτήτης της οικοδομής είναι κατά πολύ μικρότερος από τα πραγματικά μεροκάματα που γίνονται και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι οικοδόμοι που εργάζονται σε ιδιωτικές οικοδομές να βάζουν ένσημα μόνο για το 1/3 των ημερομισθίων τους.
Την ίδια στιγμή τα ένσημα των οικοδόμων είναι πολύ ακριβά αφού αγγίζουν περίπου τα 90 € κόστος ασφάλισης την ημέρα ( χωρίς τις προσαυξήσεις των επιδομάτων ) για ένα τεχνίτη με 20 χρόνια προϋπηρεσίας, όταν μόνο ένα μικρό μέρος επιστρέφει στον εργαζόμενο με τη μορφή δωρόσημου .
«Πολλοί δε δουλεύουν καθόλου ή δουλεύουν 2-3 έως 10 μεροκάματα το μήνα, ενώ με το πρόσχημα της ανεργίας οι εργοδότες χαμηλώνουν τα μεροκάματα, δεν κολλάνε ένσημα σύμφωνα με το Συνδικάτο Οικοδόμων. Οι άνεργοι τη βγάζουν με όποιες οικονομίες έχουν στην άκρη, δανείζονται ή κάνουν άλλες δουλειές. Πολλοί συνάδελφοι έχουν βγει έξω από το κλάδο ή κάνουν δουλειές του ποδαριού μέχρι να «ξανανοίξει» η οικοδομή. Εμείς ζητάμε κατώτερο μεροκάματο 52 ευρώ, του τεχνίτη 75, να προσμετράται ο χρόνος ανεργίας ως συντάξιμος, να θεωρούνται τα βιβλιάρια ασθενείας όσο διαρκεί η κρίση και χωρίς ένσημα, καλύτερη επιθεώρηση στις οικοδομές για θέματα υγιεινής και ασφάλειας . Πρόκειται για τη χειρότερη περίοδο που διανύουμε τα τελευταία 30 χρόνια, παρατηρεί ο πρόεδρος του Συνδικάτου Οικοδόμων για τα τοπικά δεδομένα της Μαγνησίας, με το ποσοστό ανεργίας στους οικοδόμους να ξεπερνά πλέον το 70%. Η κατάσταση είναι πλέον απερίγραπτη» καταλήγει ο κ. Λαγοδόντης, απογοητευμένος όσο ποτέ όχι μόνο για την ανεργία αλλά και για τις στρεβλώσεις του συστήματος που έχουν ουσιαστικά «μετατρέψει» τους οικοδόμους, σε επαίτες ακόμη και μίας ελάχιστης ασφάλισης για να μπορούν να έχουν δικαίωμα να εξεταστούν από γιατρό.
