Σε προτεραιότητα στην Ε.Ε. η επαναχρησιμοποίηση αποβλήτων τονίστηκε στο 5ο Συνέδριο Οικονομικής Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος
Η καύση απορριμμάτων, για την ακρίβεια η καύση του υπολείμματος που προκύπτει από την ανακύκλωση των στερεών αποβλήτων, και που έχει «δαιμονοποιηθεί» στον Βόλο, συνιστά «κομμάτι» της λεγόμενης κυκλικής οικονομίας για την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Η κυκλική οικονομία αποτελεί σημαντική προτεραιότητα σε επίπεδο ευρωπαϊκής πολιτικής και προάγει την επαναχρησιμοποίηση των αποβλήτων ως πρώτη ύλη σε μια άλλη παραγωγική διαδικασία. Ζητούμενο ωστόσο είναι το υλικό που οδηγείται στην καύση να είναι συγκεκριμένων προδιαγραφών και η διαδικασία της καύσης να γίνεται σε συγκεκριμένες συνθήκες και να ελέγχεται.
Ρεπορτάζ: ΕΛΕΝΗ ΧΑΝΟΥ
Τα παραπάνω τονίστηκαν μεταξύ άλλων στο 5ο Συνέδριο Οικονομικής Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος που πραγματοποιείται από το Εργαστήριο Επιχειρησιακών Ερευνών του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και στην ενότητα που αφορούσε στην κυκλική οικονομία και τη διαχείριση των απορριμμάτων. Η συγκεκριμένη ενότητα παρουσίασε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον Βόλο όπου τον τελευταίο ένα χρόνο έχουν εγερθεί αντιδράσεις κατά της καύσης, με κινήσεις να μιλούν για την εκπομπή διοξινών, φουρανίων και βαρέων μετάλλων στην ατμόσφαιρα και να κάνουν λόγο για αύξηση καρκινογενέσεων.
Ενας από τους ομιλητές ήταν ο κ. Eric Waeyenbergh διευθυντής προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας της εταιρείας Go4Cycle με μάστερ στη βιοχημεία, στην υγεία και την ασφάλεια και ο οποίος εργάζεται στον τομέα της ανακύκλωσης απορριμμάτων από το 1985.
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Waeyenbergh, βάσει του ευρωπαϊκού στόχου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να πετύχουν ανακύκλωση των απορριμμάτων τους κατά 50% έως το 2020, κατά 55% έως το 2025, κατά 60% έως το 2030 και κατά 65% έως το 2035. «Η Ελλάδα είναι στη λίστα των κρατών που δυνητικά χάνουν τον στόχο για το 2020», ανέφερε.
Παράλληλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να μειώσουν την υγειονομική ταφή των αστικών στερεών αποβλήτων σε ποσοστό μικρότερο του 35% έως το 2035. «Σήμερα η Ελλάδα εξακολουθεί να θάβει το 80% των απορριμμάτων της», είπε.
Επίσης στόχος είναι η ανακύκλωση των αποβλήτων κατασκευής και κατεδάφισης σε ποσοστό άνω του 50% έως το 2035 όπως και η μείωση των αερίων του θερμοκηπίου σε ποσοστό 16% το 2030 σε σχέση με τα 2005. Σημειώνεται ότι η υγειονομική ταφή ενός τόνου στερεών αστικών αποβλήτων παράγει 940 κιλά διοξειδίου του άνθρακα.
Σύμφωνα με τον κ. Waeyenbergh η τσιμεντοβιομηχανία μπορεί να δώσει προστιθέμενη αξία στην κυκλική οικονομία. Όπως ανέφερε το 60% της θερμικής ενέργειας που απαιτείται για την τσιμεντοβιομηχανία θα μπορούσε να παραχθεί μέσω RDF/SRF. «Με παραγωγή τσιμέντου 8,2 εκατομμυρίων τόνων, η ελληνική τσιμεντοβιομηχανία θα μπορούσε να επιλύσει το πρόβλημα των 1,5 έως 1,8 εκατομμυρίων τόνων ελληνικού υπολείμματος ανακύκλωσης, μειώνοντας έτσι τα υπολείμματα αποβλήτων που πρόκειται να οδηγηθούν για υγειονομική ταφή ή και αποτέφρωση», είπε κατά την ομιλία του.
Ο ίδιος μάλιστα υποστήριξε ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις για αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων από την καύση RDF, ενώ σημείωσε ότι οι εκπομπές βαρέων μετάλλων, φουρανίων και διοξινών ρυθμίζονται και ελέγχονται πολύ αυστηρά.
«Τίποτα δεν είναι άσπρο ή μαύρο»
Ο περιβαλλοντολόγος και υπάλληλος στο Τμήμα Περιβάλλοντος της Περιφερειακής Ενότητας Λάρισας κ. Παν. Βούρος ανέφερε ότι η καύση υπολείμματος από τη διαλογή των στερεών αποβλήτων προβλέπεται στο επικαιροποιημένο ΠΕΣΔΑ Θεσσαλίας (περιφερειακό σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων).
«Το υπόλειμμα που προκύπτει στις μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων και δεν μπορεί να ανακυκλωθεί θα πρέπει είτε να θαφτεί είτε να καεί. Η υγειονομική ταφή του υπολείμματος δεν ανταποκρίνεται στις επιταγές της κυκλικής οικονομίας. Η καύση μπορεί να πει κανείς ότι αποτελεί κομμάτι της κυκλικής οικονομίας. Εχουμε ένα υποπροϊόν το οποίο μετατρέπεται σε καύσιμο και αντικαθιστά παραδοσιακά καύσιμα όπως ο λιγνίτης για την εξόρυξη, παραγωγή και καύση του οποίου υπάρχει περιβαλλοντικό αποτύπωμα», εξήγησε ο κ. Βούρος στο περιθώριο του συνεδρίου.
Ωστόσο ο ίδιος επεσήμανε ότι η καύση είναι η τελευταία προτεραιότητα. Κι αυτό γιατί ενέχει κινδύνους αν το υλικό που οδηγείται στην καύση δεν είναι συγκεκριμένων προδιαγραφών κι αν η ίδια η διαδικασία της καύσης δεν γίνεται σε συγκεκριμένες συνθήκες που θα πρέπει να ελέγχονται από προσωπικό καταρτισμένο και με τον κατάλληλο εξοπλισμό. «Πρωταρχική είναι η αλλαγή κουλτούρας των πολιτών μέσα από τη μείωση των απορριμμάτων, τη διαλογή στην πηγή και την ανακύκλωση. Τίποτα όμως δεν είναι άσπρο ή μαύρο. Δεν υπάρχουν σωστές ή λάθος απαντήσεις, αλλά προϋποθέσεις», σημείωσε ο κ. Βούρος.
Στο ίδιο πλαίσιο και ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου κ. Κων. Ευαγγελινός κληθείς να σχολιάσει το θέμα που έχει αναστατώσει την πόλη σημείωσε ότι σε «επίπεδο Ε.Ε. και εθνικό αναπτύσσονται ολοένα και περισσότερες πολιτικές στα θέματα διαχείρισης των αποβλήτων. Σημαντική προτεραιότητα είναι η προαγωγή της κομποστοποίησης. Εναλλακτικά σχέδια ενέχουν διαφορετικούς κινδύνους και διαφορετικές ευκαιρίες. Θα ήταν λάθος από μέρους μου αν χωρίς να γνωρίζουμε τα συγκεκριμένα δεδομένα προτείναμε ή να αποθαρρύναμε από συγκεκριμένο πλαίσιο διαχείρισης».
Η κυκλική οικονομία προτεραιότητα με πολλαπλά οικονομικά οφέλη
Στο πλαίσιο του συνεδρίου ο κ. Ευαγγελινός σημείωσε ότι η κυκλική οικονομία που προάγει την επαναχρησιμοποίηση των αποβλήτων ως πρώτη ύλη για μια άλλη παραγωγική διαδικασία αποτελεί σημαντική προτεραιότητα σε επίπεδο ευρωπαϊκής πολιτικής με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος. Όπως ανέφερε ο ίδιος μέσω της κυκλικής οικονομίας μπορούν να επιτευχθούν και σημαντικά οικονομικά αποτελέσματα, όπως το άνοιγμα νέων θέσεων εργασίας.
Ωστόσο όπως προκύπτει μέσα από μελέτη στην οποία ηγήθηκε το Πανεπιστήμιο Αιγαίου με μια ομάδα επιστημόνων και η οποία αφορούσε στην αξιολόγηση των απολογισμών αειφορίας 40 ελληνικών επιχειρήσεων ή επιχειρήσεων που εδρεύουν και δραστηριοποιούνται στον ελληνικό χώρο, ο ελληνικός επιχειρηματικός κλάδος μπορεί στο σύνολό του να μην είναι μπροστά σε θέματα κυκλικής οικονομίας, αλλά υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις και παραδείγματα.
Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσίασαν οι κ.κ. Στέφανος Φωτιάδης ερευνητικός συνεργάτης σε απολογισμούς εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και Παναγιώτης Βούρος περιβαλλοντολόγος και ερευνητής σε θέματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Μελετήθηκαν 40 απολογισμοί εταιρικής κοινωνικής ευθύνης ισάριθμων επιχειρήσεων στην Ελλάδα που δημοσιεύτηκαν το 2016, αλλά είχαν ως έτος αναφοράς το 2015. Τα στοιχεία αντλήθηκαν από τη βάση δεδομένων GRI. Αφορούν σε εταιρείες που καλύπτουν συνολικά 21 κλάδους και μελετήθηκαν πέντε περιβαλλοντικοί δείκτες, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, εκμετάλλευση αποβλήτων, διοικητική προσέγγιση, επιχειρησιακή στρατηγική.
Τα αποτελέσματα δεν ήταν ενθαρρυντικά. Στην πλειονότητά τους οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν ενσωματώνουν πληροφορίες για τους δείκτες της κυκλικής οικονομίας. Από τις 40 επιχειρήσεις οι 9 ξεπέρασαν το 50% ενσωμάτωσης στοιχείων της επίδοσής τους στην κυκλική οικονομία.
Το ποσοστό της ενσωμάτωσης πληροφοριών μόλις που ξεπέρασε το 50% (έφθασε στο 54%) για τον δείκτη της χάραξης πολιτικής, ενώ στους υπόλοιπους δείκτες η ενσωμάτωση είναι της τάξης του 37%.
Αυτό σημαίνει ότι είτε δεν εφαρμόζουν αρχές της κυκλικής οικονομίας είτε ότι τις εφαρμόζουν (για κάποιες υποχρεώνονται από τη νομοθεσία) αλλά δεν τις καταγράφουν.
Όπως τόνισαν η εφαρμογή των δεικτών κυκλικής οικονομίας θα μπορούσε να έχει πολλαπλά οφέλη για μία επιχείρηση, όπως μείωση του λειτουργικού κόστους, αύξηση της ανταγωνιστικότητας, μείωση του κόστους της πρώτης ύλης, διαφοροποίηση σε σχέση με ανταγωνιστές και φήμη.
Το παράδειγμα της Κεντρικής Μακεδονίας
Το παράδειγμα της Κεντρικής Μακεδονίας, ως μία καλή πρακτική ενθάρρυνσης της κυκλικής οικονομίας, παρουσίασε η εκπρόσωπος του περιφερειακού ταμείου ανάπτυξης της περιοχής και περιβαλλοντολόγος, Ναταλία Μποέμη.
Μέσα από δύο προγράμματα Interreg για την κυκλική οικονομία στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και για την κυκλική βιοοικονομία που δεν αφορά μόνο στα απορρίμματα, κατορθώθηκε να επηρεαστεί το ΠΕΠ (Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα) της Κεντρικής Μακεδονίας. «Εντάξαμε στο υπάρχον ΠΕΠ τον όρο κυκλική οικονομία και στο επόμενο ΠΕΠ θα υπάρχει ως ξεχωριστή παράμετρος για την πριμοδότηση των επιχειρήσεων που θα προσφέρουν στο κομμάτι της κυκλικής οικονομίας», ανέφερε η κ. Μποέμη.
