Στο «σκοτάδι» βρίσκεται η Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, χωρίς τη σχετική ενημέρωση από την Πολιτεία, σχετικά με τα ακίνητα του δημοσίου που βγαίνουν στο «σφυρί» και υποθηκεύονται ως εγγύηση των δανειστών για τα δάνεια που έχουν χορηγήσει στην Ελλάδα. Την ίδια στιγμή εκδηλώνονται σφοδρές αντιδράσεις από τους αρχαιολόγους, με την προϊσταμένη της Εφορείας, Ανθή Μπάτζιου, να εκφράζει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ την έντονη ανησυχία της, καθώς μεταξύ των ακινήτων καταγράφονται μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ κατέγραψε τα Ρίχτερ της ανησυχίας για τον μνημειακό πλούτο της Μαγνησίας, που περιλαμβάνει αρχαιολογικούς χώρους, κτίρια, μουσεία και άλλα, από την αρχαιότητα μέχρι και τους νεότερους χρόνους.
Σύμφωνα με την επίσημη λίστα των κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, στον Δήμο Βόλου καταγράφονται 179, στον Δήμο Αλμυρού 41, στον Δήμο Ζαγοράς – Μουρεσίου 58, στον Δήμο Νοτίου Πηλίου 110, στον Δήμο Ρήγα Φεραίου 33, στον Δήμο Σκιάθου 15, στον Δήμο Σκοπέλου 25 και στον Δήμο Αλοννήσου 13, αντίστοιχα.
Το αίτημα της άμεσης ενημέρωσης διατυπώνεται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας και τον Σύλλογο Αρχαιολόγων, καθώς η λίστα των προς διάθεση ακινήτων δεν είναι προσβάσιμη, διότι υπάρχουν μόνο οι κωδικοί του κτηματολογίου, που «κωδικοποιούν» το κάθε ακίνητο.
Εντονες αντιδράσεις προκαλεί, στο μεταξύ, η δημοσιοποίηση της λίστας που αφορά στην περιοχή των Χανίων, σύμφωνα με την οποία στα προς διάθεση ακίνητα υπάγονται μνημεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων, όπως καταγγέλλει ο Σύλλογος Αρχαιολόγων, με το Υπουργείο Πολιτισμού να διαψεύδει, ωστόσο, σε χθεσινή ανακοίνωση που εξέδωσε, τα περί παραχώρησης αρχαιολογικών μνημείων.
Εντονες αντιδράσεις
Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας Ανθή Μπάτζιου, ανέφερε στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ότι: «Δεν είναι δυνατόν να υπάρχει ο αρχαιολογικός νόμος και το άρθρο 24 του Συντάγματος, το οποίο προστατεύει τις αρχαιότητες και τον πολιτισμό της Ελλάδας και με αυτό τον νόμο καταστρατηγείται. Είναι πολύ ανησυχητικό και οπωσδήποτε πρέπει να ληφθούν μέτρα από την πολιτική ηγεσία, αυτή η πρόβλεψη που υπάρχει στο πολυνομοσχέδιο, για προστασία των αρχαιολογικών χώρων, να ισχύσει. Ως εξαιρέσεις προσδιορίζονται μεν οι αρχαιολογικοί χώροι, αλλά επί της ουσίας το βλέπουμε αυτό να μην ισχύει».
Η μακρά λίστα των 10.119 ακινήτων από όλη την Ελλάδα που πέρασαν στο Υπερταμείο και προορίζονται προς μεταβίβαση, περιλαμβάνουν και τμήματα που εφάπτονται με αρχαιολογικούς χώρους, με την ανησυχία των υπεύθυνων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, να διατυπώνεται σε όλους τους τόνους.
Συγκεκριμένα, με πρόσφατη απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής μεταβιβάστηκε στην Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας (Υπερταμείο) το σύνολο των ακινήτων του Δημοσίου, κατ’ εφαρμογή του νόμου (ν. 4389/2016). Στον ίδιο νόμο, ωστόσο, προβλέπεται ρητά και η επιστροφή των ακινήτων που έχουν ιδιαίτερο πολιτιστικό, ιστορικό ή περιβαλλοντικό ενδιαφέρον.
Στην λίστα, ωστόσο, των μνημείων που υπάγονται στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων, και δημοσιοποιήθηκε, περιλαμβάνονται μεγάλα τμήματα της ανατολικής τάφρου των ενετικών οχυρώσεων, η τάφρος του βυζαντινού τείχους, η νότια τάφρος των ενετικών οχυρώσεων, ακίνητα στα οποία έχουν έλθει στο φως σημαντικά μινωικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, συγκροτήματα ενετικών νεωρίων, ο προμαχώνας Μοnigo, o ενετικός προμαχώνας Lando, το φρούριο Φιρκά και το τούρκικο χαμάμ (ακίνητα απαλλοτριωμένα για αρχαιολογικούς σκοπούς από το ΥΠΠΟΑ ή και ακίνητα στα οποία έχουν επίσης πραγματοποιηθεί εργασίες ανάδειξης και αποκατάστασης).
Περιλαμβάνονται ακόμη και τα Αρχαιολογικά Μουσεία, τόσο το στεγαζόμενο στον ναό του Αγίου Φραγκίσκου αλλά και το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο και άλλα όπως το Εθνικό Μουσείο Ελευθέριος Βενιζέλος ή το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης.
Ανησυχία στη Μαγνησία
Με αφορμή την δημοσιοποίηση καταλόγου σημαντικότατων μνημείων που υπάγονται στον Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων, η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, Ανθή Μπάτζιου, δήλωσε στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ότι «αν εφαρμοστεί η λίστα από τα Χανιά, που δημοσιοποιήθηκε, πρόκειται για υποθήκη της πολιτιστικής κληρονομιάς, διότι έτσι η νομή, η χρήση και η διαχείριση των σημαντικότερων μνημείων δεν θα ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού». Η ίδια υπενθύμισε, εξάλλου, σε αυστηρό τόνο ότι «τα μνημεία και οι αρχαιότητες είναι εκτός συναλλαγής, αμεταβίβαστα, ακατάσχετα και αναπαλλοτρίωτα».
Παράλληλα εξέφρασε την σφοδρή αντίθεσή της απέναντι στις εξελίξεις, ενώ επεσήμανε ότι «δεν είναι ποτέ δυνατόν, να υποθηκεύεται για 99 χρόνια η ανεκτίμητη πολιτιστική μας κληρονομιά, ως εγγύηση για τα δάνεια που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της κρίσης».
Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, επεσήμανε ότι προκαλεί ανησυχία η λίστα για τα μνημεία των Χανίων που ήρθε στο φως, ενώ τόνισε ότι «ακόμη κι αν τα μνημεία εξαιρούνται και προστατεύονται από το νόμο, εντούτοις δεν προστατεύεται ο περιβάλλον χώρος κι έτσι περιορίζεται η έννοια της προστασίας και χάνεται ο διαχειριστικός τους έλεγχος».
Κλείνοντας, η κ. Μπάτζιου τονίζει ότι πρέπει να υπάρξει άμεση ενημέρωση σχετικά με τα ακίνητα της Μαγνησίας που περιλαμβάνονται στην λίστα, ενώ επαναλαμβάνει ότι πρέπει να τηρηθούν απαρέγκλιτα τα προβλεπόμενα από τον νόμο.
Αντιδρούν οι αρχαιολόγοι
O Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων τονίζει σε ανακοίνωσή του ότι τα μνημεία προστατεύονται από το Σύνταγμα και αποτελούν de facto ακίνητη περιουσία του δημοσίου, εκτός κάθε συναλλαγής.
Στην ανακοίνωση που εξέδωσαν, εξάλλου, υπογραμμίζουν μεταξύ άλλων ότι: «Τα μνημεία και οι αρχαιότητες είναι αντικείμενα εκτός συναλλαγής, αμεταβίβαστα, ακατάσχετα, αναπαλλοτρίωτα. Κάθε απόπειρα μεταβίβασης αυτών προς διαχείριση από τρίτους μας βρίσκει αντίθετους. Αυτό αποτελεί πάγια θέση του Συλλόγου μας και γι΄ αυτό θα αγωνιστούμε με κάθε νόμιμο μέσον, προκειμένου να διατηρηθεί ο χαρακτήρας των αρχαιοτήτων ως δημόσιου κοινωνικού αγαθού.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων δεν θα επιτρέψει την παραχώρηση αρχαιολογικών χώρων και μνημείων ως εγγύηση δανείου του δημοσίου χρέους για έναν ολόκληρο αιώνα, με άγνωστη εν τέλει έκβαση. Η απαράδεκτη αυτή ενέργεια, αν και συντελείται σε καιρό ειρήνης, μπορεί να παραλληλιστεί μόνο με τους βανδαλισμούς μνημείων και τη λεηλασία αρχαιοτήτων στα πέτρινα χρόνια της κατοχής ή τις αρπαγές αρχαιοτήτων κατά τον 19ο αιώνα.
Αποτελεί ύστατο σημείο συνταγματικής εκτροπής που μάλιστα λαμβάνει χώρα την ίδια στιγμή που θα περιμέναμε συντονισμένες ενέργειες για την επιστροφή των κλεμμένων αρχαιοτήτων και τις νόμιμες αποζημιώσεις για την καταστροφή τους σε καιρό πολέμου».
Για τους παραπάνω σοβαρούς λόγους ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων ζητά από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ και την κυβέρνηση: «Την άμεση εξαίρεση μεταβίβασης της κυριότητας και διαχείρισης των μνημείων των Χανίων και άλλων περιοχών της χώρας που περιλαμβάνονται στον μακρύ κατάλογο των 10.119 ακινήτων προς μεταβίβαση στην ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε. και την ενημέρωση των αρμόδιων Υπηρεσιακών μονάδων και των κατά τόπους Περιφερειακών Υπηρεσιών σχετικά με τα ακίνητα που έχουν συμπεριληφθεί στον κατάλογο της ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε».
Ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού
Με χθεσινή ανακοίνωσή του, το Υπουργείο Πολιτισμού εμφανίζεται καθησυχαστικό και διαψεύδει τα περί εκποίησης μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως προαναφέρθηκε. Στην σχετική ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού αναφέρονται τα εξής: «Η σχετική Υπουργική Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ 0004586 ΕΞ 2018-ΦΕΚ Β΄2320/2018) και η παρ. 4 του άρθρου 196 του ν.4389/2016 διασφαλίζουν ότι τα ακίνητα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος δεν παραχωρούνται στην ΕΤΑΔ Α.Ε.
Επιπλέον, διευκρινίζεται ότι για τα ακίνητα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος δεν τυγχάνει εφαρμογής η παράγραφος 5 του άρθρου 196 του ν.4389/2016 σχετικά με τη διατήρηση του καθεστώτος διαχείρισης από την ΕΤΑΔ, γιατί αυτή αφορά αποκλειστικά σε ακίνητα τα οποία ήδη διαχειριζόταν η ΕΤΑΔ πριν από την ψήφιση του συγκεκριμένου νόμου.
Τα μνημεία, τα μουσεία, οι αρχαιολογικοί χώροι, οι ιστορικοί τόποι, η πολιτιστική κληρονομιά εν γένει δεν παραχωρούνται και δεν υπάγονται σε καθεστώς συναλλαγής. Στο πλαίσιο αυτό, η διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί αποκλειστική και αδιαπραγμάτευτη αρμοδιότητα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού».
