ΤΟΠΙΚΑ

Μακεδονική σφραγίδα στον αρχαιολογικό χώρο στην είσοδο του Βόλου

μακεδονική-σφραγίδα-στον-αρχαιολογι-806406

Ιστορικοί δεσμοί ενώνουν την Μαγνησία και την Μακεδονία για δύο χιλιάδες και πλέον χρόνια, με επίκεντρο την αρχαία Δημητριάδα, που βρίσκεται στο πολεοδομικό συγκρότημα του Βόλου και αποτελεί πόλο έλξης για πλήθος επισκεπτών από όλο τον κόσμο. Σε μια περίοδο κατά την οποία το Μακεδονικό και η ονομασία των Σκοπίων δεσπόζουν στην διεθνή πολιτική ατζέντα, αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον η προσέγγιση της προσωπικότητας του Δημητρίου Πολιορκητή, διαδόχου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος άφησε την σφραγίδα του στην Μαγνησία και τον Βόλο μέσα από την αρχαία πόλη – σύμβολο που ίδρυσε και κατέχει περίοπτη θέση στην τοπική και ευρύτερα Ελληνική Ιστορία.

Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ

H Δημητριάδα ιδρύθηκε το 293 π.Χ. από τον βασιλιά της Μακεδονίας Δημήτριο Πολιορκητή, διάδοχο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, από τον οποίο πήρε το όνομά της. Ο Μακεδόνας βασιλιάς στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. συνοίκησε τις μικρές κώμες της περιοχής, για να δημιουργήσει ένα ισχυρό οικονομικό και πολιτικό κέντρο, χρησιμοποιώντας ως πυρήνα την κλασική πόλη των Παγασών.

Ο Δημήτριος και οι άλλοι βασιλείς της δυναστείας των Αντιγονιδών χρησιμοποίησαν την αρχαία Δημητριάδα ως ορμητήριο για πολιτικές και στρατιωτικές επεμβάσεις στη Θεσσαλία και στη νότια Ελλάδα. Με την υποστήριξη των Mακεδόνων βασιλέων, η Δημητριάδα εξελίχθηκε σε μεγάλο διεθνές εμπορικό λιμάνι, όπου συνέρρεαν και είχαν εγκατασταθεί μόνιμα πολλοί Έλληνες και ξένοι, από την Iλλυρία, την Ήπειρο και διάφορες χώρες της Μεσογείου ως τη Mέση Aνατολή, όπως μαρτυρούν τα ονόματα που αναγράφονται σε επιτύμβιες στήλες που έχουν βρεθεί στον αρχαιολογικό χώρο. Η μεγάλη ακμή της πόλης ως οικονομικό, εμπορικό και πολιτικό κέντρο, σημειώθηκε από το 217 π.Χ. έως το 168 π.Χ., όταν μετά τη μάχη της Πύδνας το μακεδονικό βασίλειο καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους.

Από τον 1ο αι. π.X. η Δημητριάδα έχασε την πολιτική της δύναμη και άρχισε να συρρικνώνεται εδαφικά. Εγκαταλείφθηκε το μεγαλύτερο μέρος της και ο οικισμός περιορίσθηκε στο βόρειο τμήμα της, προς τη θάλασσα, και ακόμη λιγότερο στο νότιο τμήμα της αρχαίας πόλης. Kατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους έχασε μεγάλο μέρος της σημασίας της, εξακολούθησε όμως να παραμένει η πρωτεύουσα του Kοινού των Mαγνήτων, που ήταν περιορισμένο στα όρια της Mαγνησίας. Τo Kοινό των Mαγνήτων επιβίωσε, όπως μαρτυρούν επιγραφές και νομίσματα, έως τα τέλη του 3ου αι. μ.X.

Στα τέλη του 3ου – αρχές 4ου αι. μ.X., ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός κατέλυσε τα Kοινά των Θεσσαλών και Mαγνήτων και ανέδειξε τη Θεσσαλία σε ξεχωριστή επαρχία με πρωτεύουσα τη Λάρισα. H ρωμαϊκή περίοδος της θεσσαλικής ιστορίας έκλεισε οριστικά με την ίδρυση της Eπισκοπής της Δημητριάδος επί Mεγάλου Kωνσταντίνου. Η πόλη ξαναγνώρισε σχετική ακμή κατά τον 4ο και 5ο αι. μ.Χ., αλλά εγκαταλείφθηκε οριστικά τον 6ο αι. μ.Χ.

Ο Δημήτριος Πολιορκητής

Ο Δημήτριος Πολιορκητής ίδρυσε την αρχαία Δημητριάδα

Στρατηγός της ελληνιστικής περιόδου, ο οποίος διαδέχθηκε τον Μέγα Αλέξανδρο, ήταν ο ιδρυτής της αρχαίας Δημητριάδας, ο οποίος ονομάστηκε «Πολιορκητής» γιατί κατά τη διάρκεια της βασιλείας του πραγματοποίησε δεκάδες εκστρατείες και χρησιμοποίησε πρωτότυπα όπλα για τις πολιορκίες των πόλεων που ήθελε να κατακτήσει.

Ήταν ο γιος του στρατηγού του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Αντίγονου του Μονόφθαλμου, ο οποίος ίδρυσε τη Δυναστεία των Αντιγονιδών. Είχε καλές σχέσεις με τον πατέρα του σε μια εποχή που οι δολοφονίες μεταξύ βασιλιάδων και διαδόχων ήταν συχνές.

Ο Αντίγονος του επέτρεπε να οπλοφορεί και του έμαθε τα μυστικά του πολέμου. Όταν ήρθε αντιμέτωπος με τους υπόλοιπους διαδόχους, ο 22χρονος Δημήτριος ανέλαβε να αντιμετωπίσει τον Πτολεμαίο, τον Λυσίμαχο και τον Κάσσανδρο. Παρά το νεαρό της ηλικίας του, υπερασπίστηκε με επιτυχία τη Συρία και τη Φοινική απέναντι στις δυνάμεις του Πτολεμαίου. Ακολούθησε η μάχη της Γάζας, όπου ηττήθηκε και κυνηγήθηκε από τον στρατηγό του Πτολεμαίου, Κίλλη. Ωστόσο, ο Δημήτριος, με τη μέθοδο του αιφνιδιασμού του επιτέθηκε και τον αιχμαλώτισε.

Όταν υπεγράφη η συνθήκη ανακωχής μεταξύ των στρατηγών του Μ. Αλεξάνδρου, ο Δημήτριος με τον πατέρα του πήραν όλες τις κτήσεις της Ασίας. Ωστόσο, ο πόλεμος των διαδόχων δεν είχε τελειώσει. Ο Δημήτριος επιτέθηκε στην Κιλικία, όπου νίκησε τους στρατηγούς του Πτολεμαίου και αργότερα κινήθηκε προς την Αθήνα με σκοπό να την ελευθερώσει από τον Κάσσανδρο και να πάρει υπό την επιρροή του την ηπειρωτική Ελλάδα. Αφού επιτέθηκε στον Πειραιά και νίκησε τους αντιπάλους του στη Μουνιχία, έγινε δεκτός από τους Αθηναίους με τιμές. Έστησαν αγάλματα με τη μορφή του και διεξήγαγαν ετήσιους αγώνες προς τιμήν εκείνου και του πατέρα του. Κατά την παραμονή του στην Αθήνα, ο Δημήτριος παντρεύτηκε την Ευρυδίκη, απόγονο του στρατηγού Μιλτιάδη και απέκτησε έναν γιο. Αργότερα, επιτέθηκε στην Κύπρο και στη Ρόδο, την οποία πολιόρκησε για έναν χρόνο με την περίφημη πολιορκητική μηχανή «ελέπολις», χωρίς όμως να καταφέρει να την κατακτήσει.

Το 301 π.Χ. πολέμησε στο πλευρό του Αντίγονου στην Μάχη της Ιψού και έπειτα κατευθύνθηκε στη Μακεδονία, όπου βασίλευαν ο Αλέξανδρος και ο Αντίπατρος. Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αλέξανδρος, ζήτησε από τον Δημήτριο να φύγει από το βασίλειό του. Αρνήθηκε και διέταξε τη δολοφονία του. Αμέσως ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Μακεδονίας. Βασίλεψε για έξι χρόνια, ώσπου έχασε τον θρόνο από τον Λυσίμαχο και τον Πύρρο. Ο Δημήτριος έφυγε για την Ασία, όπου αιχμαλωτίστηκε τελικά από τον βασιλιά Σέλευκο το Νικάτορα, που είχε έδρα την Αντιόχεια. Πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του αιχμάλωτος στη Συρία, ώσπου πέθανε σε ηλικία 54 ετών.

Αεροφωτογραφία της αρχαίας πόλης που βρίσκεται στο πολεοδομικό συγκρότημα

Εντυπωσιακό ανάκτορο

Το στίγμα του Δημητρίου του Πολιορκητή είναι ευδιάκριτο σε κάθε γωνιά της αρχαίας Δημητριάδας και κυρίως στο μεγαλοπρεπές ανάκτορο που δεσπόζει στον αρχαιολογικό χώρο. Μέσα στην πόλη, επάνω στο ύψωμα σώζεται το ελληνιστικό ανακτορικό συγκρότημα, που αναπτυσσόταν σε δύο ορόφους και σε πολλά επίπεδα. Λειτούργησε μέχρι το 2ο αι. π.Χ. και στη ρωμαϊκή εποχή ένα τμήμα του χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο. Λίγο πιο νότια βρίσκεται η αγορά, το οικονομικό και διοικητικό κέντρο της πόλης, με το ναό της Ιωλκίας Αρτέμιδος. Ανάμεσα στο λόφο του ανακτόρου και το νοτιοανατολικό τείχος της πόλης εκτείνεται μια σχετικά επίπεδη περιοχή, που σήμερα καλύπτεται από αμυγδαλεώνες και ελαιώνες.

Επιτύμβια στήλη που βρίσκεται στο Λούβρο

Στο βορειοανατολικό τομέα της πόλης, δίπλα σε ένα πευκώνα, έχει ανασκαφεί ένα ελληνιστικό κτήριο με περιστύλιο, που ταυτίζεται μάλλον με το Μητρώο, το χώρο όπου λατρευόταν η Μητέρα των θεών Κυβέλη και άλλες τοπικές θεότητες στην περίοδο της μεγάλης ακμής της Δημητριάδας. Στο μικρό όρμο που σχηματίζεται στο βόρειο άκρο της πόλης ήταν το βασιλικό λιμάνι. Στην περιοχή αυτή αναπτύχθηκε το κέντρο της ρωμαϊκής και παλαιοχριστιανικής πόλης, και έχουν αποκαλυφθεί αρκετά κτίσματα αυτής της περιόδου. Ορισμένα από τα ρωμαϊκά οικοδομήματα σώζουν ψηφιδωτά δάπεδα, λουτρικές εγκαταστάσεις, αποθηκευτικούς χώρους και κλιμακοστάσια. Ένα από αυτά, ακριβώς δίπλα στην ακτή, είχε μεγάλους χώρους, πιθανότατα δημόσιας χρήσης, μέσα στους οποίους αποκαλύφθηκαν αμφορείς και νομίσματα, που προσθέτουν σημαντικές πληροφορίες για την αρχαία πόλη και την μακρόχρονη πορεία της στον χρόνο.

Σημαντικότατα ευρήματα είναι, εξάλλου, οι γραπτές επιτύμβιες στήλες, που δίνουν ενδιαφέροντα στοιχεία για την οικονομία, την κοινωνία και την τέχνη της εποχής, καθώς επίσης και τα κινητά ευρήματα που έχουν έρθει στο φως.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Δημητριάδας καταλαμβάνει συνολική έκταση πολλών εκατοντάδων στρεμμάτων και περιλαμβάνει τον προϊστορικό οικισμό στα Πευκάκια, την πόλη των ελληνιστικών, ρωμαϊκών και παλαιοχριστιανικών χρόνων, με τα δημόσια κτίσματα, το ανάκτορο και τις ιδιωτικές κατοικίες, τα ιερά και τις νεκροπόλεις.

Η εντυπωσιακή αρχαία πόλη που συνδέθηκε με τον Μακεδόνα βασιλιά και την ιστορία της Μακεδονίας, κοσμεί την περιφέρεια της πόλης, διατηρώντας το εντυπωσιακό ισχυρό τείχος που την περιέβαλλε, σε μήκος 11 χιλιομέτρων, ενισχυμένο με πύργους. Στο βορειοδυτικό, ψηλότερο σημείο του περιβόλου κυριαρχεί η ακρόπολη με τη δική της οχύρωση και σε κάθε μνημείο αποτυπώνεται το όραμα και η προσωπικότητα του Μακεδόνα ιδρυτή της μεγαλόπρεπης αρχαίας Δημητριάδας.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου