ΤΟΠΙΚΑ

Η καθαρότητα των ακτών του Παγασητικού

η-καθαρότητα-των-ακτών-του-παγασητικο-851206

Πόσο καθαρός είναι ο Παγασητικός είναι ένα ερώτημα που πολύ εύλογα μπορεί να διατυπωθεί από κάποιον, μιας και βρισκόμαστε στις παραμονές της θερινής περιόδου. Ο Παγασητικός Κόλπος είναι πράγματι ένας πολύ «καθαρός» κόλπος. Τι σημαίνει όμως ο χαρακτηρισμός «καθαρός» σε ένα υδάτινο σύστημα;
Στη Χημεία η λέξη «καθαρός» προσδιορίζει το πόσο κοντά είναι ένα διάλυμα στη σύσταση του απεσταγμένου νερού, στην υγιεινή προσδιορίζει την απουσία μικροοργανισμών, στην οικολογία την απουσία ρύπων ανθρώπινης προέλευσης, ενώ στην κοινή αντίληψη την διαύγεια, την απουσία χρωματισμού και αιωρούμενων συστατικών στο νερό.
‘Όταν όμως μιλάμε για ένα θαλάσσιο οικοσύστημα, ό όρος «καθαρό» είναι εντελώς αδόκιμος και θα πρέπει να αντικαθίσταται με τον όρο «υγιές» που σημαίνει παραγωγικό. Παραγωγικό είναι ένα οικοσύστημα όταν το σύνολο των αβιοτικών και βιοτικών παραγόντων του βρίσκεται σε δυναμική ισορροπία και υποστηρίζει τον κύκλο παραγωγής δηλαδή την γέννηση, τη διατροφή και το θάνατο των ειδών.
Ένα «καθαρό» κατά την χημική θεώρηση νερό, σημαίνει ότι στερείται θρεπτικών αλάτων (αζώτου, φωσφόρου, θειικών, πυριτίου) , οργανικής ουσίας κ.λ.π. και κατά συνέπεια δεν μπορεί να υποστηρίξει την πρωτογενή παραγωγή (φωτοσύνθεση και παραγωγή πλαγκτόν). Αντίθετα ένα «υγιές» οικοσύστημα, δεν μπορεί να θεωρηθεί «καθαρό» κατά την στενή υγειονομική έννοια του άσηπτου, δεδομένου ότι περιέχει αποικοδομητές που είναι τα βακτήρια, τα πρωτόζωα , οι μύκητες κλ.π.
Ένα θαλάσσιο οικοσύστημα συνεπώς, επιδιώκουμε να είναι σε υγιή κατάσταση που διασφαλίζεται μέσω της ισορροπημένης παραγωγικότητας.
Σε ένα τέτοιο οικοσύστημα, αν περιορίσουμε τις εισροές θρεπτικών κάτω από ένα κρίσιμο μέγεθος, κινδυνεύουμε να το μετατρέψουμε σε μια απέραντη πισίνα χωρίς ζωή. Από την άλλη, αν τροφοδοτούμε αλόγιστα το οικοσύστημα με θρεπτικά και άλλα συστατικά, κάποια στιγμή, μπορεί να περιέλθει σε μια μη αντιστρεπτή κατάσταση υπερτροφίας, χάνοντας σταδιακά ορισμένες μορφές ζωής, αρχίζοντας από τους ανώτερους ζωικούς οργανισμούς και προχωρώντας μέχρι ακόμα και της πλήρους νέκρωσής του.

Θα έχουμε επομένως μία θάλλασσα μόνο για κολύμπι. Τελικά ούτε και γι’ αυτό. Τα μη-παραγωγικά νερά δεν μπορούν να διατηρήσουν ούτε αυτό το χαρακτήρα. Σε μια μεγάλη υδάτινη μάζα όπως ο Παγασητικός Κόλπος υπάρχουν μη σημειακές πηγές ρύπανσης ( απορροές, εκπλύσεις εδαφών, μεταφορές ρύπων μέσω ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων κλπ) και σημειακές (όπως αποχετεύσεις, βιομηχανίες, παραθαλάσσιες κατοικίες, κλπ) . Τα διάφορα προγράμματα περιβαλλοντικής προστασίας και διαχείρισης όσο πλήρη και αν είναι, θα μπορούσαν να διαστασιολογήσουν και να περιορίσουν σε σημαντικό βαθμό την ρύπανση από τις μη σημειακές πηγές, είναι όμως πρακτικά αδύνατο να προβλέψουν και να ελέγξουν τις σημειακές.
Σε ένα υγιές θαλάσσιο οικοσύστημα υπάρχουν μηχανισμοί αυτοκαθαρισμού από πιθανές σημειακές πηγές ρύπανσης. Ετσι μια πισίνα που περιέχει «καθαρό» νερό για να διατηρήσει την υγιεινή της κατάσταση θα πρέπει να υποστηριχτεί με μεθόδους απολύμανσης όπως η χλωρίωση κλπ. Αντίθετα ένα παραγωγικό υδάτινο οικοσύστημα ( θάλασσα, λίμνη, ποτάμι κλπ) δεν απαιτεί κάποια ανθρώπινη υποστήριξη αλλά αυτοδύναμα αντιμετωπίζει τα πιθανά περιστατικά μόλυνσης και αυτοεξυγιαίνεται.
Όταν ένα θαλάσσιο σύστημα δεν είναι παραγωγικό στερείται μηχανισμών αυτοκαθαρισμού (αποικοδομητές) και αφού πρακτικά δεν μπορεί να ελεγχθεί και να εξυγιανθεί με τεχνητά μέσα (όπως στην περίπτωση του περιορισμένου όγκου μιας πισίνας), σταδιακά συσσωρεύει ρύπους, μολύνεται και καταρρέει και αποκλειόμενο από κάθε χρήση.

Τελικά σύμφωνα με τα παραπάνω σε ποια κατηγορία ανήκει ο Παγασητικός θα μπορούσε να είναι ένα ακόμη ερώτημα από τον οποιονδήποτε πολίτη;
Ο Παγασητικός παλαιότερα εθεωρείτο επιβαρυμένος κλειστός κόλπος με τάσεις υπερτροφισμού και όλα τα μέτρα που εφαρμόζονταν αποσκοπούσαν στο περιορισμό των απορροών και των ρύπων που δημιουργούσαν αύξηση των θρεπτικών συστατικών του.
Αυτό είναι πιθανό να συνέβαινε σε ένα βαθμό εξ αιτίας των απορροών της περιοχής του Ασμακίου μέσω της διώρυγας της Κάρλας, της ανεξέλεγκτης διάθεσης αστικών και βιομηχανικών αποβλήτων, ιδιαίτερα επιβαρυμένων αποβλήτων γεωργικών βιομηχανιών, ελαιοτριβείων κλπ.
Μετά από τις συστηματικές μετρήσεις των βιοτικών και αβιοτικών χαρακτηριστικών του που διενεργήσαμε το 1997 με εντολή της ΝΑΜ διαπιστώσαμε το αντίθετο. Τότε θεωρηθήκαμε ότι υπερβάλαμε λέγοντας ότι είναι τόσο καθαρός που κινδυνεύει να μετατραπεί σε «θάλασσα – πισίνα».
Σήμερα, δέκα χρόνια μετά, αφού επαληθευτήκαμε από τα επιστημονικά δεδομένα του ΕΚΘΕ και του Πανεπιστημίου που ακολούθησαν, μέσω του Προγράμματος Συστηματικής Παρακολούθησης και Αειφόρου Διαχείρισης του Κόλπου, μπορούμε να μιλάμε για ένα ολιγότροφο σύστημα, με συγκεντρώσεις θρεπτικών χαμηλότερες και από εκείνες του ήδη ολιγότροφου Αιγαίου. Τα νερά του ανανεώνονται με ικανοποιητικό ρυθμό και η βιοποικιλότητά του είναι περιορισμένη.

#Tags

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου