Απογεύματα και Σαββατοκύριακα οι υψηλότερες συγκεντρώσεις ΡΜ10 στην ατμόσφαιρα
Μυρωδιά καμένου στην ατμόσφαιρα… Θολούρα… Με την είσοδο του χειμώνα επέστρεψε και το φαινόμενο της αιθαλομίχλης στο Βόλο. Ένα φαινόμενο – μόνιμος επισκέπτης στην πόλη κάθε φορά που ο υδράργυρος πέφτει. Ήδη οι μετρήσεις στο σταθμό της περιφέρειας Θεσσαλίας που μετρά την ατμοσφαιρική ρύπανση στο Βόλο, «χτυπούν κόκκινο». Ωριαίες υπερβάσεις αλλά και ημερήσιες τιμές που ξεπερνούν τα ανώτατα επιτρεπόμενα όρια αιωρούμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, περιλαμβάνονται στη λίστα των μέχρι και σήμερα μετρήσεων.
Ρεπορτάζ: ΕΛΕΝΗ ΧΑΝΟΥ
Μελέτη του υποψήφιου διδάκτορα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Γιώργου Πρώια για την αιθαλομίχλη στο Βόλο, που διεξήχθη την περασμένη άνοιξη, καταδεικνύει τις διαστάσεις του φαινομένου, που «πνίγει» την πόλη.
Το 2002 η Ελλάδα ενσωμάτωσε στο Δίκαιό της ευρωπαϊκή οδηγία για τη μέτρηση στην ατμόσφαιρα, μεταξύ άλλων ρύπων, και των αιωρούμενων σωματιδίων (ΡΜ10). Τα όρια που επιβάλλει η οδηγία για τα σωματίδια είναι η μέση ετήσια τιμή των 40 μg/m3 και 35 φορές ετησίως το πλήθος των υπερβάσεων της ημερήσιας τιμής των 50 μg/m3. Στο Βόλο από το 2001 καταγράφεται συστηματική υπέρβαση της μέσης ετήσιας τιμής των 40 μg/m3, ενώ την τελευταία τριετία, καταγράφονται υπερβάσεις και του μέγιστου αριθμού ημερών κατά τις οποίες οι συγκεντρώσεις των ΡΜ10 στην ατμόσφαιρα ξεπερνούν το ανώτατο όριο των 50 μg/m3.
Συγκεκριμένα, με μέση ετήσια τιμή συγκέντρωσης αιωρούμενων σωματιδίων 40 μg/m3, στο Βόλο καταγράφτηκαν οι εξής συγκεντρώσεις, οι περισσότερες εκ των οποίων κινούνται πολύ πάνω ή κοντά στο όριο: 2001- 45 μg/m3, 2002- 49 μg/m3, 2003- 49 μg/m3, 2004- 54 μg/m3, 2005- 50 μg/m3, 2006- 55 μg/m3, 2007- 44 μg/m3, 2008- 42 μg/m3, 2009- 36 μg/m3, 2010- 37 μg/m3, 2011- 35 μg/m3, 2012- 31 μg/m3, 2013- 33 μg/m3, 2014- 31 μg/m3, 2015- 32 μg/m3.
Σημειώνεται ότι η συνεισφορά της σκόνης από τη Σαχάρα συνέβαλλε από μία έως τέσσερις ημέρες ετησίως μετά το 2006.
Ενδιαφέρον για την ένταση του φαινομένου, παρουσιάζουν και τα στοιχεία της τελευταίας εξαετίας σχετικά με τον αριθμό των ημερών ετησίως που ο μέσος όρος αιωρούμενων σωματιδίων κινήθηκε πάνω από τα ανώτατα επιτρεπόμενα όρια των 50 μg/m3: 2010- 34 ημέρες, 2011- 18 ημέρες, 2012- 8 ημέρες, 2013- 37 ημέρες, 2014- 36 ημέρες, 2015- 24 ημέρες. Κι εδώ καταγράφεται υπέρβαση των ορίων συγκέντρωσης ΡΜ10 για περισσότερες από 35 ημέρες το χρόνο.
Απόγευμα και στο κέντρο
Στο πλαίσιο της μελέτης, επιχειρήθηκε «χαρτογράφηση» του φαινομένου. Σύμφωνα με τον κ. Πρώια, η έρευνα έχει δείξει ότι τις απογευματινές ώρες, οι συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων είναι υψηλότερες από τις πρωινές, κάτι που –όπως επισημαίνει- συνδέεται κυρίως με τη λειτουργία των συστημάτων οικιακής θέρμανσης, και δευτερευόντως με την κυκλοφορία. Τα Σαββατοκύριακα οι τιμές των μετρήσεων είναι υψηλότερες, κυρίως τις απογευματινές ώρες, σε σχέση με τις υπόλοιπες ημέρες της εβδομάδας. «Το γεγονός αυτό ενδεχομένως να οφείλεται κυρίως στην οικιακή θέρμανση καθώς τα σαββατοκύριακα δεν υπάρχει εμπορική δραστηριότητα και η κυκλοφορία οχημάτων είναι μειωμένη. Οι μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε σημεία που βρίσκονται μέσα στο κέντρο της πόλης του Βόλου, κατέγραψαν υψηλότερες τιμές συγκέντρωσης αιωρούμενων σωματιδίων, σε αντίθεση με τα σημεία που βρίσκονται περιφερειακά από αυτό. Επίσης, υπάρχουν μέρες που οι στιγμιαίες τιμές των αιωρούμενων σωματιδίων είναι αρκετά υψηλότερες από τη μέση ημερήσια τιμή», επισημαίνει ο κ. Πρώιας.
Ιδιάζουσα περίπτωση ο Βόλος
Ο Βόλος εμφανίζεται ως μία από τις ελληνικές πόλεις που υποφέρουν από την ατμοσφαιρική ρύπανση, και αποτελεί, σύμφωνα με τον κ. Πρώια, «ενδιαφέρον παράδειγμα».
«Οι μετεωρολογικοί παράγοντες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ενώ η σύνθετη τοπογραφία του Βόλου οξύνει επεισόδια ατμοσφαιρικής ρύπανσης», επισημαίνει.
Όπως εξηγεί, δεν είναι μόνο οι χαμηλής έντασης άνεμοι που εγκλωβίζουν ουσιαστικά τη ρύπανση πάνω από την πόλη. Ακόμη και όταν φυσούν ισχυροί νότιοι άνεμοι, η ρύπανση παραμένει καθώς το Πήλιο λειτουργεί σαν… τείχος. Όπως καταγράφεται στη μέχρι τώρα έρευνα, για όλες τις ταχύτητες του ανέμου, όταν η κατεύθυνση του ανέμου είναι από το νότο, ακόμη και με σχετικά υψηλές ταχύτητες ανέμου, φαίνεται ότι το ποσοστό κακών επιπέδων ποιότητας του αέρα είναι υψηλό. Αυτό μπορεί να αποδοθεί στο γεγονός ότι η πόλη του Βόλου προς τα βόρεια και βορειο-ανατολική πλευρά οριοθετείται από το Πήλιο. Κατά συνέπεια, οι άνεμοι του νότιου τομέα επίσης δεν μπορούν να διασκορπίσουν τους ρύπους οι οποίοι είναι παγιδευμένοι πάνω από την πόλη, δημιουργώντας έτσι χαμηλά επίπεδα ποιότητας του αέρα.
Συνέπειες στην υγεία
Στη μελέτη του, ο κ. Πρώιας αναφέρεται και στις συνέπειες που υπάρχουν στην υγεία.
«Τα αιωρούμενα σωματίδια αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους ρύπους της ατμόσφαιρας των αστικών περιοχών και αποτελούν ένα σύνθετο μείγμα μικροσκοπικών σωματιδίων που προέρχονται τόσο από ανθρωπογενείς όσο και από φυσικές πηγές. Η αυξημένη συγκέντρωση αιωρούμενων σωματιδίων αποτελεί ακόμα και σήμερα μείζον περιβαλλοντικό πρόβλημα σε πολλές χώρες της Ε.Ε., ενώ νέα στοιχεία σχετικά με αρνητικές επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία έχουν προκύψει. Στην Ελλάδα, καθώς και σε άλλες χώρες της Ε.Ε., υπάρχει ανάγκη και χώρος για περαιτέρω βελτίωση, σχετικά με τις στρατηγικές ελέγχου των εκπομπών αιωρούμενων σωματιδίων.
Επιδημιολογικές μελέτες της τελευταίας δεκαετίας, στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α., έχουν τεκμηριώσει την ύπαρξη βραχυχρόνιων συνεπειών στην υγεία όπως είναι η αναπνευστική και καρδιαγγειακή νοσηρότητα κατά την έκθεση σε αυξημένα επίπεδα συγκέντρωσης αιωρούμενων σωματιδίων. Παράλληλα, οι μελέτες που έχουν γίνει μέχρι τώρα, παρέχουν ενδείξεις ότι οι μακροχρόνιες επιδράσεις είναι σημαντικότερες µε βράχυνση του προσδόκιμου επιβίωσης, καθώς και την πρόκληση πολλών πρόωρων θανάτων, αύξηση των ημερών µε περιορισμένη δραστηριότητα ετησίως κ.ά. Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με παλαιότερη πανευρωπαϊκή έρευνα στις πόλεις της Νότιας Ευρώπης, για κάθε αύξηση των ΡΜ10 κατά 10 μg/m3 παρατηρείται αύξηση της θνησιμότητας κατά 0,87%», καταγράφεται στην έρευνα.
ΤΟ ΤΖΑΚΙ 30 ΦΟΡΕΣ ΠΙΟ ΡΥΠΟΓΟΝΟ
Στη φωτιά κακής ποιότητας καυσόξυλα,παλιά ξύλινα και πλαστικά υλικά
Όπως φαίνεται στη μελέτη του κ. Πρώια που μάλιστα παρουσιάστηκε σε διεθνές συνέδριο τον περασμένο Απρίλιο, σε ό,τι αφορά την εκπομπή μικροσωματιδίων, υπερτερεί η καύση ξύλου στο τζάκι και ακολουθούν κατά φθίνουσα σειρά η καύση ξύλου σε ξυλόσομπα, η καύση πέλετ, η καύση πετρελαίου και, τέλος, η καύση φυσικού αερίου με σχεδόν μηδενικές εκπομπές.
Ένα παραδοσιακό τζάκι εκλύει στην ατμόσφαιρα 30 φορές περισσότερα αιωρούμενα σωματίδια απ’ ό,τι ένας καλά συντηρημένος καυστήρας πολυκατοικίας με 25 διαμερίσματα.
Στο Βόλο, η καύση κακής ποιότητας καυσόξυλων, προϊόντων βιομάζας και διάφορων παλαιών ξύλινων ή πλαστικών υλικών, δημιουργεί προβλήματα ρύπανσης από αιωρούμενα σωματίδια και άλλους ρύπους, με αρκετά επιβλαβείς επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. «Το πρόβλημα δυστυχώς θα φανεί μακροπρόθεσμα και θα πρέπει εμείς οι ίδιοι οι κάτοικοι της πόλης να είμαστε ευαισθητοποιημένοι σε περιβαλλοντικά ζητήματα και βέβαια η Δημοτική Αρχή αλλά και η Περιφέρεια να είναι αρωγός σε κοινωνικές και οικονομικές δράσεις κυρίως σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες», αναφέρει ο κ. Πρώιας.
