«Ο Προσκοπισμός και ο Οδηγισμός είναι μπροστά από την εποχή την τωρινή και κάθε φορά από την εποχή τους». Είναι λόγια του Ιδρυτή πριν 100 χρόνια!. Ισχύει αυτό σήμερα; Είναι ένα λογικό ερώτημα που ακούμε συχνά από ανθρώπους που νοιάζονται για τα σημερινά παιδιά και την πορεία των Οργανώσεων, που μπορεί να παρουσιάζουν κάποια αριθμητική κάμψη σε παιδιά και Στελέχη αλλά αυτό οφείλεται κυρίως στην έλλειψη χρόνου. Με την ευκαιρία της παρουσιάσεως του βιβλίου του Τοπικού Τμήματος Βόλου «70 χρόνια δράσης και προσφοράς», σκέφτηκα να απαντήσουμε έστω και σύντομα στο ερώτημα αυτό.
Και αρχίζω από τους αριθμούς. Στον πρόλογο του ετήσιου απολογισμού 2008 της Κεντρικής Διοικήσεως του ΣΕΟ αναφέρεται επί λέξει «Το Σώμα
Ελληνικού Οδηγισμού είναι η μεγαλύτερη εθελοντική οργάνωση του τόπου μας για παιδιά 5-17 χρόνων υπολογίζεται ότι πάνω από 6.000.000 ενεργοί
πολίτες της ελληνικής κοινωνίας έχουν υπάρξει μέλη του Οδηγισμού τα 77 χρόνια της λειτουργίας του ότι τα ενήλικα μέλη του ΣΕΟ υπολογίζεται ότι
παρέχουν 300.000 ώρες εθελοντικής εργασίας και προσφοράς το χρόνο». Αυτή και μόνο η υψηλή αυτοδέσμευση των μελών του ΣΕΟ εθελοντικά και για πολλές δεκαετίες, δεν λέει πολλά; Κι ακόμα ότι Οδηγισμός αριθμεί αυτή τη στιγμή πάνω από 10.000.000 μέλη σ όλη την υφήλιο είναι ήδη μια πρωτοπορία στους αριθμούς.
Ας δούμε τώρα ποια είναι τα στοιχεία που εξασφαλίζουν και την πρωτοπορία του Οδηγισμού σαν κίνηση νεότητας. Χρησιμοποιεί σαν κύρια μέθοδο αγωγής του παιδιού την αυτοδιοίκηση. Την αγωγή του παιδιού από το ίδιο το παιδί. Δίνει δηλαδή στα παιδιά την ευκαιρία να σκέπτονται, να εκφράζονται και ελεύθερα να αποφασίζουν, να πραγματοποιούν και να αξιολογούν κάθε δραστηριότητα της ομάδας τους. Έτσι ωριμάζει η κρίση τους και αποκτούν το σωστό μέτρο των δυνατοτήτων τους, ενώ ταυτόχρονα μαθαίνουν τις σωστές δημοκρατικές διαδικασίες. Αξίζει να αναφερθεί ότι η «Αγωγή Πολίτου» για τις Μεγάλες Οδηγούς (15-17 χρόνων) άρχισε συστηματικά από το 1949, ενώ στο διάστημα της δικτατορίας (1968) δόθηκε ξεχωριστή έμφαση στην αυτοδιοίκηση. Η αξία και ο τρόπος εφαρμογής της σ όλες τις ηλικίες αναλύθηκαν διεξοδικά σε ιδιαίτερο βιβλίο το 1970.
Χρησιμοποιεί επίσης σαν μέθοδο αγωγής του παιδιού τη ζωή στη φύση. Η κατασκήνωση, μία ριζοσπαστική καινοτομία για την εποχή εκείνη (1932) που βρήκε αργότερα πολλούς μιμητές, δεν δίνει πια στα παιδιά μόνο την ευκαιρία της ζωής στο ύπαιθρο και της σκληραγώγησης, αλλά συνδυάζεται, με συναρπαστικά κάθε φορά προγράμματα. Η ζωή στη φύση οδηγεί στη γνωριμία μαζί της, στην αγάπη που γίνεται συνειδητή ανάγκη για την προστασία της. Έτσι η ανάγκη προστασία του περιβάλλοντος γίνεται συνείδηση στους Οδηγούς από την παιδική τους ηλικία και αυτό πριν από πολλά χρόνια. Στην κατασκήνωση κάθε παιδί συνηθίζει να επιβιώνει με απλά μέσα, μαθαίνει να συνεργάζεται δημιουργικά με τους άλλους, να σέβεται τις απόψεις τους, να συναποφασίζει, να αναλαμβάνει ευθύνες. Έτσι προετοιμάζονται οι ενεργοί πολίτες του αύριο.
Παρακολουθεί ο Οδηγισμός τον παλμό της εποχής και καταπιάνεται θετικά με τα μεγάλα σύγχρονα προβλήματα, μερικές φορές μάλιστα πριν ακόμα γίνουν ευρύτερα συνειδητά στον τόπο μας. Έτσι δέχτηκε σαν ισότιμα μέλη παιδιά με ειδικές ανάγκες από το 1951.
Ξεκίνησε σταυροφορία για τη διατήρηση της λαϊκής κληρονομιάς το 1969 με το ειδικό πρόγραμμα Ελληνικοί Θησαυροί. Η Περιφέρεια Θεσσαλίας βραβεύτηκε τότε με Α Πανελλήνιο Βραβείο για την μεγάλη προσπάθεια, που κατέληξε στην οργάνωση εκθέσεων σε 15 πόλεις και κωμοπόλεις της Θεσσαλίας. Ευαισθητοποιεί τα παιδιά στο πρόβλημα των φυλετικών διακρίσεων. Οργανώνει εκστρατείες για την Προστασία του περιβάλλοντος. Ασχολείται με τα προβλήματα της Αστυφιλίας.
Οργανώνει σεμινάρια με θέμα την Επαγγελματική Διαπαιδαγώγηση. Τα πτυχία ειδικότητας που μετά από προετοιμασία και εξετάσεις από ειδικούς απονέμονται στους Οδηγούς, βοηθούν πολύ στον επαγγελματικό τους προσανατολισμό.
Υπάρχει κατά καιρούς πρόγραμμα ενασχόλησης των Οδηγών με θέματα γύρω από την Τέχνη. Αξίζει να αναφερθεί ότι από το 1981 ευαισθητοποιεί τα παιδιά με ένα πρόγραμμα Γνωριμίας των Μουσείων του τόπου. Από το 1980 προσφέρει ο Οδηγισμός επαρκή ενημέρωση, σ όλες τις ηλικίες, για τους κινδύνους από τα Ναρκωτικά. Και είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι ανάμεσα στους Μεγάλους Οδηγούς και τα Στελέχη δεν έχει αναφερθεί ούτε ένα κρούσμα ναρκωτικών σύμφωνα με σχετική έρευνα που έγινε από ειδική ευρωπαϊκή επιτροπή.
Ηθος και προσφορά
Η καθιερωμένη καλή πράξη, που τόσο ειρωνεύονται οι τρίτοι, καθώς και τα ρητά: Δώσε Χέρι των Πουλιών, Εσο έτοιμη των Οδηγών, Υπηρετείν των Μεγάλων Οδηγών και Πάντα Φίλοι των Αστεριών (3-5 ετών), οδηγούν σε αξιόλογη Κοινωνική Προσφορά που η πολιτεία επανειλημμένα έχει αναγνωρίσει. Μερικά παραδείγματα: η κινητοποίηση και προσφορά, η πολύ αξιόλογη, στη Κύπρο το 1974, η βοήθεια στους σεισμόπληκτους το 1954 στα Επτάνησα και στο Βόλο αργότερα, στους πυροπαθείς και πλημμυροπαθείς στις μέρες μας. Εξαιρετικής σημασίας προσφορά αποτελούν οι Κατασκηνώσεις Υπηρεσίας που γίνονται κάθε χρόνο από το 1950 σε απομακρυσμένα κυρίως χωριά , η δημιουργία Βιβλιοθηκών, η προσφορά κοινοτικού έργου και η υιοθεσία χωριών. Το 1969 η Περιφέρεια Θεσσαλίας τιμήθηκε με το Παγκόσμιο έπαθλο Donald Ross για την υιοθεσία και προσφορά υπηρεσιών στα χωριά Γλαφυρές Μαγνησίας, Τσαπουρνιά Λαρίσης και Κερασιά Καρδίτσας. Τελευταία προσφέρθηκε αξιόλογη βοήθεια σε Βορειοηπειρώτες πρόσφυγες και σε μετανάστες.
Η Παγκοσμιότητα. Αυτό ξεχωρίζει τον Προσκοπισμό και τον Οδηγισμό από άλλες οργανώσεις. Οι Οδηγοί όλου του κόσμου, από το 1910, αποτελούν μια αδελφότητα που συνεργάζεται αρμονικά, συμπορεύεται στο δρόμο της προσφοράς προς τον συνάνθρωπο γιατί δεν κάνει διάκριση χρώματος, φυλής, θρησκείας. «Η Ειρήνη δεν μπορεί να διασφαλιστεί», είπε ο ιδρυτής, «με στρατιωτικές συμμαχίες, για γενικό αφοπλισμό ή με σύμφωνα Ειρήνης, εκτός αν το πνεύμα της Ειρήνης βρίσκεται στη σκέψη και στη θέληση των λαών. Και αυτό είναι θέμα διαπαιδαγώγησης των νέων.» Οι παγκόσμιες εξελίξεις δικαίωσαν τον ιδρυτή . Στη διαδρομή των χρόνων τα τείχη γκρεμίστηκαν, τα σύνορα καταργούνται και γίνεται τεράστια προσπάθεια για σύνδεση και συνύπαρξη των λαών. Μια ακόμη πρωτοπορία του Προσκοπισμού και του Οδηγισμού.
Το πιο σημαντικό στοιχείο επιτυχίας του Οδηγισμού είναι ότι βασίζεται σε Αρχές Αναλλοίωτες από το χρόνο: Τιμιότητα, αξιοπρέπεια, εργατικότητα, ευσυνειδησία, σεβασμό στον άνθρωπο, προσφορά, πίστη στο θεό και την Πατρίδα. Είναι οι έννοιες που περικλείονται στον Οδηγικό Νόμο και την Υπόσχεση και γίνονται βίωμα του παιδιού. Και αυτές οι αξίες είναι αξεπέραστες από το χρόνο.
Δεν ξέρω αν απάντησα πειστικά στο ερώτημα. Ελπίζω πως ναι. θα ήθελα να κλείσω με μια ευχή: Μακάρι να μπορέσουμε να διαδώσουμε όσο γίνεται ευρύτερα τον Οδηγισμό και τον Προσκοπισμό στα παιδιά για το καλό του τόπου μας που έχει περισσότερη ανάγκη απ αυτά τα στοιχεία που ανέφερα παρά απ οτιδήποτε άλλο.
Σ ένα κόσμο σαν τον σημερινό γκρίζο, σκληρό και αδιάφορο που συγκλονίζεται κάθε τόσο από απογοητευτικές αποκαλύψεις και σκάνδαλα κάθε λογής, η πίστη στις διαχρονικές αξίες και τα ιδανικά ομορφαίνει τη ζωή σου και την γεμίζει αισιοδοξία και όρεξη για δράση. «Σίγουρα η ζωή έχει άλλο πρόσωπο όταν μπορείς να ακούς τις καθαρές φωνές μέσα σου και μπορείς να νιώσεις τη βαθιά ανάσα του Σύμπαντος γύρω σου.» Είναι λόγια μιας παλιάς οδηγού.
Νίκη Σαμαρά
