Σε μία περίοδο που η βιομηχανία στη Μαγνησία «δοκιμάζεται» το οδοιπορικό που ξεκινά σήμερα ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, από το χθες στο σήμερα, αποτελεί μία γόνιμη συμβολή στην ιστορία της βιομηχανικής παράδοσης του Βόλου που από τη δεκαετία του ’60 διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στηρίζοντας την εθνική οικονομία.
Ρεπορτάζ: ΒΑΣΩ ΚΥΡΙΑΖΗ
Μία ακμάζουσα τοπική βιομηχανία που διακρίθηκε στον κλάδο του μετάλλου, κατακτώντας περίοπτη θέση στην εγχώρια και την ξένη αγορά , της μεταποίησης, των κατασκευών και όχι μόνο καταστώντας το Βόλο, «λίκνο» της βιομηχανικής δραστηριότητας στην Ελλάδα.
Δεκάδες εργοστάσια έχουν κλείσει τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, για διάφορους λόγους, αλλά η οικονομική κρίση των τελευταίων πέντε ετών, εκφράζεται πλέον ανοιχτά ο φόβος ότι θα έχει γίνει η ταφόπλακα της βιομηχανικής εποχής στη Μαγνησία.
Στην αναζήτηση των απομειναριών μιας άλλοτε ακμάζουσας τοπικής βιομηχανίας, η οποία έχει υποστεί μια πτώση 40 τοις εκατό της παραγωγής από την κορυφή της, γυρίζουμε πίσω το ρολόι της τοπικής βιομηχανικής ιστορίας και σταματάμε στη μεταλλοβιομηχανία Παπαρήγα.
Ενα εργοστάσιο που πέρασε από τον παππού στον εγγονό, έχοντας διαγράψει λαμπρή ιστορία στην τοπική βιομηχανία.
Σήμερα στη μεγάλη έκταση που κάποτε ακούγονταν μόνο ο θόρυβος των μηχανών, ορθώνεται το μεγάλο κτίριο που στεγάζει στο Πεδίον του Αρεως, τις Σχολές του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Για να φτάσουμε όμως εκεί… διαγράφηκε μία ιδιαίτερα σημαντική πορεία βιομηχανικής δραστηριότητας από τη μεταλλοβιομηχανία Παπαρήγα.
Ενας αιώνας… βιομηχανικής ζωής
Το πρώτο εργοστάσιο της οικογένειας Παπαρήγα, ιδρύεται το 1889. Ιδρυτής ο Κων. Ν. Παπαρήγας, που έμεινε γνωστός στην τοπική βιομηχανία ως ο «Γερουλάνος των μηχανών». Υπήρξε ένας από τους κύριους συντελεστές της βιομηχανικής παράδοσης του Βόλου.
Η παραγωγή του εργοστασίου αρχικά προορίζονταν στα είδη κιγκαλερίας και στις καμπάνες εκκλησιών. Το 1928 στη διεύθυνση της βιομηχανίας διαδέχεται τον ιδρυτή ο γιος του Νίκος Παπαρήγας που έχοντας σημαντικές τεχνικές γνώσεις για την εποχή του αποφασίζει να «ανοίξουν» τα φτερά της επιχείρησης σε άλλους τομείς.
Ετσι το εργοστάσιο αρχίζει να κατασκευάζει γκαζιέρες. Η νέα παραγωγή επιβραβεύεται και το εργοστάσιο Παπαρήγα φτάνει να κάνει εξαγωγές σε όλες τις χώρες της Μέσης Ανατολής.
Ο Νίκος Παπαρήγας ήταν αυτό που λέμε «εργοστασιάρχης» γέννημα – θρέμμα. Ενεργό μέλος σε πολλούς οργανισμούς και συλλογικά όργανα, ενώ επί σειρά ετών διετέλεσε πρόεδρος του Συνδέσμου Θεσσαλών Βιομηχάνων.
Η χρυσή δεκαετία του ‘70
Τη βιομηχανία Παπαρήγα από το 1975 αναλαμβάνει πλέον ο εγγονός του ιδρυτή, Κων. Νίκος Παπαρήγας. Με σημαντικές σπουδές στο εξωτερικό, εφοδιασμένος με γνώσεις και τεχνογνωσία για την εποχή εκείνη, έχοντας παρακολουθήσει σημαντικά συνέδρια σε ολόκληρο τον κόσμο για τον κλάδο του μετάλλου ο Κων. Νικ. Παπαρήγας, ο Ντίνος όπως τον φώναζαν φίλοι και γνωστοί, καταφέρνει να εμφυσήσει σε όλους τον αέρα της βιομηχανικής αλλαγής.
Το εργοστάσιο περνά στην παραγωγή νέων ειδών μεταλλουργίας όπως στην ύδρευση και την κρουνοποιία, διαγράφοντας μία εξαιρετική πορεία στο εσωτερικό και το εξωτερικό.
Είναι η ώρα που το εργοστάσιο πλέον επεκτείνεται και φτάνει να αποτελεί ένα ολόκληρο βιομηχανικό συγκρότημα καθώς ιδρύεται και δεύτερη μονάδα στο Πεδίον του Αρεως. Μία βιομηχανική μονάδα άρτια εξοπλισμένη με σύγχρονες μηχανολογικές εγκαταστάσεις και σύγχρονα συστήματα.
Η επένδυση τότε κόστισε περίπου 40 εκατ. δραχμές και έτσι το συγκρότημα Παπαρήγα επεκτείνεται σε ένα στεγασμένο χώρο περισσότερα από 8.000 τ.μ., ενώ φτάνει να απασχολεί μέχρι και 480 εργαζόμενους.
Οι κλυδωνισμοί του ‘80 και οι τίτλοι τέλους
Το 1983 είναι μία δύσκολη χρονιά για τη μεταλλοβιομηχανία Παπαρήγα. Τα σύννεφα πυκνώνουν την επιχείρηση και το τέλος δεν θα αργήσει να έρθει.
Στις 28 Ιανουαρίου το 1983, η επιχείρηση εκδίδει μία δραματική ανακοίνωση με υπογραφή του Ντίνου Νικ. Παπαρήγα η οποία δημοσιεύεται στη σελίδα 6 του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ και στην οποία ουσιαστικά ανακοινώνεται το κλείσιμο της επιχείρησης. Γίνεται λόγος για «πόλεμο από την Πολιτεία», αποδίδονται ευθύνες και στο προσωπικό που προκειμένου να διασφαλίσει δεδουλευμένα από οφειλές κινείται νομικά.
Στην ανακοίνωση εκείνης της εποχής επισημαίνονται τα εξής:
«Η Μεταλλουργική Βιομηχανία Κ.Ν. ΠΑΠΑΡΗΓΑ λειτουργεί εις τον Βόλον από του έτους 1889.Από της ιδρύσεως της μέχρι και σήμερον έχει μεγάλη συμμετοχήν εις το σύνολο της ελληνικής παραγωγικότητας, καθ’όλον δε τον οικονομικό βίο της εξασφάλισε εργασίαν και εξ αυτής δημιουργία εις χιλιάδες οικογενειών της πόλεως του Βόλου και του νομού γενικότερα. Από του έτους 1982 και μέχρι σήμερον γίνεται συστηματικός πόλεμος εναντίον της εταιρείας, πρώτα από το επίσημο κράτος και δεύτερον και σπουδαιότερον από τους εργαζόμενους εις τη βιομηχανία, οι οποίοι έκαναν ότι μπορούν δια να την κλείσουν.
Εκαναν κατάσχεσι πρώτων υλών, κατάσχεσι των ετοίμων προιόντων, κατάσχεσιν των μεταφορικών μέσων με αποτέλεσμα η επιχείρηση να αιμορραγεί και να μη μπορεί να ανταπεξέλθει εις τις υποχρεώσεις της. Κατά συνέπειαν ποιος κέρδισε; Η επιχείρησης οδηγείται προς την καταστροφήν. Η βεβαιότης που κατά παράδοσιν υπήρχε διά εργασίαν εις τους κατοίκους του Βόλου εξαφανίζεται και όλα αυτά γιατί; Γιατί ο τελευταίος κρίκος της αλυσίδας των χιλιάδων εργατών που εδημιουργήθηκαν από την βιομηχανία την οδηγεί προς την καταστροφήν; Η εύκολη δικαιολογία είναι η απαίτησις διά «τα μεροκάματα». Αυτά θα πληρωθούν. Τα «μεροκάματα» όμως που δεν θα γίνουν εις το μέλλον, ποιος θα τα πληρώσει; Δεν αποκλείεται να τα πληρώσουν οι κομματικοί παράγοντες, οι διαπρεπείς νομομαθείς και οι υποσχόμενοι πολλά. Μία όμως είναι η αλήθεια, ότι η βιομηχανία έκανε τα πάντα μέχρι τελευταίας στιγμής δια να μην κοπή η αλυσιδωτή παράδοση της, δηλαδή να παρέχει εργασίαν, πλην όμως, παρά τις προσπάθειες και θυσίες της, η αλυσίδα κόβεται και τώρα καθ’ ένας ας μείνη μόνος με την συνείδησή του, σήμερα, αύριο, εις το μέλλον».
Το Νομαρχιακό Συμβούλιο Μαγνησίας την 1η Μαρτίου της ίδιας χρονιάς συνεδριάζει εκτάκτως για την εταιρεία Παπαρήγας και αποφασίζει να ζητηθεί από την ΕΤΒΑ να αναλάβει την επαναλειτουργία της επιχείρησης με συμμετοχή και των εργαζομένων. Το σχέδιο όμως δεν προχώρησε ποτέ.
Το εργοστάσιο έκλεισε, ωστόσο σε αντίθεση με άλλες περιπτώσεις όπου μετά από χρόνια οι εργαζόμενοι διεκδικούν τα δεδουλευμένα τους, το σύνολο του προσωπικού, εξοφλήθηκε μέχρι τελευταίας δραχμής από την οικογένεια Παπαρήγα που εκποίησε όλη την περιουσία τους προκειμένου να πληρωθούν όλες οι υποχρεώσεις που είχαν δημιουργηθεί.
Το 1987 η Δ.Ε. Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με έδρα το Βόλο και Πρύτανη τον Παντελή Λαζαρίδη, λαμβάνει απόφαση για να αξιοποιηθούν οι εγκαταστάσεις στο Πεδίον του Αρεως.
Στο ανακαινισμένο κτίριο της πρώην αποθήκης έτοιμου προϊόντος του εργοστασίου Παπαρήγα στεγάζονται σήμερα Τμήματα της Σχολής Τεχνολογικών Επιστημών.
Παρέμεινε στο τιμόνι του εργοστασίου μέχρι το τέλος
Ο Ντίνος Παπαρήγας, παρέμεινε μέχρι τέλος στο τιμόνι της μεταλλοβιομηχανίας. Πρόεδρος βιομηχανικού τμήματος του Επιμελητηρίου Βόλου, δραστήριο μέλος του ΣΕΒ και ένας διορατικός επιχειρηματίας για τη γενιά του.
Ο Ντίνος Παπαρήγας ήταν ο πρώτος που εγκαινίασε τις επίσημες εισαγωγές – εξαγωγές στην Ιαπωνία των γνωστών για εκείνη την εποχή μηχανών Recar ενώ επίσης εκείνος ήταν που μαζί με τον Γ. Βαρδινογιάννη, καθιέρωσαν το c.b. (ραδιοσυχνότητες) στην Ελλάδα .
Η αγάπη του για το ποδόσφαιρο ήταν τόσο μεγάλη ώστε πρωτοστάτησε για να ιδρυθεί ερασιτεχνική ομάδα ποδοσφαίρου από εργαζόμενους του εργοστασίου, παράδειγμα που αργότερα ακολούθησαν και άλλες τοπικές βιομηχανίες. Θήτευσε επίσης ως αντιπρόεδρος στην ομάδα του Ολυμπιακού Βόλου, ενώ επίσης συνέβαλε ώστε ο Ιταλός προπονητής Ettore Trevizan να έρθει στην Νίκη Βόλου στη χρυσή εποχή των κυανόλευκων ενώ επίσης διετέλεσε πρόεδρος του Γυμναστικού συλλόγου Βόλου.
Υπήρξε τέλος υποπρόξενος της Αμερικανικής Πρεσβείας στο Βόλο και συντέλεσε ώστε ο αμερικανικός στόλος να πλεύσει για πρώτη φορά στο λιμάνι του Βόλου.
