Ο τζόγος αποτελεί κοινωνική φαινόμενο ή αλλιώς μια σύγχρονη τάση, καθώς ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων καταφεύγουν στις μέρες μας στα τυχερά παιχνίδια, με υπαρκτό τον κίνδυνο εξάρτησης. Η ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια ενέχει γενικά την έννοια της αβεβαιότητας και της συμπεριφοράς με ρίσκο. Ωστόσο, σε αυτό το σημείο θα ήταν καλό να γίνει ο διαχωρισμός μεταξύ της ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια για την ψυχαγωγία του ατόμου ή γιατί το άτομο επιθυμεί να δοκιμάσει την τύχη του, αλλά πάντα σε αποδεκτά πλαίσια με χαμηλό ρίσκο, όπως το να μην ξοδεύει πολλά χρήματα (ψυχαγωγικός τζόγος), και της ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια όπου ο παίκτης οδηγείται στην υπερβολή, παίζοντας μεγάλα χρηματικά ποσά και αυξάνοντας το ρίσκο αλλά και την αβεβαιότητα λόγω της ίδιας της φύσης των τυχερών παιχνιδιών, με προσωπικές και κοινωνικές συνέπειες (παθολογικός τζόγος).
Πώς διακρίνουμε το άτομο που «παθολογικά» παίζει τυχερά παιχνίδια;
Το άτομο το οποίο από το περιστασιακό παιχνίδι περνά στο συνεχές παιχνίδι και αρχίζει να ρισκάρει όλο και περισσότερο (προσωπικά και κοινωνικά) αποτελεί ξεκάθαρα έναν παθολογικό παίκτη. Τα πιο κοινά συμπτώματα του παθολογικού τζόγου είναι το άτομο παίζει συνέχεια, ποντάροντας πολλά χρήματα και χάνει τον έλεγχο πάνω στη δραστηριότητα. Οι παθολογικοί παίκτες, βιώνουν πολύ αρνητικές συνέπειες από το τζόγο. Παρόλο που τα χρήματα είναι σημαντικά για τους παθολογικούς παίκτες, αυτό που πιο συχνά αναζητούν είναι η δράση και τα συναισθήματα ευφορίας μέσα από το τζόγο. Τις περισσότερες φορές παίζουν τυχερά παιχνίδια για να μεταβάλλουν τη διάθεσή τους, να νιώσουν καλύτερα και να ξεφύγουν από τα δύσκολα. Συνήθως οι παίκτες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τον τζόγο προτιμούν να παίζουν μόνοι τους, διότι όταν παίζουν ομαδικά, έχουν πίεση από το περιβάλλον τους για να σταματήσουν. O τζόγος καταλήγει σε εθισμό όταν χαρακτηρίζεται από συμπεριφορές έλλειψης αυτοελέγχου, στέρησης, και υψηλού ρίσκου και προκαλεί οικονομικά, οικογενειακά, εργασιακά ή άλλα προβλήματα στο άτομο.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση (1994): «ο παθολογικός τζόγος συνήθως ξεκινάει στην εφηβεία για τους άντρες και αργότερα για τις γυναίκες. Αν και συνήθως παγιδεύονται από το πρώτο στοίχημα, για τους περισσότερους η διαδικασία είναι προοδευτική. Ακολουθούν χρόνια κοινωνικού τζόγου και περίοδοι με μεγαλύτερη έκθεση στο τζόγο, κάποιες φορές προκαλούμενες από άγχος και η διαταραχή είναι χρόνια. Υπάρχει μία προοδευτική σειρά στη συχνότητα του τζόγου, στο ποσό που επενδύεται, και την εμμονή με τη δραστηριότητα και την απόκτηση των χρημάτων για να παίζει. Η επιθυμία για τζόγο αυξάνει σε περιόδους στρες ή κατάθλιψης». Ο παθολογικός τζόγος, σύμφωνα με τα κριτήρια της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, αποτελεί μια διαταραχή του ελέγχου των παρορμήσεων και χαρακτηρίζεται από επίμονο και δυσλειτουργικό τζόγο που επηρεάζει τις καθημερινές δραστηριότητες και τις σχέσεις του ατόμου.
Τα διαγνωστικά κριτήρια για τον παθολογικό τζόγο είναι:
1. Συνεχής εμμονή με τη δραστηριότητα του τζόγου (το άτομο ασχολείται συνεχώς με τις προηγούμενες εμπειρίες στοιχημάτων, σχεδιάζει τις μελλοντικές κινήσεις του ή σκέφτεται τρόπους για να εξοικονομήσει χρήματα για να παίξει).
2. Το άτομο έχει ανάγκη να παίζει όλο και μεγαλύτερα χρηματικά ποσά για να επιτύχει την επιθυμητή διέγερση.
3. Έχει προσπαθήσει ανεπιτυχώς να ελέγξει, να περιορίσει ή να σταματήσει τον τζόγο.
4. Ενοχλείται ή είναι ευερέθιστος/η κάθε φορά που επιχειρεί να σταματήσει να παίζει.
5. Καταφεύγει στο τζόγο ως τρόπο για να ξεφύγει από τα προβλήματά του/της ή να απαλύνει τη δυσφορία που νιώθει (αρνητικά συναισθήματα ενοχής, απελπισίας, άγχους ή κατάθλιψης).
6. Όταν χάνει, επιστρέφει κάποια άλλη στιγμή για να πάρει πίσω τα χαμένα χρήματα.
7. Ψεύδεται σε μέλη της οικογένειάς του/της ή σε άλλους για το βαθμό της εμπλοκής του με το τζόγο.
8. Έχει διαπράξει παράνομες πράξεις, π.χ. ληστεία, απάτη, για να εξοικονομήσει χρήματα για το τζόγο.
9. Διακινδυνεύει την απώλεια σημαντικών σχέσεων, της εργασίας του/της ή και της καριέρας του/της ακόμη, εξαιτίας του τζόγου.
10. Βασίζεται στους άλλους ότι θα τον/την ενισχύσουν οικονομικά για να ανταπεξέλθει στα χρέη που του/της έχει προκαλέσει ο τζόγος.
Για την διάγνωση του παθολογικού τζόγου απαιτείται η ύπαρξη τουλάχιστον πέντε από τα παραπάνω κριτήρια. Ο παθολογικός τζόγος δεν εκδηλώνεται στα πλαίσια της διαταραχής της μανίας. Ωστόσο, οι τζογαδόροι προσπαθούν να κρύψουν ή να αρνηθούν τα σχετικά με το τζόγο προβλήματα, γεγονός που δυσχεραίνει τη διάγνωση. Όσον αφορά τη θεραπεία του παθολογικού τζόγου, αυτή συνίσταται σε γνωσιακή-συμπεριφορική και επικεντρώνεται στο να βοηθήσει τον/την ασθενή να ξεπεράσει τις παράλογες σκέψεις που έχει αναπτύξει, σχετικά με τον έλεγχο τυχαίων γεγονότων όπως ο τζόγος.
