Επιβάρυνση του Παγασητικού από τη γεωργική, βιομηχανική και λιμενική δραστηριότητα, το οικοσύστημα της Κάρλας που βρίσκεται σε δυναμική κατάσταση κι όχι σε ισορροπία, η αέρια ρύπανση, ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και ηχορύπανση, συνιστούν τον… πεντάλογο των προβλημάτων ρύπανσης του Βόλου, όπως αυτά καταγράφονται στο επιχειρησιακό σχέδιο του Δήμου για την περίοδο 2015 – 2019. Πέντε προκλήσεις για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία, που καλείται να αντιμετωπίσει ο Δήμος για τη διασφάλιση ενός υγιούς περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής των κατοίκων του.
Ο «ευαίσθητος» Παγασητικός
Σημαντικό θέμα στο Δήμο Βόλου, ο οποίος διαθέτει μεγάλες αγροτικές, γεωργικές και κτηνοτροφικές εκτάσεις, αποτελεί η ρύπανση του εδάφους, των υπογείων νερών και κατ’ επέκταση του Παγασητικού κόλπου. Η ανεξέλεγκτη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, τα υγρά απόβλητα των ελαιοτριβείων, οι ανεξέλεγκτες απορρίψεις λιπαντικών σε εγκαταστάσεις συντήρησης και ανεφοδιασμού οχημάτων και άλλες αστικές και βιομηχανικές χρήσεις, συμβάλλουν επίσης σημαντικά προς την κατεύθυνση αυτή.
Σημειακές πηγές ρύπανσης της θάλασσας σήμερα αποτελούν οι εγκαταστάσεις ελλιμενισμού σκαφών. Στις εγκαταστάσεις αυτές δεν υπάρχουν διατάξεις υποδοχής πετρελαϊκών κατάλοιπων ούτε καν διατάξεις υγιεινής για το προσωπικό των σκαφών. Επίσης οι λιμενολεκάνες επιβαρύνονται από τα υποπροϊόντα και τα παραπροϊόντα της συλλεκτικής αλιείας (καθάρισμα των διχτυών, ξεψάρισμα), καθώς και από τα στερεά απορρίμματα των σκαφών αναψυχής που ελλιμενίζονται. Υπάρχουν ακόμα περιπτώσεις εκτέλεσης ναυπηγοεπισκευαστικών εργασιών στις εγκαταστάσεις ελλιμενισμού σκαφών, σε όλα τα αλιευτικά καταφύγια της περιοχής. Οι συγκεντρώσεις των δεικτών κοπρικής προέλευσης ρύπανσης στα θαλάσσια ύδατα είναι χαμηλές, με αποτέλεσμα το σύνολο σχεδόν των ακτών της περιοχής να μπορούν να χαρακτηρισθούν ως κατάλληλες για κολύμβηση.
Η «δυναμική» Κάρλα
Η διαχείριση της προστατευόμενης περιοχής της λίμνης Κάρλας αποτελεί, τεράστιο πρόβλημα για το οικοσύστημα του Παγασητικού, αλλά και την επίλυση του προβλήματος ύδρευσης του Βόλου. Το οικοσύστημα της Κάρλας βρίσκεται σε μια δυναμική κατάσταση και όχι σε ισορροπία. Ιδιαίτερο πρόβλημα δεν παρατηρείται, εκτός από το καλοκαίρι, όπου λόγω αυξημένης θερμοκρασίας παρατηρείται μειωμένο Ο2 και υψηλά αμμωνιακά άλατα.
Η Κάρλα διανύει μια μακρά περίοδο με τριπλό πρόβλημα:
-Δέχεται νερό από τον Πηνειό και τα αποστραγγίσματα από τις γύρω περιοχές, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται από τις διάφορες σημειακές κυρίως πηγές ρύπανσης. Από το Φορέα Διαχείρισης έχει γίνει καταγραφή των σημειακών πηγών ρύπανσης που είναι αρκετές τόσο στον Πηνειό όσο και περιμετρικά της λίμνης και στις οποίες θα πρέπει να εφαρμοστούν οι σχετικές διατάξεις και νόμοι.
-Πρόβλημα υδρολογικού ισοζυγίου. Λείπει νερό από τη λίμνη.
-Η βιοποικιλότητα είναι αποκλίνουσα. Οι ιχθυοπληθυσμοί υφίστανται έντονο στρες, η βλάστηση έχει πρόβλημα, ενώ μόνο τα πουλιά επισκέπτονται το βιότοπο. Αν καθυστερήσουν τα έργα, η κατάσταση μπορεί να χαρακτηριστεί μη αναστρέψιμη. Αν δεν ολοκληρωθεί το έργο της άρδευσης και δεν ανέβει ο υδροφόρος ορίζοντας δεν θα μπορούν να τραβήξουν νερό οι γεωτρήσεις, άρα δεν θα λειτουργήσει το έργο της ύδρευσης. Η ανάληψη αρμοδιοτήτων από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Θεσσαλίας οδήγησε τελικά στην επανεκκίνηση των έργων, με αποτέλεσμα στις 25 Φεβρουαρίου 2015 επιτέλους να ανοίξουν δύο αντλιοστάσια και να ξεκινήσει το νερό του Πηνειού το ταξίδι των 45 χλμ. για να φτάσει να γεμίσει τη λίμνη και να κλείσει το θυρόφραγμα προς τον Παγασητικό, μέσω του οποίου επιβαρύνονταν η θάλασσα αρκετά.
«Ασφυξία» με ΡΜ10
Η πόλη του Βόλου, λόγω χωροθέτησης αλλά και εξαιτίας των μετεωρολογικών συνθηκών που επικρατούν (κατεύθυνση ανέμων, υγρασία κλπ.) παρουσιάζει υψηλό πρόβλημα αέριας ρύπανσης.
Αυτή συνοψίζεται κυρίως σε ιδιαίτερα αυξημένες τιμές ΡΜ10 καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η κυκλοφορία οχημάτων (κυρίως τα πετρελαιοκίνητα οχήματα, αλλά και τα βενζινοκίνητα και η επαναιώρηση της σκόνης δρόμου) έχει το σημαντικότερο ποσοστό συμμετοχής στις ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις ΡΜ10 στο Βόλο και συγκεκριμένα κατέχει το 57,7% στο Κέντρο, 49,4% στη Ν. Ιωνία και 39,5% στη Ν. Δημητριάδα. Επόμενες σημαντικές πηγές είναι η τσιμεντοβιομηχανία ΑΓΕΤ κυρίως στη Ν. Δημητριάδα με 22,2%, η καύση σκουπιδιών κυρίως στη Ν. Ιωνία με 17,1% και η καύση πετρελαίου (ιδίως στη θέρμανση) με 16,4% κυρίως στη Ν. Δημητριάδα.
Οι μέσοι όροι των υπολοίπων μετρήσιμων ρύπων δεν παρουσιάζουν αύξηση πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια, εκτός του Ν02 (διοξείδιο του αζώτου) που βρίσκεται σε οριακά σημεία και ίσως μελλοντικά αποτελέσει πρόβλημα αν δε ληφθούν μέτρα πρόληψης.
Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια με την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης, μεγάλες διαστάσεις έχει πάρει το θέμα της αιθαλομίχλης (νέφος) που εμφανίζεται κατά τις νυχτερινές ώρες στη διάρκεια των χειμερινών μηνών, ιδιαίτερα όταν επικρατούν συνθήκες άπνοιας και υψηλής σχετικής υγρασίας. Αυτό δεν είναι τίποτα άλλο από αιωρούμενα σωματίδια ποικίλης διαμέτρου, το οποίο δημιουργείται κυρίως εξαιτίας της αυξημένης καύσης άνθρακα (ξυλείας) σε τζάκια και ξυλόσομπες αλλά και συνθετικών προϊόντων ξυλείας ξύλων βαμμένων ή εμποτισμένων με χημικές ουσίες, καθώς και πλαστικών ή ελαστικών υλικών, χρησιμοποιημένων ορυκτέλαιων και απορριμμάτων. Εξάλλου στην περιοχή της Νεάπολης και του ρέματος του Ξηριά έχουν υπάρξει πολλές καταγγελίες για έντονη μυρωδιά από καύση ελαστικών. Σημαντικό πρόβλημα αποτελεί και η καύση βιομάζας, δραστηριότητα στην οποία επιδίδονται οι αγρότες της περιοχής.
Ο Δήμος έχει διπλή ευθύνη: αφενός τη συνεχή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών, αφετέρου για τη λήψη μέτρων μείωσης των επιπτώσεων της αέριας ρύπανσης και αιθαλομίχλης στην υγεία των πολιτών (δεντροφυτεύσεις, μέτρα μείωσης κατανάλωσης ενέργειας, απαγορεύσεις). Στο πλαίσιο αυτό ανέλαβε την πρωτοβουλία σύσκεψης με τοπικούς φορείς προκειμένου να υπάρξει συνεργασία και συντονισμός των ενεργειών για την αντιμετώπιση του φαινομένου της παράνομης καύσης πλαστικών και ελαστικών.
Κεραίες και decibel
Η εγκατάσταση πολυάριθμων κεραιών κινητής τηλεφωνίας στις κατοικημένες περιοχές, αλλά και η ύπαρξη ασύρματων δικτύων (ΜίΡί) καθιστά την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία σημαντικό επιβαρυντικό παράγοντα της ανθρώπινης υγείας. Για το λόγο αυτό μέσα στο 2015 θα εγκατασταθούν στην πόλη μετρητές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας.
Ο Βόλος αντιμετωπίζει και έντονα προβλήματα ηχορύπανσης, με σημαντικότερη πηγή θορύβου την οδική κυκλοφορία, καθώς σε αυτήν εκτίθεται συστηματικά το μεγαλύτερο ποσοστό του αστικού πληθυσμού. Το πρόβλημα αυτό επιβεβαιώνεται και από παλαιότερη μελέτη χαρτογράφησης του αστικού θορύβου από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. Η ολοκλήρωση και χρήση του περιφερειακού δρόμου προς Αγριά, έχει συνεισφέρει σημαντικά στην εξάλειψη της όχλησης από τα φορτηγά αυτοκίνητα η διέλευση των οποίων γινόταν από το κέντρο της πόλης μέχρι πρόσφατα. Παρόλα αυτά σημαντική πηγή θορύβου αποτελούν οι μηχανές, κυρίως στις κεντρικές αρτηρίες της πόλης.
