Ενδιαφέρουσα έρευνα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Ο συνδυασμός άσκησης και ψυχολογικής υποστήριξης, μπορούν να αποθαρρύνουν το κάπνισμα και την κατάχρηση αλκοόλ. Το παραπάνω συμπέρασμα προκύπτει μέσα από έρευνα που διεξήγαγε ομάδα επιστημόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου «Θαλής».
Για τις ανάγκες της έρευνας έγιναν πέντε πειράματα. Στόχος του ερευνητικού έργου ήταν να αναπτυχθεί ένα θεωρητικό και πρακτικό ταυτόχρονα μοντέλο υποστήριξης και αυτορρύθμισης ατόμων που καπνίζουν και κάνουν κατάχρηση αλκοόλ, να εξετασθούν οι επιδράσεις διαφορετικών εντάσεων άσκησης σε ψυχολογικούς, φυσιολογικούς και βιοχημικούς παράγοντες ατόμων που καπνίζουν ή καταναλώνουν αλκοόλ και να εξετασθούν οι επιδράσεις κρίσιμων ψυχολογικών, φυσιολογικών και βιοχημικών παραγόντων που σχετίζονται με την άσκηση σε άτομα που καπνίζουν ή κάνουν κατάχρηση αλκοόλ. Επιπλέον στόχος είναι να αναπτυχθούν και να αξιολογηθούν κατάλληλα προγράμματα άσκησης με βάση τα ιδανικά επίπεδα άσκησης, τα οποία θα έχουν τα πιο επιθυμητά αποτελέσματα αποχής από το κάπνισμα ή την κατάχρηση αλκοόλ. Τα προγράμματα αυτά θα συνδυάζονται με τεχνικές συμβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης έτσι ώστε να ενθαρρύνουν την αφοσίωση των ατόμων στην άσκηση και να αποθαρρύνουν το κάπνισμα και την κατάχρηση αλκοόλ.
Η έρευνα
Τα προκαταρτικά αποτελέσματα από το πρόγραμμα αναδεικνύουν τη σπουδαιότητα των προγραμμάτων άσκησης σε συνδυασμό με ψυχολογικές τεχνικές υποστήριξης έτσι ώστε να αποθαρρύνουν το κάπνισμα και την κατάχρηση αλκοόλ.
Την ομάδα εργασίας αποτελούν οι: Θεοδωράκης, Γ., Χατζηγεωργιάδης, Α., Τζιαμούρτας, Α., Γούδας, Μ., Χασάνδρα, Μ., Παπαιωάννου, Α., Βλαχόπουλος, Σ., Chatzisarantis, N., Mαστοράκος, Γ., Δανιήλ, Ζ., Χατζόγλου, Χ., Μουζάς, Ο., Γεωργούλιας, Π., Κουτεντάκης, Γ., Καρατζαφέρη, Χ., Σακκάς, Γ., Φατούρος, Γ., Giannoulakis, C., Olympiou, A., Ζήση, Β., Χρόνη, Σ., Διγγελίδης, Ν., Δερμιτζάκη, Ε., Φλουρής, Α., Ζουρμπάνος, Ν., Κολοβελώνης, Α., Μάνθου, Ε., Τσιάμη, Α., Γεωργακούλη, K., Τζατζάκη, Θ. Η έρευνα έχει συγχρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Ενωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο – ΕΚΤ) και από εθνικούς πόρους μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) – Ερευνητικό Χρηματοδοτούμενο Εργο «Θαλής» – Επένδυση στην κοινωνία της γνώσης μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου.
Τα πειράματα
Στο πρώτο πείραμα, καπνιστές ασκήθηκαν για 30 λεπτά σε εργομετρικό ποδήλατο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η επιθυμία για κάπνισμα μειώθηκε στο τέλος της δοκιμασίας. Η επιθυμία για κάπνισμα επανήλθε στα αρχικά επίπεδα μετά από 30 λεπτά από το τέλος της δοκιμασίας. Οι καπνιστές εξέφρασαν προτίμηση για μια μορφή άσκησης στην οποία αυτοί επιλέγουν την ένταση.
Στο δεύτερο πείραμα, εξετάσθηκαν οι επιδράσεις δύο διαφορετικών εντάσεων άσκησης, μεσαίας και υψηλής, στη συμπεριφορά των καπνιστών. Τα αποτελέσματα έδειξαν διαφορές ανάμεσα στη συνθήκη ελέγχου και τις δύο συνθήκες άσκησης, αλλά όχι ανάμεσα στις δύο συνθήκες μεσαίας και υψηλής έντασης άσκησης. Στη συνθήκη ελέγχου τα άτομα άναψαν το πρώτο τους τσιγάρο γρηγορότερα από τις άλλες δύο συνθήκες. Επιπροσθέτως, η ανάλυση έδειξε προτίμηση των ασκουμένων για την άσκηση μεσαίας έντασης και ότι η άσκηση έχει σημαντική επίδραση στο να επιβραδύνει το χρόνο που θα καπνίσει κανείς το επόμενο τσιγάρο.
Στην τρίτη έρευνα, αναπτύχθηκε και εφαρμόσθηκε ένα παρεμβατικό πρόγραμμα άσκησης σε συνδυασμό με ψυχολογικές στρατηγικές αυτορρύθμισης με σκοπό τη διακοπή του καπνίσματος. Τα προγράμματα άσκησης εκτελούνταν σε πάρκα ή σε γυμναστήρια. Τα προγράμματα άσκησης είχαν διάρκεια 20-30 λεπτών στην αρχή και στο τέλος έφτασαν τα 60-70 λεπτά. Σχετικά με τις ψυχολογικές στρατηγικές αυτορρύθμισης που χρησιμοποιήθηκαν κατά την παρέμβαση, οι συμμετέχοντες καθοδηγήθηκαν σε κάθε συνάντηση με τον εκπαιδευτή να συμπληρώσουν συγκεκριμένες φόρμες προσωπικών στόχων για άσκηση και αριθμό τσιγάρων που θα καπνίσουν και να εστιάσουν σε συγκεκριμένες ασκήσεις αναπνοής, θετικής αυτό-ομιλίας και στρατηγικές αντιμετώπισης της επιθυμίας για τσιγάρο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα αύξησαν σημαντικά το συνολικό χρόνο άσκησης ανά εβδομάδα. Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων έκοψε το κάπνισμα, οι υπόλοιποι το μείωσαν σημαντικά.
Στο τέταρτο πείραμα, εξετάσθηκαν οι άμεσες επιδράσεις ενός προγράμματος άσκησης σε συνδυασμό με ψυχολογικές στρατηγικές αυτορρύθμισης στο κάπνισμα. Μια ομάδα καπνιστών ασκήθηκε για 30 λεπτά στο εργομετρικό ποδήλατο, σε δύο μεσαίας έντασης συνθήκες, εκ των οποίων η μία περιελάμβανε στρατηγικές αυτορρύθμισης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι 30 λεπτά μεσαίας έντασης άσκησης σε συνδυασμό με στρατηγικές αυτορρύθμισης (στόχοι, αναπνοές και αυτοομιλία) μείωσαν την επιθυμία για τσιγάρο και καθυστέρησαν το χρόνο καπνίσματος του πρώτου τσιγάρου τουλάχιστον για 32 λεπτά. Σχετικά με τις επιδράσεις της άσκησης στους αλκοολικούς, αρχικά πραγματοποιήθηκε από την ομάδα μας ανασκόπηση βιβλιογραφίας όπου και εντοπίσθηκαν μόλις οκτώ σχετικές μελέτες που αναφέρονται στις επιδράσεις της άσκησης στην κατανάλωση αλκοόλ.
Σύμφωνα με τα δεδομένα, έξι από αυτές τις εργασίες κατέληξαν ότι η άσκηση πιθανόν έχει θετική επίδραση στην αποχή ή την επιθυμία για αλκοόλ. Μία από τις εργασίες αυτές επίσης έδειξε ότι μία δοκιμασία με άσκηση για μια φορά επηρεάζει το σύστημα των ενδογενών οπιοειδών, που πιθανά σχετίζονται με την επιθυμία για αλκοόλ. Παρά τα περιορισμένα ερευνητικά δεδομένα και αντιφατικά αποτελέσματα, υπάρχουν κάποιες υποσχόμενες ενδείξεις για το ρόλο της άσκησης ως επιπρόσθετο εργαλείο στη θεραπεία του αλκοολισμού.
Ως εκ τούτου, στο πέμπτο πείραμα του προγράμματος αυτού, εξετάσθηκαν οι επιδράσεις της άσκησης χαμηλής έντασης στα επίπεδα της β-ενδορφίνης και της επιθυμίας για αλκοόλ. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι η άσκηση ανέβασε τα επίπεδα της β-ενδορφίνης και μείωσε την επιθυμία για αλκοόλ σε ασθενείς αλκοολικούς. Αυτά τα αποτελέσματα έδειξαν ότι και μόνο μίας φοράς άσκηση χαμηλής έντασης επηρεάζει το σύστημα των ενδογενών οπιοειδών των αλκοολικών ασθενών.
Τέλος, οι ποιοτικές έρευνες έδειξαν θετικές επιδράσεις των προγραμμάτων άσκησης στη διάθεση, την αυτοεκτίμηση και τον έλεγχο του άγχους των καπνιστών και των αλκοολικών ασθενών. Επιπροσθέτως, αναπτύχθηκαν ανάλογα προγράμματα αγωγής υγείας για πρόληψη και ευαισθητοποίηση.
Ηλεκτρονικό περιοδικό
Η συγκεκριμένη έρευνα φιλοξενείται στο 2ο τεύχος του ηλεκτρονικού περιοδικού με τίτλο «Ερευνα και Ανάπτυξη» του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, το οποίο προβάλλει το πλούσιο ερευνητικό και καινοτόμο έργο του ιδρύματος. Το Π.Θ. υπογραμμίζει την ανάγκη «επαναπροσδιορισμού του ερευνητικού προσανατολισμού στον ακαδημαϊκό χώρο ώστε ο ρόλος του πανεπιστημίου να μην περιορίζεται στην υλοποίηση κεντρικών στρατηγικών στόχων και προτεραιοτήτων για την έρευνα, αλλά να απαντά σε τοπικές αναπτυξιακές ανάγκες και να τονίζει το ρόλο του στη διαμόρφωση προτάσεων, που θα επηρεάζουν τις αλλαγές στον κεντρικό (εθνικό, ευρωπαϊκό) σχεδιασμό (bottomup, διαδικασίες) για την επίτευξη των όσο το δυνατόν καλύτερων αποτελεσμάτων.
Σε ένα τέτοιο σκεπτικό το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, έχει αναπτύξει το δικό του όραμα για την έρευνα και την καινοτομία. Ενδιαφέρεται για την ποιότητα των αποτελεσμάτων της έρευνας -βασικής και εφαρμοσμένης- και αγωνίζεται να συμβάλει στην αύξηση της χρηματοδότησής της (από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους), στην αύξηση της διεθνούς συνεργασίας, καθώς και στην αξιοποίηση των αποτελεσμάτων σε τοπικό και ευρύτερο επίπεδο».
ΕΛ. ΧΑΝ.
