Πρωτοβουλία διατήρησης των παλαιότερων σωζόμενων καταστημάτων που βρίσκονται στον κεντρικό πυρήνα των Παλαιών, ανέλαβε πρόσφατα η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Θεσσαλίας, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Η εισήγηση που έχει σταλεί προς εξέταση στις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, αφορά στον «χαρακτηρισμό ή μη του παλιού συγκροτήματος καταστημάτων επί των οδών Ν. Αγχιάλου και Αλμυρού στα Παλιά του Βόλου ως νεωτέρου μνημείου σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 3028/02». Το εν λόγω συγκρότημα των καταστημάτων που βρίσκεται στην «καρδιά» των Παλαιών, κτίστηκε το 1844, τρία χρόνια μετά την απελευθέρωση του Βόλου, από Τούρκους ιδιοκτήτες, σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, η οποία είναι εντοιχισμένη στην πρόσοψη ενός καταστήματος. Η επιγραφή «Αδελφών Jακούπ και Σαμή» που είναι γραμμένη στην ελληνική και την αραβική γραφή, μαρτυρά την «πατρότητα» του κτίσματος, ενώ τελευταίος Τούρκος ιδιοκτήτης φέρεται να είναι ο Μουνήρ Σερήφ Σαδή σύμφωνα με το υπ’ αριθμόν 13344 συμβόλαιο. Τα καταστήματα αυτά, ορισμένα από τα οποία συνεχίζουν να λειτουργούν μέχρι σήμερα, σύμφωνα με την από 30/01/1923 σύμβαση ανταλλαγής του πληθυσμού, την από 21/05/1924 απόφαση της μεικτής επιτροπής, το από 16/10/1925 πρωτόκολλο παράδοσης παραλαβής και την από 10/06/1930 Ελληνοτουρκικής συμφωνίας, η οποία κυρώθηκε με τον υπ’ αριθ 4793 νόμο, παραδόθηκαν στην Εθνική Τράπεζα, η οποία στην συνέχεια τα εκποίησε σε διάφορους Ελληνες ιδιοκτήτες.
«Πρόκειται αναμφίβολα για τα παλαιότερα σωζόμενα καταστήματα της περιοχής του Βόλου, αν εξαιρέσουμε το χαμάμ και την πυριτιδαποθήκη, που είναι τα δύο παλαιότερα κτίσματα του Βόλου. Το συγκρότημα συγκαταλέγεται στα ιστορικά κτίρια που δίνουν την παραδοσιακή φυσιογνωμία της περιοχής και γι αυτό τον λόγο έχει υποβληθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού η εισήγηση για τον χαρακτηρισμό τους σε διατηρητέα μνημεία» αναφέρει ο κ. Δημήτρης Παλιούρας, προϊστάμενος της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Θεσσαλίας, ο οποίος προσθέτει ότι «αναμένεται η γνωμοδότηση από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων».
Το συγκρότημα βρίσκεται στην περιοχή των «Μαγαζιών», την οποία μνημονεύει μάλιστα ο Ν. Μάγνης στο βιβλίο του «Περιηγήσεις: Η τοπογραφία της Θεσσαλίας και Θετταλικής Μαγνησίας, εν Αθήναις, 1860». Όπως γράφει χαρακτηριστικά «εκτός του Κάστρου έχουσιν οι Τούρκοι μόνον κτισμένα εργαστήρια και καφφενεία τα οποία ενοικιάζονταν εις τον βουλόμενον χωρίς διάκρισιν θρησκείας. Ως επί το πλείστον όμως οι ενοικιασταί είναι Χριστιανοί, αυτού κατά Σάββατον γίνεται εμπορική πανήγυρι (παζάρ) όπου συνέρχονται από την λοιπήν Θεσσαλίαν και Μαγνησίαν δια να πωλήσωσι τα προϊόντα του τόπου των και να αγοράσωσιν άλλα…». Το συγκρότημα που είναι ισόγειο, λιθόκτιστο και κεραμοσκεπές, περιλαμβάνει επτά καταστήματα, τα οποία καταλαμβάνουν ένα μεγάλο μέρος της βορειοανατολικής γωνίας του οικοδομικού τετραγώνου στο οποίο βρίσκονται.
Η κατάσταση διατήρησης των καταστημάτων ποικίλλει, καθώς για άλλα χαρακτηρίζεται μέτρια, κυρίως εκείνων που είναι εγκαταλελειμμένα, ενώ είναι σαφώς καλύτερη η εικόνα των καταστημάτων που βρίσκονται σε λειτουργία, διότι οι ιδιοκτήτες τους φροντίζουν για την συντήρησή τους. Σε γενικές γραμμές, πάντως, χρειάζονται επισκευή και κυρίως αποκατάσταση στην αρχική τους μορφή, προκειμένου να αναδειχθούν τα ιδιαίτερα μορφολογικά τους στοιχεία.
Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι ολόκληρη η περιοχή των «Παλαιών» καθώς και μια ευρύτερη ζώνη του περιβάλλοντα χώρου, έχουν χαρακτηριστεί από τις Εφορείες Κλασσικών και Βυζαντινών Αρχαιοτήτων ως αρχαιολογικός χώρος, λόγω της πληθώρας των ευρημάτων που έχουν έρθει στο φως. Όπως επισημαίνεται στην εισήγηση των ιθυνόντων της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Θεσσαλίας «αποτελούν σημαντική μαρτυρία για την ιστορική τοπογραφία της περιοχής και επιπλέον διαθέτουν αξιόλογα επί μέρους στοιχεία, τα οποία θα πρέπει να διατηρηθούν για τη μελέτη της εξέλιξης της ιστορίας της Αρχιτεκτονικής στην περιοχή μας».
Στο φως θησαυροί από την εποχή της Τουρκοκρατίας
