Αναταραχή στην Παιδεία

Την προηγούμενη εβδομάδα ξεκινήσαμε μια αναφορά σε ένα από τα κεντρικά ζητήματα που απασχολούν την κοινή γνώμη, αυτό των ελληνικών πανεπιστημίων. Ένας τομέας, στον οποίο πραγματικά η αναταραχή είναι εξαιρετικά μεγάλη και οδηγεί σε ακρότητες, κυρίως εξαιτίας του νόμου πλαισίου που η κυβέρνηση κατέθεσε. Ένα νομοσχέδιο που, όπως είπαμε έχει αρκετά θετικά αλλά και αρκετά αρνητικά σημεία.
Ολοκληρώνοντας λοιπόν την τοποθέτησή μας σήμερα θα θέλαμε να αναφερθούμε σε μια από τις σημαντικότερες παραμέτρους του ζητήματος, που έχει να κάνει με την κατάσταση που επικρατεί μέσα στα πανεπιστήμια. Ένα καθεστώς εγκαθιδρυμένο εδώ και πάρα πολλά χρόνια, ένα καθεστώς που δύσκολα μπορεί η οποιαδήποτε παρέμβαση να το ανατρέψει. Μιλάμε για μια κατάσταση στην οποία ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των προβλημάτων των πανεπιστημίων οφείλουν την γένεση τους. Για φαινόμενα που πουθενά αλλού στον κόσμο δεν συμβαίνουν. Βέβαια στο όλο πρόβλημα την μεγαλύτερη ευθύνη την φέρουν οι κυβερνήσεις από την μεταπολίτευση και έπειτα που διαχειρίστηκαν το θέμα με εξαιρετική επιδερμικότητα και χωρίς να διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους που απαιτούνταν για να υπάρχει η απαραίτητη ανάπτυξη των πανεπιστημίων μας.
Φτάσαμε λοιπόν σε ένα σημείο που το επίπεδο των πανεπιστημίων έχει πέσει αρκετά. Που η έρευνα έχει χαλαρώσει σημαντικά και τα πτυχία που παρέχονται έχουν πολύ μικρό αντίκρισμα. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι πριν από μερικά χρόνια στις πανευρωπαϊκές κατατάξεις των πανεπιστημίων πολλά από τα ελληνικά πανεπιστήμια βρίσκονταν σε αρκετά υψηλές θέσεις. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο βρισκόταν μεταξύ των τριών καλυτέρων Πολυτεχνικών Σχολών στην Ευρώπη, ενώ και άλλες Σχολές όπως η Ιατρική Θεσσαλονίκης ή η Νομική Αθηνών αξιολογούνταν αρκετά υψηλά. Πλέον όμως θα πρέπει να ανατρέξει κάποιος στις πρώτες τριακόσιες ή τετρακόσιες σχολές ανά τον κόσμο για να βρει κάποιο από τα ελληνικά πανεπιστήμια. Γεγονός που αποτελεί ακόμη μια απόδειξη των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η παιδεία μας.
Ποια όμως είναι η συνεισφορά των παραγόντων που αποτελούν πρωτογενώς το πανεπιστήμιο; Των καθηγητών και των φοιτητών; Γενικότερα οι φοιτητές σε ότι έχει να κάνει με το επίπεδο των σπουδών δεν φέρουν σημαντικές ευθύνες. Το σημαντικότερο μερίδιο ευθύνης το φέρουν οι καθηγητές. Οι οποίοι δεν έχουν φροντίσει να διατηρούν ένα ικανοποιητικό επίπεδο. Οι οποίοι, ευτυχώς όχι όλοι, ασχολούνται με μια πλειάδα άλλων θεμάτων εκτός από αυτό που θα έπρεπε να είναι το πρωταρχικό τους αντικείμενο. Και οι οποίοι, και αυτό είναι το δυστυχέστερο, έχουν πολιτικοποιήσει ή και κομματικοποιήσει την δραστηριότητα τους με στόχο και σκοπό εμφανέστατο. Την ανάδειξή τους, την επαγγελματική ανέλιξή τους, την εξασφάλιση μιας θέσης καθηγητού ή την εκλογή τους στην θέση του πρυτάνεως και άλλα. Επιπλέον η διαχείριση κάποιον χρημάτων από τους ιδίους σε αρκετές περιπτώσεις δεν είναι αρκετά καθαρή και αφήνει αρκετά ερωτηματικά. Θα κλείσουμε την παράμετρο των καθηγητών λέγοντας ότι είναι εξαιρετικά θλιβερό να ακούμε για περιπτώσεις καθηγητών που επηρεάζουν τους φοιτητές υπέρ ή κατά των καταλήψεων. Ή να τάζουν πτυχία σε φοιτητές προκειμένου να τους ψηφίζουν στις όποιες εκλογές ανάδειξης. Ή ακόμη να είναι τόσο απρόσιτοι, ώστε φοιτητές τους να λένε ότι είναι πιο δύσκολο να συναντήσει τον τάδε καθηγητή παρά τον πρωθυπουργό της χώρας. Αλήθεια όμως αυτά είναι που διδάσκουν στα πανεπιστήμια; Γιατί παιδεία σαφώς και δεν είναι η απλή μεταφορά γνώσεων.
Ερχόμαστε τώρα στον κομμάτι που αφορά τους φοιτητές. Φοιτητές οι οποίοι σαφώς πηγαίνουν σε μια σχολή προκειμένου να αποκτήσουν κάποιες γνώσεις και τα εφόδια για να εκπληρώσουν τα όνειρα που μπορεί να έχουν για την ζωή τους. Ένα κομμάτι όμως αυτών δυστυχώς έχει παρεξηγήσει κάποια πράγματα. Μιλάμε για αυτούς που αποτελούν τις κομματικές νεολαίες. Για αυτούς που ψηφίζονται για να εκπροσωπούν τους φοιτητές στο σύνολο τους. Προφανώς όμως δεν το πράττουν. Γιατί στην πορεία κάτι αλλάζει. Αυτά τα παιδιά πέφτουν θύματα των επιτηδείων των κομματικών μηχανισμών, αλλά και άλλων κύκλων και χάνουν την πυξίδα τους. Χάνουν τον στόχο και γίνονται παπαγαλάκια κάποιων που κρύβονται πίσω τους για να εξυπηρετούν τις κομματικές τους σκοπιμότητες ή τα συμφέροντά τους και την επαγγελματική και οικονομική τους ανέλιξη.
Θεωρούμε ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του ελληνικού πανεπιστημίου είναι η στείρα κομματικοποίηση της πανεπιστημιακής ζωής σε όλα της τα επίπεδα. Έχει τύχει ποτέ να περάσετε από το φουαγιέ του πανεπιστημίου εδώ στο Βόλο; Θα βρεθείτε μπροστά στα τραπεζάκια των κομματικών νεολαιών, τα οποία βρίσκονται εκεί μονίμως. Επιπλέον έχει τύχει να βρεθούμε σε καταστάσεις, όπως αυτές που βλέπουμε τις τελευταίες ημέρες στην τηλεόραση, που οι εκπρόσωποι των νεολαιών κυριολεκτικά «σκοτώνονται στο ξύλο» προκειμένου να επιβάλλουν τις θέσεις τους. Γινόμαστε, επίσης, κάθε χρόνο μάρτυρες καταστάσεων στις οποίες η κάθε νεολαία εμφανίζει τα δικά της στοιχεία, είτε πρόκειται για αποτελέσματα εκλογών είτε μιλάμε για τον αριθμό των σχολών που τελούν υπό κατάληψη. Πέραν τούτου είναι πλέον εξαιρετικά ασαφές ποιοι και γιατί ψηφίζουν στις περίφημες αυτές γενικές συνελεύσεις και αν τα αποτελέσματα που δίδονται είναι ενδεικτικά της πραγματικής θέλησης των φοιτητών. Γενικότερα μια κατάσταση η οποία δεν τιμά την ελληνική κοινωνία αλλά ούτε και το πανεπιστήμιο και που την δημιουργεί μια μικρή μειοψηφία ανθρώπων αφήνοντας εκτός την συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών.
Και ερχόμαστε τώρα στο θέμα του πανεπιστημιακού ασύλου. Ένα επίσης σημαντικό ζήτημα, ίσως και το πιο σοβαρό όλων. Αλήθεια γνωρίζει κανείς τι εννοούμε με τον όρο πανεπιστημιακό άσυλο και για ποιους λόγους θεσπίστηκε; Άσυλο λοιπόν είναι η κατάσταση κατά την οποία επιτρέπεται η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών εντός του χώρου του πανεπιστημίου, αναγνωρίζοντας την πραγματική του φύση. Θεσπίστηκε δε σε περιόδους που η διακίνηση των ιδεών δεν ήταν ελεύθερη, προκειμένου να διασφαλιστεί έτσι αυτός ο χαρακτήρας του πανεπιστημίου. Η κατάσταση όμως που σας περιγράψαμε παραπάνω συνιστά ελεύθερη διακίνηση ιδεών; Μπορεί ο καθένας να εκφράσει ελεύθερα την γνώμη του και την άποψη του; Και μάλιστα χωρίς να κινδυνεύει από τους εκπροσώπους των νεολαιών ή τους καθηγητές εκείνους που εμπλέκονται στο όλο κύκλωμα;
Κλείνουμε με το εξής σχόλιο. Έτυχε την εβδομάδα που μας πέρασε να βρεθούμε στην Αθήνα. Έτσι λοιπόν την Πέμπτη περάσαμε και εμείς από τον χώρο που συγκεντρώνονταν οι φοιτητές για το πανεκπαιδευτικό συλλαλητήριο. Υπάρχει ένα γεγονός που μας προκάλεσε τεράστια εντύπωση πέραν βέβαια του γεγονότος ότι οι φοιτητές εμφανώς ανήκαν αποκλειστικά και μόνο σε κάποιες παρατάξεις συγκεκριμένου πολιτικού χώρου. Αυτό που μας προξένησε τεράστια εντύπωση λοιπόν ήταν η παρουσία ανθρώπων μεγάλων σε ηλικία. Από το ΠΑΜΕ, τον Συνασπισμό και άλλους από αυτούς που συχνά παρουσιάζονται στα παράθυρα της τηλεόρασης. Αλήθεια είναι αυτό ελεύθερη διακίνηση ιδεών; Είναι ελευθερία ανάπτυξης πολιτικών απόψεων από τους φοιτητές; Αλήθεια γιατί αυτοί επεμβαίνουν και κατευθύνουν τους φοιτητές; Γιατί τους πατρονάρουν κατά τον τρόπο αυτό και τι προσπαθούν να πετύχουν; Συνιστά πολιτικό ήθος κάποιοι να κρύβονται πίσω από μια ομάδα παιδιών όσο μεγάλη ή μικρή είναι αυτή για να πετύχουν τις μικροκομματικές τους σκοπιμότητες;
* Ο Απόστολος Γ. Γκόγκας είναι Πτυχιούχος
Πολιτικών Επιστημών και Σύγχρονης Ιστορίας και
κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου
στις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές.