ΤΟΠΙΚΑ

Μην κάνεις πως δε βλέπεις!

μην-κάνεις-πως-δε-βλέπεις-851206

Με αφορμή το θέμα που έχει προκύψει από την εναντίωση της δημοτικής αρχής της Ν. Ιωνίας στην λειτουργία του θεάτρου της Πειραματικής Σκηνής, μου ζητήθηκε να γράψω ένα άρθρο πάνω στο θέμα αυτό. Προβληματίστηκα αρκετά, προσπαθώντας να καταλήξω αν θα έπρεπε να ξαναθυμίσω στους αναγνώστες το ιστορικό της Πειραματικής Σκηνής, να διασαφηνίσω και πάλι πως πρόκειται για ένα φορέα πολιτισμού χωρίς κερδοσκοπικό χαρακτήρα που βασίζεται στην εθελοντική εργασία των μελών της ή να αναλύσω για άλλη μια φορά τους λόγους που αποδεικνύουν τον παραλογισμό των ενεργειών που έχουν στόχο να κλείσουν το θέατρο της Πειραματικής Σκηνής πριν ακόμη σηκώσει αυλαία για πρώτη του φορά.
Δεν κατέληξα σε τίποτα από τα παραπάνω, αλλά αφέθηκα στην ώθησή μου να γράψω σχολιάζοντας τις σκέψεις, τους προβληματισμούς και την αναζήτηση που μου έχει προκαλέσει η εμπειρία που βιώνω ως ηθοποιός, μέλος της Πειραματικής Σκηνής μέσα από το φίλτρο συνάμα της παιδαγωγού στο χώρο της δημόσιας εκπαίδευσης.
Προκειμένου να πάρω αυτή την ανοιχτή πολιτική στάση σ’ ένα άρθρο όπως αυτό, εμπνεύστηκα από μια κεντρική εισήγηση που παρακολούθησα στην 3η Διεθνή Συνδιάσκεψη για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, στην Αθήνα, το 2003. Εισηγητής και εμπνευστής μου προκειμένου να εκφράσω την αναζήτησή μου είναι ο David Davis, καθηγητής του Δράματος στην Εκπαίδευση, στο University of Central England.
Στην εισήγησή του ο David Davis, υποστηρίζει ότι ως δάσκαλοι που κάνουμε θέατρο οφείλουμε να είμαστε πιο τολμηροί στον τρόπο που δουλεύουμε με τους νέους για την αντιμετώπιση της παρούσας πραγματικότητας, Η έκκλησή του αυτή δεν επιθυμεί να ακουστεί σαν ρητορικό σχήμα ούτε σαν κάλεσμα για πολιτική δραστηριοποίηση. Η προσέγγισή του δεν είναι τόσο απλουστευτική. Αντίθετα περιέχει κάποιου είδους διερεύνηση της σχέσης της τέχνης με την κοινωνία και το ρόλο και τις ευθύνες των καλλιτεχνών μέσα στην κοινωνία.
Στο ερώτημα, «Ποια είναι η σχέση τέχνης και κοινωνίας; Μπορεί η τέχνη να βοηθήσει να γίνει ο κόσμος καλύτερος ή είναι εντελώς άχρηστη;» απαντά ότι καλλιτέχνες σ’ όλο τον κόσμο τότε και τώρα δούλεψαν και εξακολουθούν να δουλεύουν για να αποκαλύψουν ότι είναι κρυμμένο από την άμεση αντίληψή μας και με αυτό τον τρόπο να φωτίσουν για χάρη μας τις σχέσεις μεταξύ μας και την κοινωνική τάξη πραγμάτων μέσα στην οποία ζούμε. Αυτός είναι ένα τρόπος να συνδεθεί η τέχνη με την κοινωνία. Άλλοι καλλιτέχνες δουλεύουν με πιο άμεσους πολιτικούς τρόπους στόχους και αποκαλούνται αιρετικοί. Κάνει λοιπόν έκκληση, ο Davis, προς τους ανθρώπους του θεάτρου να προβληματιστούμε αν θα πρέπει να γίνουμε περισσότερο αιρετικοί ή όχι.
Παραπέμπει στα λόγια της νεαρής Ινδής συγγραφέα, Arundhati Roy, την οποία αποκαλούν συγγραφέα –ακτιβίστρια, όχι επειδή, όπως υποστηρίζει η ίδια, το γράψιμό της είναι πολιτικό αλλά επειδή έχει πάρει θέση, έχει δηλώσει την άποψή της και προτρέπει όλους τους καλλιτέχνες να κάνουν το ίδιο:
…ζωγράφοι, συγγραφείς, τραγουδιστές, ηθοποιοί, χορευτές, παραγωγοί ταινιών, μουσικοί είναι προορισμένοι να πετάξουν, να σπρώξουν μέχρι τα όρια, να αναστατώσουν τα σύνορα της ανθρώπινης φαντασίας…
Σε άλλο σημείο της εισήγησής του, ο Davis, υποστηρίζει πως στη δραματική τέχνη εκείνο που ενδιαφέρει είναι να μπούμε στη ζωή των άλλων και να κατανοήσουμε την πολυπλοκότητα της ύπαρξης καθενός και να απομακρύνουμε τα στρώματα λούστρου και της ιδεολογίας που καλύπτουν την αλήθεια για τον τρόπο που ζούμε ή μάλλον με τον οποίο καταστρέφουμε τον εαυτό μας. Αυτός είναι ο πρωταρχικός της ρόλος και όχι απλώς η μαζική ψυχαγωγία που συντηρεί τα συνήθη ψεύδη για τον εαυτό μας.
Ως παράδειγμα χρησιμοποιεί το θεατρικό έργο του Edward Bond με τίτλο «Το έγκλημα του 21ου αιώνα»,(1999). Το έργο πραγματεύεται τον αγώνα μιας μικρής ομάδας «μη εχόντων» για επιβίωση σε ένα τόπο που έχει καταστραφεί από τις δυνάμεις «των εχόντων» και όσων έχουν υποταγεί στην εξουσία τους. Αυτή η μικρή ομάδα δίνει ένα αγώνα κοινωνικής ύπαρξης και αμοιβαίας υποστήριξης, ενώ οι εξωτερικές, που έχουν ήδη καταστρέψει οποιαδήποτε έννοια ανθρώπινης κοινωνίας, έρχονται να καταστρέψουν αυτή την πιθανότητα ακόμα κι εκεί. Το έργο αγγίζει την καρδιά της παγκόσμιας αντίφασης της εποχής μας : της αντίφασης ανάμεσα σ’ αυτούς που έχουν δημιουργήσει ένα κλοιό γύρω τους με στόχο αποκλειστικά την επιβίωσή τους πάση θυσία, καταστρέφοντας με αυτό τον τρόπο κάθε δυνατότητα ανθρώπινης κοινωνίας. Είναι ενδιαφέρον ότι το έργο δεν έχει παιχτεί από μεγάλο επαγγελματικό θίασο στη Βρετανία, ενώ έξω απ’ αυτή έτυχε καλύτερης υποδοχής. Ήταν το τελευταίο έργο που σκηνοθέτησε και με το οποίο περιόδευσε ο Geoff Gillham πριν πεθάνει, με τη βοήθεια ενός πιστού αλλά απλήρωτου θιάσου.
Αυτό που προβάλλει στην εισήγησή του ο Davis, είναι η έκκληση στους καλλιτέχνες να υψώσουν τη φωνή τους τόσο μέσα από τις πράξεις τους στον κόσμο όσο και μέσα από την καλλιτεχνική τους δημιουργία. Αυτό δεν σημαίνει ότι προτείνει ούτε προπαγανδιστική προσέγγιση, ούτε διδακτικά έργα, ούτε πολιτική κατήχηση. Πιστεύει απλά ότι δεν μπορείς να δημιουργήσεις τέχνη χωρίς μια στάση αξιών, όπως δεν μπορείς να διδάξεις χωρίς μια στάση αξιών. Χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι μπουκώνεις τα παιδιά με τις αξίες σου. Ωστόσο, τονίζει :
«…συμμετέχουμε σε έναν ιδεολογικό πόλεμο είτε το θέλουμε είτε όχι, ακόμα κι αν δεν το αναγνωρίζουμε. Πάντως, εγώ δεν μπορώ να συμφιλιωθώ με την τρέλα του κόσμου…»
Συνειδητοποιώ, πως ούτε εγώ μπορώ να συμφιλιωθώ με την τρέλα του κόσμου με όποια μορφή κι αν μου παρουσιάζεται, με όποιο όνομα ή ιδιότητα κι αν φέρει. «Το Μεγάλο μας Τσίρκο», με τη φωνή του Ν. Ξυλούρη να δονεί τις ψυχές, έρχεται με τη μορφή καραβιού στο μυαλό μου, που ταξιδεύει καρδιές και συναισθήματα με κατάρτι την ευχή και πλώρη την αγάπη. Αναρωτιέμαι αν είναι η ώρα να ξανακάνει το ταξίδι του στο μικρό τόπο που ζούμε, με σκαρί του την Πειραματική Σκηνή και πρύμνη την υπομονή.
Κλείνω με κάποια λόγια της Arundhati Roy, σχολιάζοντας η ίδια τη δική της ώθηση να γράψει :
«Το πρόβλημα είναι ότι από τη στιγμή που το είδες δεν μπορείς να κάνεις ότι δεν το είδες. Και από τη στιγμή που το έχεις δει, το να μείνεις σιωπηλός, να μη λες τίποτα, γίνεται τόσο πολιτική πράξη όσο είναι και το να υψώσεις τη φωνή σου. Δεν υπάρχει αθωότητα. Με κάθε τρόπο πρέπει να λογοδοτήσεις…Και πάνω απ’ όλα…να παρατηρείς…να προσπαθείς να καταλάβεις…μην κάνεις πως δεν βλέπεις! Και ποτέ, ποτέ να μην…ξεχνάς.»

#Tags

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου