Τα πρωτοσέλιδα του αμερικάνικου Τύπου χθες απέπνεαν φόβο και αβεβαιότητα. Δεν ήταν λίγοι οι τίτλοι που έθεταν ευθέως το ερώτημα για το αν ζούμε την αρχή του τέλους του καπιταλιστικού συστήματος. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90 ο Αμερικανός διανοητής – γκουρού της φιλελεύθερης σκέψης, της επικοινωνίας και της πολιτικής επιστήμης, ο Φράνσις Φουκουγιάμα, αποφάνθηκε ότι ζούμε το τέλος της ιστορίας. Δέκα χρόνια μετά, δηλαδή προ τριετίας, αναγκάστηκε να αναθεωρήσει την άποψή του -που εν τω μεταξύ είχε γίνει θέσφατο- και να παραδεχθεί ότι η ιστορία συνεχίζεται. Σήμερα με την παγκόσμια οικονομική κρίση τίθεται το ερώτημα, αν ζούμε κοσμοϊστορικές εξελίξεις, που θα αλλάξουν τη μορφή του κόσμου.
Είμαστε από εκείνους που, καλώς ή κακώς, πιστεύουν ότι η ιστορία γράφεται κυρίως με αίμα και δευτερεύοντος από ειρηνικά αρνητικά ή θετικά γεγονότα . Το κραχ του 1929, πολύ πιο επώδυνο οικονομικά από το σημερινό, δεν αποτελεί παρά μια μικρή υποσημείωση της παγκόσμιας ιστορίας. Μπορεί να διδάσκεται στις οικονομικές σχολές ή να αποτελεί κεφαλαιώδες ζήτημα της οικονομικής ιστορίας της ανθρωπότητας, ωστόσο ως αυτούσιο γεγονός δεν μπορούμε να πούμε ότι άλλαξε τον ρου της ιστορίας. Όμως, υπάρχει ένα πελώριο όμως. Ας γυρίσουμε και πάλι στην ιστορία, επιχειρώντας να ψηλαφίσουμε τα μελλούμενα. Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 μπορεί από την Αμερική να ξεπεράστηκε σχετικά εύκολα, άφησε όμως βαρύτατη τη σκιά της και αξεπέραστες τις συνέπειές της στη γερασμένη και παρακμασμένη οικονομία της Ευρώπης. Αποτέλεσμα αυτής της κρίσης ήταν η απελπισμένη επιλογή των Γερμανών πολιτών, οι οποίοι εναπόθεσαν τις ελπίδες τους στα πόδια του μέχρι τότε σχεδόν γραφικού αλλά μετέπειτα αιμοσταγούς Αδόλφου Χίτλερ. Την οικονομική κρίση εκμεταλλεύτηκε για την άνοδό του και 4-5 χρόνια μετά το κραχ έγινε ο παντοδύναμος καγκελάριος, που θέλησε να κυριεύσει τον κόσμο δια πυρός και σιδήρου. Η ανέχεια των Γερμανών, η ανεργία και ο οικονομικός μαρασμός αποτέλεσαν τις… ερπύστριες του Χίτλερ.
Στα σημερινά τώρα. Όσο η κρίση αφορά στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, όσο αφορά στις συναλλαγές μεταξύ των τραπεζών και τις τιμές των μετοχών, δεν προκύπτουν κοινωνικές εξελίξεις ευρείας κλίμακας. Όταν όμως οι συνέπειες της ύφεσης θα αρχίσουν να παράγουν εκατομμύρια ανέργους, όταν εξαφανιστεί η ρευστότητα μεταξύ των νοικοκυριών κι όχι μεταξύ των τραπεζών και, κυρίως, όταν θα ξεκινήσουν οι ελλείψεις και οι ραγδαίες ανατιμήσεις των βασικών αγαθών, τότε τα πράγματα θα γίνουν απρόβλεπτα και επικίνδυνα. Ζούμε λοιπόν το τέλος του καπιταλισμού; Υπό μία έννοια με την ευρεία κλίμακα εθνικοποιήσεων τραπεζικών ομίλων ο καπιταλισμός δεν θα υφίσταται πλέον. Τουλάχιστον με τη μορφή του άκρατου οικονομικού συστήματος που τον ζήσαμε τα τελευταία χρόνια σ΄ ολόκληρο τον κόσμο. Όταν οι φορολογούμενοι καλούνται να στηρίξουν τις αποτυχημένες επιλογές των επιχειρηματιών, δεν μιλάμε ούτε για καπιταλιστικό μα φυσικά ούτε για σοσιαλιστικό σύστημα. Μάλλον για τερατογένεση πρόκειται. Δεν είναι απίθανο σε λίγο καιρό να αναρωτιούνται οι ειδήμονες, αν έπρεπε να στηριχθεί το σύστημα ή να αφεθεί στην απόλυτη κατάρρευσή του, ώστε να αποδείξει αν διαθέτει τις δυνάμεις και τα κύτταρα για μια νέα αρχή. Γιατί αν το σημερινό σύστημα δεν διαθέτει κύτταρα που μπορούν να το αναγεννήσουν, είναι καλύτερα να πεθάνει. Το μέγα ερώτημα πάντως παραμένει ποιο σύστημα διαχείρισης των ανθρώπινων αναγκών θα διαδεχθεί το σημερινό που ψυχορραγεί. Καπιταλισμός με κοινωνικές ευαισθησίες, σοσιαλισμός με σεβασμό στην αγορά ή κάτι άλλο, άγνωστο και ανεξέλεγκτο; Πάντως τόσο ο υπαρκτός σοσιαλισμός, όσο και ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, την τελευταία 20ετία χρεοκόπησαν.
Αν η στήριξη του συστήματος που επιχειρείται από τις οικονομικά ισχυρές χώρες επιτύχει –πράγμα που έχει λίγες πιθανότητες να συμβεί– τότε τα προηγούμενα ερωτήματα θα είναι ανώφελα και ενδεχομένως γραφικά. Αν όμως η προσπάθεια στήριξης του συστήματος αποτύχει, τότε θα καταστούν εξαιρετικά επίκαιρα και επιτακτικά. Βέβαια τότε τα ερωτήματα δεν θα αφορούν ούτε στις μακρινές Η.Π.Α ούτε την παγωμένη Ισλανδία. Τότε θα αφορούν το… μικρό χωριό μας.
Από την κυβέρνηση και τους Έλληνες τραπεζίτες δίνονται εγγυήσεις για τις καταθέσεις. Αυτό είναι το ευκολότερο, όσο το σύστημα κρατιέται στα πόδια του. Αν όμως η κρίση και η χιονοστιβάδα περάσουν στο λεγόμενο σκληρό πυρήνα της Ευρώπης , μπορεί η Ελλάδα να μείνει ανέγγιχτη; Δύσκολο να το πιστέψουμε.
Σε τέτοιες στιγμές αντί για ευχολόγια του πολιτικού κόσμου και ανούσιες παρόλες που μπροστά στα γεγονότα ακυρώνονται, καλύτερο θα ήταν η χώρα να οργανώσει την άμυνά της. Η βελτίωση των ενεργειακών αποθεμάτων, η επάρκεια και η αυτάρκεια σε τρόφιμα και αγαθά, η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, μαζί με τη θωράκιση της απασχόλησης, η διεύρυνση της παραγωγικής βάσης, η δημιουργία νέων διεθνών στρατηγικών συμμαχιών, είναι ορισμένα μόνο από τα κορυφαία ζητήματα που πρέπει να ιδωθούν υπό το πρίσμα των καταιγιστικών εξελίξεων, εφόσον αυτές παγιωθούν το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Πάντως η μύχια σκέψη ότι εμείς στην Ελλάδα θα περάσουμε τη μπόρα άβρεχτοι, μοιάζει περισσότερο με ξεπερασμένη και απραγματοποίητη ευχή, παρά με σοβαρή εκτίμηση.
Δεν αντιλαμβάνονται
τις περιστάσεις
Μπορεί να δείχνει παράταιρο και αστείο μετά τα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης εμείς να αναφερόμαστε στην τελευταία κρίση στο Δήμο Βόλο. Δεν μπορούμε όμως ως τοπική εφημερίδα να την αγνοήσουμε κιόλας.
Κατά την άποψή μας φανατικοί και άνθρωποι περιορισμένων οριζόντων είναι όσοι πρωταγωνίστησαν στα τελευταία γεγονότα. Αν έχει έστω και ελάχιστη βάση η εξήγηση του Βαγγέλη Καπούλα, σύμφωνα με την οποία δεν έκανε τίποτα άλλο, παρά να πετάξει τη θηλιά που του έσφιγγαν καθημερινά στο λαιμό του όλο και περισσότερο λίγοι αλλά αδίστακτοι, τότε ο καθένας αντιλαμβάνεται με ποιους είχε να κάνει ο πρώην αντιδήμαρχος.
Τώρα η θηλιά είναι στα χέρια των τιμωρών. Αν κατάλαβαν το πλήγμα που κατάφεραν στην Αυτοδιοίκηση, ίσως να χρησιμοποιήσουν τη θηλιά οι ίδιοι. Επειδή όμως είναι απίθανο να έχουν αντιληφθεί, πιθανότατα θα αναζητήσουν νέο… λαιμό.
Μπορεί λοιπόν κάποιοι να κρατάνε το σχοινί, ο Δήμαρχος όμως εξακολουθεί να κρατάει το μαχαίρι. Ας κόψει λοιπόν τη θηλιά που απειλεί και τον ίδιο. Είναι ώρα για ένα νέο ξεκίνημα. Αναδιάρθρωση-ανασχηματισμός της ομάδας πλειοψηφίας τώρα, πριν η κατάσταση γίνει μη αναστρέψιμη. Ελάχιστη σημασία έχει αν ο Μιλτιάδης Ζιάκας, ως ο μοναδικός της ομάδας που διαθέτει σχετική εμπειρία από προηγούμενη θητεία του στο συγκεκριμένο πόστο , θα διαδεχθεί τον Βαγγέλη Καπούλα στις υπηρεσίες Καθαριότητας και Πρασίνου. Χρειάζονται ριζικές αλλαγές και αλλαγή πορείας. Χρόνος υπάρχει. Πιστεύουμε ότι υπάρχει και διάθεση από το Δήμαρχο να κερδίσει το στοίχημα που οφείλει στους πολίτες του Βόλου.
