Επιχειρησιακό σχέδιο κατά της αέριας ρύπανσης ακούει, αλλά επιχειρησιακό σχέδιο δεν βλέπει… ο Βόλος.
Το ΥΠΕΧΩΔΕ παρέλαβε το 2005 τα Επιχειρησιακά Σχέδια για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης για 13 πόλεις της Ελλάδας. Έκτοτε το Σχέδιο για το Βόλο, τουλάχιστον, παραμένει «φυλαγμένο» σε συρτάρι του υπουργείου.
Τα δύο τελευταία χρόνια οι πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο για δράσεις και μέτρα καταπολέμησης του μείζονος περιβαλλοντικού προβλήματος της αέριας ρύπανσης έχουν ενταθεί. Όμως καμία ανταπόκριση δεν διαφαίνεται εκ μέρους του αρμόδιου υπουργείου. «Όσα μέτρα μέχρι σήμερα λαμβάνονται, λαμβάνονται εκ του περισσού», δηλώνει ο αντινομάρχης Περιβάλλοντος Ν. Ντίτορας, ο οποίος επαναλαμβάνει ότι η μεγάλη καθυστέρηση εκ μέρους του ΥΠΕΧΩΔΕ της υιοθέτησης του Επιχειρησιακού Σχεδίου είναι αδικαιολόγητη.
Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Μαγνησίας φρόντισε, ώστε να καταρριφθεί και το τελευταίο «άλλοθι» εκ μέρους του ΥΠΕΧΩΔΕ, το οποίο προ καιρού πρόβαλλε ως αιτία μη έγκρισης του Επιχειρησιακού την απουσία ειδικών χημικών αναλύσεων που να προσδιορίζουν τις πηγές ρύπανσης.
Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει προσδιορίσει στο πλαίσιο μελέτης για λογαριασμό της Νομαρχίας Μαγνησίας τις πηγές αέριας ρύπανσης για το πολεοδομικό συγκρότημα Βόλου και ήδη τα πρώτα συμπεράσματα έχουν τεθεί υπόψη του ΥΠΕΧΩΔΕ.
Τι περιλαμβάνει όμως το περιβόητο Επιχειρησιακό Σχέδιο του ΥΠΕΧΩΔΕ, που περιμένει η πόλη;
Εκτός από την αποτύπωση των πηγών ρύπανσης, εκτιμήσεις των εκπομπών και συγκεντρώσεων, το σχέδιο προτείνει συγκεκριμένα μέτρα για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Όπως περιγράφει, ωφελούμενοι από την εφαρμογή των μέτρων είναι οι κάτοικοι της πόλης και της ευρύτερης περιοχής του Βόλου, αλλά σε μια γενική θεώρηση υπάρχει όφελος σε εθνική κλίμακα.
Οι κάτοικοι της πόλης καθώς και η βιομηχανία θα χρεωθούν το κόστος εφαρμογής των μέτρων και κατασκευής των απαιτούμενων έργων μέσω διάφορων άμεσων ή έμμεσων φορολογικών επιβαρύνσεων ή άμεσου κόστους εφαρμογής τεχνικών παρεμβάσεων στα σπίτια τους και τέλος μέσω της ενδεχόμενης αλλαγής στα πρότυπα της διαβίωσής τους (λειτουργία της πόλης, κεντρική θέρμανση).
Ο πληθυσμός της πόλης (με την ευρεία έννοια και οι διάφοροι επιχειρηματίες-βιομήχανοι που δραστηριοποιούνται στην πόλη) θα επωμισθούν την ανάκτηση του κόστους των έργων που συνοδεύουν τα μέτρα, αλλά και του κόστους εφαρμογής των μέτρων. Με τον τρόπο αυτό εφαρμόζεται πλήρως και η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».
Θεσμικά – κανονιστικά
Τα μέτρα αυτής της κατηγορίας αναμένεται να υλοποιηθούν από εθνικές ή νομαρχιακές υπηρεσίες και τοπικούς φορείς, ενώ τα υπόλοιπα που αναφέρονται ανά τομέα (κατηγορία πηγών) αναμένεται να εφαρμοστούν από επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Ρυπογόνες βιομηχανίες. Στο πλαίσιο λειτουργίας του θεσμού της Ειδικής Υπηρεσίας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος προτείνεται να θεσπιστεί πρόγραμμα αυστηρού προγράμματος παρακολούθησης των πλέον ρυπογόνων βιομηχανιών (π.χ. ΑΓΕΤ) της περιοχής, καθώς και των βιομηχανιών που στεγάζονται στη Βιομηχανική Περιοχή.
Κεντρική θέρμανση. Για τον περιορισμό της ρύπανσης που προκαλείται από την κεντρική θέρμανση των κτιρίων της πόλης προτείνεται να ενταθούν οι έλεγχοι για την καλή λειτουργία των λεβήτων, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
Ενεργειακός Διαχειριστής. Προκειμένου να γίνεται σωστή διαχείριση της ενέργειας στα δημόσια κτίρια προτείνεται η εφαρμογή του θεσμού του Ενεργειακού Διαχειριστή. Ο ρόλος του είναι η διαχείριση των τρεχουσών ενεργειακών αναγκών και η κατάστρωση της μελλοντικής ενεργειακής στρατηγικής.
Έλεγχοι οχημάτων. Για την εκπομπή ρύπων από τα οχήματα που κυκλοφορούν στην πόλη του Βόλου, είναι σημαντικό να εντατικοποιηθούν οι έλεγχοι των οχημάτων για την Κάρτα Ελέγχου Καυσαερίων.
Διαχείριση κυκλοφοριακού φόρτου. Η διαχείριση του κυκλοφοριακού φόρτου στην πόλη του Βόλου αφορά σε μέτρα τα οποία έχουν ως στόχο την αποφόρτιση των κύριων οδικών αξόνων της πόλης. Τα μέτρα αυτά είναι η απαγόρευση της κυκλοφορίας των βαρέων οχημάτων στο κέντρο της πόλης, το κλιμακωτό ωράριο προσέλευσης στην εργασία, η εφαρμογή ωραρίου εφοδιασμού των καταστημάτων, ο έλεγχος από τις αρχές για την παράνομη στάθμευση των οχημάτων εφοδιασμού και των Ι.Χ. αυτοκινήτων σε συνδυασμό με την εντατικοποίηση επιβολής προστίμων για την παράνομη στάθμευση, ο ηλεκτρονικός έλεγχος της φωτεινής σηματοδότησης της πόλης με χρήση ειδικών ηλεκτρονικών υπολογιστών και ειδικού λογισμικού και η προώθηση της χρήσης αστικών συγκοινωνιών.
Ενημέρωση πολιτών. Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα προστασίας περιβάλλοντος και κατ’ επέκταση προστασίας της ατμόσφαιρας είναι ένα θέμα που πρέπει να αντιμετωπίζεται κυρίως σε εθνικό επίπεδο βάσει συγκεκριμένης στρατηγικής προγράμματος.
Βιομηχανία
Στον τομέα της βιομηχανίας προτείνεται η εφαρμογή Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών στην Ασβεστοποιία Βελεστίνου και στη βιομηχανία παραγωγής αλεύρων «Κυλινδρόμυλοι Λούλη» με στόχο κυρίως τη μείωση των εκπομπών σωματιδίων, καθώς και στην τσιμεντοβιομηχανία «ΑΓΕΤ Ηρακλής» με τη λήψη πιο αυστηρών μέτρων από το 2007.
Κεντρική θέρμανση
Στον τομέα της κεντρικής θέρμανσης το μέτρο που παρουσιάζεται αναφέρεται στο σενάριο περαιτέρω διείσδυσης του φυσικού αερίου στα κτίρια της πόλης. Συγκεκριμένα προτείνεται το 20% των υφιστάμενων κατοικιών, καθώς και όλα τα νέα κτίρια που θα κατασκευαστούν κατά το χρονικό διάστημα 2004-2010 να διαθέτουν λέβητες φυσικού αερίου. Επομένως θεωρείται ότι 10.420 κτίρια θα είναι συνδεδεμένα με το δίκτυο του φυσικού αερίου μέχρι το 2010.
Η συντήρηση εγκαταστάσεων κεντρικής θέρμανσης σε ετήσια βάση μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση του βαθμού απόδοσης μέχρι και 10% ανάλογα με την κατάσταση του λέβητα πριν την πραγματοποίηση της συντήρησης. Ένα άλλο σημαντικό μέτρο αποτελεί η αντικατάσταση των λεβήτων μεγάλης ηλικίας με νέου υψηλού βαθμού απόδοσης.
Σε επίπεδο δημοσίων κτιρίων προτείνεται να δημιουργηθούν προγράμματα εγκατάστασης ενεργητικών ηλιακών συστημάτων στα κτίρια που φιλοξενούν τις διάφορες υπηρεσίες. Τα ενεργητικά ηλιακά συστήματα θα χρησιμοποιούνται για τη θέρμανση των κτιρίων σε συνδυασμό με την ήδη υπάρχουσα κεντρική θέρμανση. Τα κονδύλια για την υλοποίηση των προγραμμάτων αυτών μπορούν να αντληθούν είτε από προγράμματα του υπουργείου Ανάπτυξης είτε από προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Όσον αφορά στα ξενοδοχεία, προτείνεται στην περίπτωση που στα κτίρια έχουν ενσωματωθεί ή σχεδιάζεται η τοποθέτηση ενεργητικών ηλιακών συστημάτων να υπάρχει μικρή μείωση φόρων ή/και τελών. Η μείωση αυτή μπορεί να αφορά είτε στο Φόρο Ακίνητης Περιουσίας, εάν εφαρμόζεται, είτε στα δημοτικά τέλη.
Κυκλοφορία
Παρουσιάζονται τρία πρόσθετα σενάρια υποκατάστασης των οχημάτων συμβατικής τεχνολογίας με νέα οχήματα κινητήρων Euro III και Euro IV. Προκειμένου να αντικατασταθεί ο στόλος των παλαιάς τεχνολογίας οχημάτων με νέα, τα οποία θα έχουν τεχνολογία Euro III και Euro IV, προτείνεται να διαμορφωθεί μια σειρά οικονομικών κινήτρων τόσο για τους κατόχους ιδιωτικής χρήσεως οχημάτων, όσο και για τους επαγγελματίες (ταξί και φορτηγά).
Προτείνεται η δημιουργία προγράμματος προώθησης των βιοκαυσίμων σε επίπεδο νομού, προβάλλοντας τα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη στο κοινό και δίνοντας οικονομικά κίνητρα προς τους εμπόρους και τους χρήστες.
Σε ό,τι αφορά τη χρήση υβριδικών οχημάτων, προτείνεται η περαιτέρω διερεύνηση δημιουργίας στόλου ενοικιαζόμενων αυτοκινήτων με την υποστήριξη της Νομαρχίας και του δήμου.
Άλλο μέτρο αναφέρεται στην ανάπτυξη μέσου μαζικής μεταφοράς σταθερής τροχιάς (τραμ) στο Βόλο. Προτείνεται η ανάπτυξη γραμμών τραμ σε μήκος 10 χιλιομέτρων, το οποίο θα συνδέει σημαντικά σημεία της πόλης του Βόλου (σιδηροδρομικός σταθμός, λιμάνι, πανεπιστήμιο, στάδιο Βόλου, Δημαρχείο) και θα ενώνει το κέντρο του Βόλου με τον δήμο Ν. Ιωνίας. Το σενάριο δε θεωρείται από το Σχέδιο ότι είναι δυνατό να υλοποιηθεί μέχρι το 2010.
Προβλέπεται ακόμη η ανάπτυξη δικτύου πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων στο κέντρο της πόλης του Βόλου και φυτοκάλυψη δημόσιων χώρων (πάρκα, ανεκμετάλλευτες δημόσιες εκτάσεις μέσα στην πόλη, πεζοδρόμια, περιβάλλοντες χώροι δημοσίων κτιρίων κ.λ.π.)
Η μελέτη προχωρά σε εκτίμηση των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων (ανάλυση κόστους-οφέλους).
Τα προτεινόμενα μέτρα αξιολογούνται οικονομικά, ενώ για κάθε δράση ορίζεται ο τρόπος εφαρμογής, ο αρμόδιος φορέας (Νομαρχία, δήμος Βόλου, Περιφέρεια, υπουργεία), το κόστος εφαρμογής και το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής, ενώ προσδιορίζονται οι ρύποι στους οποίους επιδρά.
