Του Δημητρίου Σφύρα٭
Στη συζήτηση που συχνά γίνεται με αφορμή τα τεράστια οικονομικά προβλήματα της υγείας πολύ σπάνια βλέπουμε αναφορές στα κριτήρια με τα οποία αποφασίζονται οι δημόσιες δαπάνες. Για παράδειγμα, θα περίμενε κανείς ότι με δεδομένη την οικονομική στενότητα, σύμφωνα και με την κυβέρνηση, προτεραιότητα θα είχαν δράσεις και ενέργειες που σώζουν τις περισσότερες ζωές. Ορισμένες κυβερνήσεις σε αναπτυγμένες χώρες έχουν κάνει βήματα στην κατεύθυνση της εισαγωγής στοιχείων οικονομικού ορθολογισμού στον υγειονομικό τους σχεδιασμό. Στην Ελλάδα, αντίθετα, ακόμη και τα λίγα που μπορεί να προσφέρει η στοιχειώδης μέτρηση των αδρών οικονομικών δεδομένων πολύ λίγο ή καθόλου αποτελούν κατευθυντήριες γραμμές για την άσκηση υγειονομικής πολιτικής. Ας δούμε τρία παραδείγματα.
1. Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Εντατικής Θεραπείας, η λειτουργία των 150 κρεβατιών που είναι σήμερα «ετοιμοπόλεμα», αλλά δεν λειτουργούν λόγω έλλειψης νοσηλευτικού κυρίως προσωπικού, θα «έσωζαν» 5.000 ζωές ετησίως. Σύμφωνα με αδρούς υπολογισμούς μας, η απαιτούμενη δαπάνη για τη στελέχωση των αδρανούντων κρεβατιών ΜΕΦ με 6 νοσηλευτές/κρεβάτι θα ήταν €18 εκ. τo χρόνο. Θα δαπανούσαμε δηλαδή 3.600 €/κερδισμένη ζωή.
2. Ας συγκρίνουμε αυτή την κατάσταση με μία εναλλακτική χρήση χρημάτων. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον εμβολιασμό των νεαρών κοριτσιών μας για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Το ετήσιο κόστος του εμβολιασμού είναι περίπου €100 εκ. και (πιθανολογείται ότι) θα σώζονται περίπου 150 ζωές ετησίως με κόστος περίπου 40.000 €/ζωή. Το εμβόλιο εντάχθηκε αμέσως μόλις έγινε διαθέσιμο στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών και καλύπτεται από την κοινωνική ασφάλιση.
3. Τέλος, ας πάρουμε και την περίπτωση του μοριακού ελέγχου του αίματος για την μείωση του κινδύνου μόλυνσης των μεταγγιζόμενων από τους ιούς HIV και της ηπατίτιδας. Όσον αφορά στον κίνδυνο μόλυνσης, η μείωση της πιθανότητας σε σχέση με τις μέχρι σήμερα χρησιμοποιούμενες μεθόδους είναι σχετικά μικρή και, για τον ελληνικό πληθυσμό ουσιαστικά, μεταφράζεται στην πιθανότητα αποφυγής το πολύ πέντε μολύνσεων με τον ιό του AΙDS το χρόνο. Ο διαγωνισμός για την προμήθεια των σχετικών αντιδραστηρίων και συνοδού εξοπλισμού διήρκεσε 2 χρόνια και κόστισε 208 εκ. για 5 χρόνια, δηλαδή €41.6 εκ./χρόνο. Το αναμενόμενο κόστος ανά κερδισμένη ζωή υπολογίζεται έτσι σε 8,3 εκ. €/ζωή ετησίως.
Φαίνεται από το παραπάνω τρία (τυχαία) παραδείγματα ότι το όφελος σε κερδισμένες ζωές θα ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερο, αν τα ελάχιστα χρήματα που (διατείνεται ότι) διαθέτει το ελληνικό δημόσιο πήγαιναν κατά προτεραιότητα στη στελέχωση των ΜΕΦ και μετά, αν περίσσευαν χρήματα, στα άλλα δύο προγράμματα. Αντί γι’ αυτό είδαμε μία (ανεξήγητη;) σπουδή της κυβέρνησης να υιοθετήσει άμεσα τα προγράμματα εμβολιασμού και μοριακού ελέγχου του αίματος, ενώ οι ΜΕΦ ακόμη δεν λειτουργούν. Πέρα από την οφθαλμοφανή διαφορά στον αριθμό των ζωών που θα σώζονταν (5,150 και 5.000), η μόνη άλλη διαφορά είναι ότι στην περίπτωση των ΜΕΦ οι άμεσα ωφελούμενοι είναι οι 1.000 περίπου νοσηλευτές που θα προσληφθούν, ενώ στις άλλες δύο περιπτώσεις άμεσα ωφελούμενοι είναι οι προμηθευτές του δημοσίου και όσοι συναλλάσσονται μαζί τους. Τέτοια παραδείγματα ανορθολογικής πολιτικής μπορεί να βρει κανείς πολλά. Αν κανείς όμως χρησιμοποιήσει το κριτήριο «ποιος ωφελείται;», θα καταλήξει σε θλιβερά συμπεράσματα. Δυστυχώς η Ελλάδα έφτασε αισίως να είναι η μόνη χώρα στην Ε.Ε. που δεν διαθέτει οργανισμό για την Αξιολόγηση της Τεχνολογίας στην Υγεία (Health Technology Assessment). Η δε Οικονομική Αποτίμηση των Υπηρεσιών Υγείας, παρ ότι προβλέπεται εδώ και 10 χρόνια (Ν. 2519/97), ακόμη… αγνοείται. Το ερώτημα που απομένει είναι το «γιατί».
٭ Ο Δημήτρης Σφύρας είναι κάτοικος Βόλου, γιατρός εντατικολόγος, ο οποίος εργάζεται στο Νομαρχιακό Νοσοκομείο Λαμίας
Ο ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΣ
Απουσιάζει με ολιγοήμερη άδεια στην κοντινή πλην μαγευτική αυτή την εποχή Μηλίνα. Περαστικές θα είναι όμως και οι διακοπές του και από Τρίτη πάλι κοντά σας.
