Η γαλλική αυτή αποστροφή αποδίδει καλύτερα αυτό που λέμε “καιρός πανιά, καιρός κουπιά”. Αν σε ελεύθερη απόδοση θα μεταφραζόταν στα ελληνικά ως “καιρός ευλογημένος, καιρός καταραμένος”, η φράση συμπυκνώνει το πεπρωμένο που δεν μπορείς να το αλλάξεις, τη χαοτική συμπεριφορά των κοινωνικών γεγονότων, την παρατήρηση ότι για κάποιες περιόδους τα πράγματα “σου βγαίνουν” χωρίς προσπάθεια και παρά τις αντίξοες προβλέψεις, ενώ σε άλλες όλα πάνε στραβά. Ή ακόμη ότι ενώ τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά για σένα παρά τις προσπάθειες σου και τις καλές προθέσεις σου, για κάποιον άλλο όλα πάνε “δεξιά” χωρίς να το δικαιούται. Και εξίσου ξαφνικά όλα αντιστρέφονται! Χωρίς δυνατότητα ορθολογικής εξήγησης, εκεί που τίποτε δεν δούλευε, τώρα όλα πετυχαίνουν. Στα αρχαία ελληνικά η απόδοση ήταν ακόμη πιο συμπυκνωμένη: “τύχης εναλλαγή”. Για να αλλάξει όμως το κλίμα, χρειάζεται όπως φαίνεται πέρα από την τύχη να βρει κανείς και τη σωστή συνταγή.
Ως τώρα λοιπόν ήταν ευλογημένος ο καιρός για τον πρωθυπουργό και το κόμμα του. Το 2004 ενόψει των εκλογών η κριτική που ανέπτυξε η ΝΔ για τη διαφθορά βρήκε απτό παράδειγμα στην τροπολογία Πάχτα. Τότε ο πρωθυπουργός φάνηκε να έχει βρει την συνταγή που του επέτρεψε να αντιστρέψει την υπεροπλία του ΠΑΣΟΚ και έκτοτε τίποτε δεν στάθηκε δυνατό να κλονίσει την εμπιστοσύνη στις ενέργειες της ΝΔ. Ούτε οι υποκλοπές, ούτε οι απόπειρες αυτοκτονίας, ούτε οι πυρκαγιές ούτε οι άλλες «στραβές» μετέστρεφαν τις δημοσκοπήσεις, ώσπου – αντίστοιχο πλην βαρύτερο του ολισθήματος Πάχτα – το φλεγόμενο Βατοπέδι επικάθησε στην πολιτική «αθωότητα» του να χρησιμοποιείς εξωχώριες «off-shore” εταιρίες, όταν ο ελληνικός λαός σε έχει ψηφίσει να είσαι στην υπηρεσία του, ακριβώς τη στιγμή που παίζεται το ετήσιο θέαμα της ΔΕΘ.
Επιτέλους όμως, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ έδειξε το σαββατοκύριακο ότι η αντιστροφή είναι δυνατή όχι προς όφελος του ίδιου του ΠΑΣΟΚ, αλλά προς όφελος της κοινωνίας. Και αυτό είναι το πρώτο θετικό δείγμα. Διότι, για να φτάσει το ΠΑΣΟΚ εκεί χρειάστηκε να περάσει μια μακρά περίοδο ομφαλοσκόπησης, όπου το κυρίως μέλημα ήταν η διαρκής «αναδιοργάνωση» του απούσης της κοινωνίας, και ως εκ τούτου να διατρέξει ένα στάδιο συσσώρευσης αποτυχίας επί αποτυχιών. Μάχες οπισθοφυλακής δόθηκαν, όπου στελέχη των οποίων η ημερομηνία λήξης είχε παρέλθει επανέφεραν στην ημερήσια διάταξη τρόπους πολιτικής λειτουργίας τους οποίους είχε ξεχάσει και ή ίδια η ιστορία. Αποτυχημένες επιλογές έγιναν, όπου η πολιτική εκχωρούσε τις αρμοδιότητές της σε αυτόκλητους και ανομιμοποίητους δήθεν εκπροσώπους της κοινωνίας πολιτών. Καταγγελτικές προσεγγίσεις και αμυντικές τοποθετήσεις λήφθηκαν, όπου ο ξύλινος πολιτικός λόγος απέβαλε την οικονομία από τον χώρο ευθύνης της πολιτικής, όπου η πολιτική μεταμορφωνόταν σε αόριστη και άρα ανούσια φιλοσοφική άσκηση και (κακή) ρητορική επίδειξη ακατανόητων από την κοινωνία, η οποία είχε βαρεθεί να υφίσταται νάρκισσους τηλεοπτικούς αστέρες της πολιτικής σε οίστρο κομπορρημοσύνης.
Και επιτέλους, ο Γιώργος Παπανδρέου φαίνεται ότι έκλεισε αυτό το κακό παρελθόν. Η ομιλία του και στη συνέχεια η συνέντευξη χτύπησε φλέβα στο κοίτασμα της σοσιαλδημοκρατίας. Χωρίς κόμπλεξ και χωρίς χρεωστούμενα σε κανένα, ο Παπανδρέου έδειξε να γνωρίζει το σωστό ισοζύγιο μεταξύ κοινωνίας και οικονομίας, το πώς να συγκεράσει την αριστερή σοσιαλιστική συνείδηση με την σοσιαλδημοκρατική εμπειρία και το πώς να εξηγήσει συγκεκριμένα τη θεραπεία που υποδεικνύει το κόμμα του για τις παθήσεις της ελληνικής κοινωνίας. Επιτέλους, υπέδειξε πειστικά αυτό που τα απανωτά συνέδρια του κόμματος απέτυχαν να αναδείξουν: την ανάγκη αλλά και τη δυνατότητα αναμόρφωσης – της κοινωνίας και πρωτίστως της διοίκησης και της πολιτικής. Της πολιτικής της οποίας η λειτουργία τίθεται πλέον ευθέως – και δικαίως – εν αμφιβόλω από την ελληνική κοινωνία. Ταυτόχρονα – πέρα από την εγνωσμένη πλέον εντιμότητά του – δικαιολογεί για τον εαυτό του ρόλο «Statesman», συγκροτημένου πολιτικού που διαμορφώνει νέες τάσεις στην πολιτική, που έχει κατανοήσει τις συζητήσεις για νέα πολιτικά εργαλεία που δεν κάνει πολιτική επί πεπατημένης ως «business as usual» και που δεν αφήνει να διαφανεί οποιαδήποτε επιρροή συμβούλων και γερόντων – όσο και αν η τηλεόραση εστίαζε στον Γερουλάνο που παρακολουθούσε την εξέλιξη της ομιλίας μέσα από τις σημειώσεις του. Και επιδεικνύει ότι αναθεωρεί τη δική του στάση και ανανεώνει την πολιτική του προσέγγιση. Παλιότερα θα έλεγαν κάποιοι μειωτικά: ακολουθεί αναθεωρητική πολιτική! Μακάρι να αναθεωρούσαν όλοι έτσι!
Τι οφείλει να συγκρατήσει κανείς από την ομιλία και συνέντευξη; Ανάπτυξη και αναδιανομή! Συμφιλίωση της οικονομίας με την πολιτική! Αποφυγή εμβαλωματικών λύσεων και η επιλογή ενιαίας, μοναδικής, συγκροτημένης, αναγνώσιμης και κατανοητής φορολογικής προσέγγισης βασισμένης στην φορολογική αλληλεγγύη. Κρατική μέριμνα για την ατομική υπερχρέωση. Κρατισμός εκεί που επιβάλλεται. Προωθημένη κοινωνική πολιτική. Προσεγγίσεις τις οποίες ως καθομολογεί ο ίδιος ο Παπανδρέου εμπνέεται από την σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία. Ανέφικτο και ξεπερασμένο; Καθόλου! Δεν είναι τυχαίο ότι στις ΗΠΑ ο Ομπάμα οφείλει την επιτυχία του στη δέσμευσή του να καταργήσει τις φορολογικές απαλλαγές υπέρ των πλουσίων, και να θεσπίσει ενιαίο προοδευτικό φορολογικό σύστημα προκειμένου να εξασφαλίσει 300 δισ. για να ανακατανείμει σε ενίσχυση των πτωχοτέρων και σε δημόσιες επενδύσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι η κρατική παρέμβαση στις ΗΠΑ σώζει την οικονομία. Δεν είναι τυχαίο ότι σημαντικοί οικονομολόγοι αναθεωρούν και εκείνοι και στηρίζουν το ρόλο του κράτους. Το σχέδιο του Παπανδρέου έχει συνοχή, ενσκήπτει στην ικανοποίηση των αναγκών των πολιτών, φεύγει από τη σφαίρα της αοριστίας της πολιτικής, νομιμοποιεί το ρόλο του κράτους και του πολιτικού προσωπικού ως εγγυητών της ισονομίας και συναντά έτσι πανάρχαιες δημοκρατικές παραδόσεις.
Μένει τώρα να αποδειχθεί η αντοχή στο χρόνο! «Ο χρόνος μεθ’υμών» – Τime is on your side! Μέχρι τις Ευρωεκλογές! Διότι εκεί θα καταγραφεί με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια από τις δημοσκοπήσεις η πρόθεση των εκλογέων και θα αποδειχθεί αν όντως ανεγνώσθησαν σωστά όσα διημείφθησαν στην ΔΕΘ το περασμένο σαββατοκύριακο.
ΥΓ. Μακάρι βεβαίως να είχαν προταθεί δύο επιπλέον μέτρα: οι μικροπιστώσεις (ίσως επανέλθουμε στο μέλλον) και ο περιορισμός των διαδοχικών θητειών των δημοσίων προσώπων
* Ο γράφων δεν εκφράζει με κανένα τρόπο τις απόψεις του Κοινοτικού Οργάνου όπου υπηρετεί. Αρθρογραφεί πλέον μόνον όταν δει, παραμένει στρατευμένος εκεί που είναι γνωστό, πιστεύει όμως ότι διατηρεί ακόμη και εν προκειμένω αντικειμενική θεώρηση.
