Επιτέλους!!! Μετά από ένα πολύ μεγάλο (χειμωνιάτικο) χρονικό διάστημα έχουμε… χειμωνιάτικη βροχή. Γιατί αν δεν έπεφτε έστω και αυτό το λίγο βρόχινο νεράκι, τότε όλοι μας (και όχι μόνον τα πολύ μικρά παιδιά που δεν ξέρουν ακόμη τι σημαίνουν 4 εποχές του χρόνου και ποια τα καιρικά φαινόμενα του χειμώνα) θα ξεχνούσαμε (ή μάλλον ήδη… ξεχάσαμε) ότι ο μήνας Φεβρουάριος (όπως ο Δεκέμβριος και ο Ιανουάριος) είναι μήνας του χειμώνα.
Η γη διψούσε και διψάει. Τα φυτά περίμεναν και περιμένουν το νεράκι του Θεού. Οι άνθρωποι (ο αστικός και ο αγροτικός πληθυσμός) περιμένουν και ελπίζουν να γεμίσουν με νερό οι υπόγειες δεξαμενές του εδάφους, για να υπάρχει υδατικό απόθεμα, προς αστική και γεωργική χρησιμοποίησή του, κατά τους ζεστούς ανοιξιάτικους, καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες. Γιατί αλλιώς, θα πούμε το νερό… νεράκι, που, ενδεχόμενα, να το έχουμε κιόλας σκεφθεί, όλοι μας!!! Μα θα μου πείτε: «Και ποιος φταίει γι’ αυτή την αφύσικη καιρική «κατάσταση;»
Η απάντησή μου είναι, σίγουρα, μία και μοναδική: «εμείς οι άνθρωποι και κανείς μα κανείς «άλλος». Εμείς οι άνθρωποι προκαλούμε και τις ωφέλιμες και τις βλαβερές «καταστάσεις». Εμείς οι άνθρωποι προκαλούμε, άμεσα ή έμμεσα, και τα θετικά και τα αρνητικά «φαινόμενα». Εμείς οι άνθρωποι προκαλούμε, άμεσα ή έμμεσα, τις κάθε μορφής και έκτασης καταστροφές, οι οποίες έχουν και θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις σε όλους μας. Αρνητικές επιπτώσεις μη αναστρέψιμες.
Μια απ’ αυτές τις πολύ αρνητικές επιπτώσεις της «αναπτυξιακής προσπάθειας» του ανθρώπου είναι και το φαινόμενο της ερημοποίησης, δηλαδή η μετατροπή (σιγά – σιγά) της γόνιμης γης σε άγονη. Η ερμοποίηση δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Αποτελεί μέρος της εξελικτικής πορείας του πλανήτη μας. Όμως, στη σύγχρονη εποχή, στη σημερινή εποχή η πορεία της ερημοποίησης έχει επιταχυνθεί, γιατί αφ’ ενός μεν παρατηρείται μία θέρμανση του κλίματος, αφ’ ετέρου δε υπάρχει μια αλόγιστη χρήση των υδατικών πόρων και μάλιστα με καταστάσεις… ανομβρίας. Η κύρια, όμως αιτία της επιταχυνόμενης ερημοποίησης είναι η πολύ μεγάλη «επέμβαση» (αλόγιστη και παράλογη) του ανθρώπου στη φύση. Δύο είναι τα βασικά κίνητρα του ανθρώπου που τον οδηγούν στην καταστροφή της ίδιας του της γης:
Α. Το άγχος επιβίωσης που έχει καταλάβει τις κοινωνίες, οι οποίες ζουν σε περιοχές με μικρή παραγωγικότητα και συγχρόνως έχουν αυξήσει υπέρμετρα τον πληθυσμό τους. Οι συνθήκες που επικρατούν εκεί οδηγούν σε υπερεκμετάλλευση των υδατικών και εδαφικών πόρων, η οποία ενισχύεται και από τη σύγχρονη τεχνολογία.
Β. Η τάση του ανθρώπου για να έχει σύντομα αλλά πρόσκαιρα κέρδη. Έτσι, εκμεταλλεύεται, κατά τρόπο ΜΗ αειφορικό, τους υδατικούς, εδαφικούς και φυτικούς πόρους σε περιοχές με αυξημένη ευαισθησία στην ερημοποίηση, όπως π.χ. η Ευρωπαϊκή Μεσόγειος.
Στην Ελλάδα, τη χώρα μας, οι βροχοπτώσεις έχουν μειωθεί μέχρι και 30% (σε ορισμένες περιοχές) κατά την προηγούμενη 30ετία και εξακολουθούν να μειώνονται. Συνέπεια αυτών των εξελίξεων είναι το φυσικό περιβάλλον της χώρας μας να απειλείται πλέον ανοιχτά με ξηρασία, καταστροφή του φυτικού κεφαλαίου και ερημοποίηση. (Σύμφωνα με αποκαλυπτικά στοιχεία του ΕΘΙΑΓΕ και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, το 1/3 των εδαφών της χώρας μας απειλείται ανοιχτά από την ερημοποίηση, το 1/3 απειλείται αρκετά από την ερημοποίηση και μόνον το υπόλοιπο 1/3 των εδαφών μας δεν απειλείται προς το παρόν). Περιοχές του ελλαδικού χώρου που είναι αρκετά ευαίσθητες στο «φαινόμενο» είναι οι ανατολικές περιοχές της κεντρικής και Βόρειας Ελλάδας, η Νότια Ελλάδα, τα νησιά του Αιγαίου και το μεγαλύτερο μέρος της Κρήτης.
Τα κυριότερα έργα που μπορούν να γίνουν σε ένα Σχέδιο Δράσης κατά της Ερημοποίησης είναι τα παρακάτω:
*Πλήρης αποκέντρωση σε όλους τους βαθμούς διοίκησης και αυτοδιοίκησης της παραγωγής έργων για υδατικούς πόρους. Άμεση στήριξη μικρού μεγέθους έργων σε κάθε Δήμο ή Κοινότητα.
*Ακριβές πρόγραμμα κατασκευής μεσαίων υδατικών έργων (λιμνοδεξαμενές και φράγματα) σε 10ετή βάση.
*Εκμετάλλευση όλων των καθαρών υδάτων του βιολογικού καθαρισμού για δασική και γεωργική χρήση.
*Αυστηρή εφαρμογή του κώδικα ορθών γεωργικών πρακτικών που έχουν σχέση με εξειδικευμένα συστήματα διαχείρισης υδάτων.
*Απαγόρευση υπεράντλησης υδροφορέων, οι οποίοι επιφέρουν αλάτωση των εδαφών.
*Εφαρμογή συστημάτων αειφορικής διαχείρισης του ύδατος, του εδάφους και της βλάστησης.
*Εφαρμογή προγραμμάτων για δασώσεις και αναδασώσεις εδαφών και εντατικοποίηση προγραμμάτων προστασίας των εδαφών.
Και κυρίως, *ενημέρωση όλων των εμπλεκομένων φορέων για τον κίνδυνο και τις επιπτώσεις της ερημοποίησης.
Υδάτινοι πόροι και ερημοποίηση
