ΤΟΠΙΚΑ

“Της παιδείας αι μεν ρίζαι πικραί, οι δε καρποί γλυκείς”

της-παιδείας-αι-μεν-ρίζαι-πικραί-οι-δ-851206

Η παράδοση των Ελλήνων, αλλά και των άλλων λαών, είναι πλούσια σε ιστορίες για τους καλικάντζαρους, τα περίεργα, βρομερά και κακοποιά δαιμόνια, που έρχονται πάνω στη γη κατά το Δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων. Ενοχλούν τους ανθρώπους, μολύνουν τα σκεύη και ενσπείρουν ζιζάνια και φόβο. Αποκαλούνται με πολλά ονόματα, όπως Βαβουτσικάριοι, Μαντρακούκοι, Σκαλοπούνταροι, Πλανήταροι, Καρκάτζελλοι, Παγανά κ.ά.
Κατάγονται από τους Καβείριους δαίμονες ή από τις Κήρες των αρχαίων Ελλήνων ή τους Σατύρους και εμφανίστηκαν πριν από το Δωδεκάθεο του Ολύμπου. Μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού τα κακάσχημα αυτά δαιμόνια εξακολουθούν να «εμφανίζονται» και οι λαοί να πλάθουν πολλές και απίθανες ιστορίες με μυλωνάδες, παπάδες, περαστικούς, κοπέλες, «άπιστες» γυναίκες κ.ά. Στα χωριά παλιότερα εξόρκιζαν τους καλικαντζάρους στο δρόμο τη νύχτα λέγοντας: Ιησούς Χριστός νικά, κι όλα τα κακά σκορπά. Για να μην μπαίνουν στο σπίτι έριχναν έξω στην πόρτα ένα κόσκινο. Μόλις έβλεπαν το κόσκινο άρχιζαν να μετρούν τις τρύπες, ώσπου τους έπαιρνε η μέρα κι εξαφανίζονταν. Συνέχιζαν το άλλο βράδυ κ.ο.κ. Έτσι τους ξεγελούσαν.
Δουλειά τους στον κάτω κόσμο είναι το πριόνισμα του δέντρου της ζωής. Μέρα και νύχτα πριονίζουν τον κορμό του δέντρου για να τον κόψουν και έτσι να επικρατήσουν. Πριονίζουν τα φουντωτά κλωνάρια και προσπαθούν να το απογυμνώσουν. Δουλεύουν με μανία και ασταμάτητα. Ο Χαμπής Τσαγγάρης στο καλαίσθητο τετράγλωσσο βιβλίο του «Οι Καλικάντζαροι – Κυπριακές Ιστορίες» (2006), σημειώνει ότι οι καλικάντζαροι «στα βάθη της γης μάχονται με τις κουννιές τζαι τους σβανάες να κόψουν το δεντρόν που κραεί την γην, για να τη ρίξουν. Εν ο στύλλος της γης, ελαλούσαν. Ο απλός άθθρωπος φαντάζεται το ναν δεντρόν μιάλον με κορμόν πολλά σκλερόν τζαι πασιν ίσαμε πενήντα μέτρα αχτίναν». Αλλά η νίκη ποτέ δεν έρχεται. Φτάνουν στο τέλος σχεδόν, αλλά τότε έρχονται στον απάνω κόσμο, στη γη και κάνουν ό,τι κάνουν.
Αυτή η εικόνα του δέντρου της ζωής μου γέννησε κάποιες παραλληλίες με το δέντρο της παιδείας. Δέντρο βαθύρριζο, πολύκλωνο, πικρόρριζο αλλά και εύκαρπο. Δέντρο ποτισμένο με όνειρα γενεών και γενεών, με δάκρυα παιδιών, με φόβο ψυχής, με ξενύχτια, με αγώνες και αγωνίες, με προσευχές και τάματα πολλές φορές. Οι καρποί αυτού του δέντρου είναι ο πολιτισμός, η πρόοδος της κοινωνίας και των επιστημών, η κατάκτηση της εσωτερικής και πολιτικής ελευθερίας, η επικράτηση του σεβασμού μεταξύ των πολιτών, το «ευ ζην» και η δημοκρατία. Όσο κι όσοι κι αν πριονίζουν το δέντρο της παιδείας, o καθένας από την πλευρά του, αυτό θα παραμείνει απαρασάλευτο. Πληγωμένο ναι, γκρεμισμένο όχι. Δεν μπορεί κανείς να γκρεμίσει την ιστορία και τους αγώνες του ελληνικού λαού που θεμελίωσαν την εκπαίδευση και την παιδεία του. Το δέντρο της παιδείας αυτό τον καιρό πληγώνεται, δεινοπαθεί, δοκιμάζεται χωρίς οίκτο. Δεν είναι καιρός να αποδώσουμε ποσοστιαία την ευθύνη σε όσους εμπλέκονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, στα πολιτικά κόμματα, στους πολιτικούς, στους πρυτάνεις, στους καθηγητές, στους φοιτητές. Καιρός είναι να σταματήσει το πριόνισμα του δέντρου της παιδείας. Καιρός να αποδεχθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι τον συμβιβασμό ως τη μόνη λύση. Και να μετατρέψουν το σλόγκαν «όλοι έξω στους δρόμους» σε προσκλητήριο ειρήνης και δουλειάς «όλοι μέσα στα πανεπιστήμια». Ν’ ανοίξουν οι αίθουσες διδασκαλίας και τα εργαστήρια.
Η ζωή συνεχίζεται και πάντα με προβλήματα, περισσότερα ή λιγότερα. Ζωή, όμως, χωρίς παιδεία δε συνεχίζεται, καταστρέφεται. Ο φανατισμός, η αδιαλλαξία και το πείσμα βλάπτουν πάντοτε σε κορυφαίες στιγμές της ιστορίας του έθνους. Η παιδεία πρέπει να ενώνει όχι να διχάζει, να καλλιεργεί το ήθος κι όχι να εξάπτει τα πάθη, να δείχνει το δρόμο της σωτηρίας κι όχι της καταστροφής. Εν ονόματι του λαού μας και της ιστορίας, του παρόντος και του μέλλοντος, τα πράγματα αξιώνουν να κάνουν την υπέρβαση τους όλοι οι εμπλεκόμενοι και να δώσουν τη λύση με συναίνεση και συμβιβασμό. Και προπαντός με σωφροσύνη!

Β. Δ. Αναγνωστόπουλος
10.2.07

#Tags

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου