Όπως αποφαίνονται επιφανείς επικοινωνιολόγοι, παιδαγωγοί, χαρακτηρολόγοι και άλλοι, που μελετούν τον άνθρωπο ως κοινωνικοπολιτική οντότητα, η ατομοκεντρική αντίληψη που κυριαρχεί στον κόσμο, περιφρονεί τον ανθρωπισμό και αποστασιοποιούμενη από την αξιοκρατική ζωή, αφήνει έκτυπη πλέον τη σφραγίδα της εξομοίωσης των ανθρώπων. Το άτομο γίνεται κέντρο του σύμπαντος. Το πρόσωπο, με τις χαρακτηρολογικές ιδιαιτερότητες και ευαισθησίες, χωνεύτηκε από το πύρωμα του εγωκεντρισμού. Εποχή του ανεικονικού ανθρωπομορφισμού που ομογενοποιεί, επιπεδοποιεί, εξομειώνει. Η εικόνα του θεού αυτοαπαξιώνεται, καθώς το άτομο ζει και πολιτεύεται όπως η ομάδα. Κυνηγάει τις χίμαιρες, ενεργές με αυτοματισμό, φορτωμένες άγχος και αγωνία, για να ικανοποιήσει ατομικές επιθυμίες. Ο διάλογος εκτοπίστηκε από τον αυθαίρετο μονόλογο «Ακρισία, αλογία, αγλωσσία, είναι οι εκφάνσεις του ανεικονικού ανθρωπομορφισμού.
Πρόσφατα είχα επισκεφθεί στην Αθήνα μια έκθεση αφηρημένης ανεικονικής τέχνης. Ο ανεικονισμός αποστρέφεται τη φυσική μορφολογία. Φευγάτος από την πραγματικότητα, θέλει τους ανθρώπους ομοιόμορφους, χωρίς τα όργανα των αισθήσεων. πρόσωπα χωρία μάτια, μύτη, στόμα, αυτιά. Δολιχόσχημα κεφάλια, χέρια κολλημένα στον κορμό, στήλες άλατος σαν την περίεργη κι’ ανυπάκοη γυναίκα του Λωτ. Νομίζω λοιπόν αυτή η μανιέρα της αφηρημένης τέχνης βρίσκεται σε σχέση συνάλληλη με την επιπεδοποίηση της ζωής και την ομοιότροπη συμπεριφορά των νέων ανθρώπων. Οι αντιδράσεις στο ίδιο μήκος κύματος. Η ζωή τους ατομοκρατική! η ψυχαγωγία τους τυλιγμένη στο νεφέλωμα των οινοπνευματωδών αναθυμιάσεων και καπνού. Ιδανικό τους η ευζωία του σήμερα. Η Ιθάκη καταποντίστηκε, σαν τη χαμένη Ατλαντίδα, στα θολόνερα του ευδαιμονισμού και του ηδονισμού. Ασφαλώς υπάρχουν εξαιρέσεις. Κι’ αλίμονο, αν δεν υπήρχαν.
Όμως οι εξαιρέσεις δεν αίρουν τον κανόνα. Η ισοπέδωση που πάει να καταργήσει τις ηθικοπνευματικές ιδιαιτερότητες, να γκρεμίσει τις κορυφές της επιστήμης, έρευνας, φιλοσοφίας, η παραφρόνηση της αυθεντίας και οι προσπάθειες ομογενοποίησης των πάντων στεγνώνουν τις ψυχές των νέων που αγωνίζονται να φθάσουν στην Ιθάκη, στην υλοποίηση των ιδανικών τους.
Ο ανεικονικός ανθρωπομορφισμός αποστρέφεται τις πνευματικές εξάρσεις, τις φωτεινές και μοναδικές εξαιρέσεις, τις ερευνητικές και επιστημονικές κατακτήσεις. Στόχος του, ανώνυμοι και επώνυμοι, κοιμώμενοι, σχολάζοντες στις καφετέριες και άγρυπνοι νέοι που προσπαθούν επίμοχθα να αυτονομηθούν πνευματικά, αδρανείς και απράγμονες, και οι άλλοι που μοχθούν για να προχωρήσουν δυναμικά και αξιοκρατικά, όλοι κάτω από τον οδοστρωτήρα της ισοπεδωτικής μανίας. Γι’ αυτό και βλέπουμε σχεδόν καθημερινά είτε στις πορείες διαμαρτυρίας είτε στην κατάληψη σχολείων το καταστρεπτικό πνεύμα της ισοπέδωσης να υπερβαίνει την σκαιότητα των Βανδάλων. Ακόμα και …. εικόνες, με ανυπολόγιστη αξία, στη θεολογική σχολή της Θεσσαλονίκης, κατέστρεψαν.
Ομοιόμορφη και η ενδυμασία, η συνθηματολογία, η ρομποτική τακτική, η κατ’ επιταγή κίνηση ετεροκινούμενα άτομα, αδιαμαρτύρητα συντονίζονται με τα προστάγματα κάποιου κομισάριου. Η σωματική και χρωματική εικόνα του ενδύματος δεν καταργεί την ομοιομορφία. Πρόσωπα ενέκφραστα, σιωπηλά, αινιγματικά, που επιδερμικά ζουν το ίδιο πρόβλημα και κάνουν τις ίδιες σκέψεις. Λιγοστές οι λέξεις που τους θέλγουν: Ανατροπή, καταστροφή, ισοπέδωση. Σε κάποιο σύνθημα διάβασα «Κάτω από τα κράνη, η δημοκρατία. Κάτω από τις κουκούλες η ελευθερία!
το λόγω με επίγνωση αλλά και πόνο. Ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας ούτε τη δημοκρατία ούτε την ελευθερία ζουν, γιατί ποτέ δεν απεξαρτήθηκαν από τις κομματικές αγκυλώσεις ούτε απεγκλωβίστηκαν από τα στεγανά της αστικής ιδεοληψίας και τη μονομαχία του αναρχισμού.
Οι αξίες, οι αρετές, ο ανθρωπισμός, η ευγένεια και η καλοσύνη θρυμματίστηκαν κάτι από τον αντικοινωνικό μονισμό και τον απονευρωμένο αναρχισμό. Εύκολα εξάπτονται και συχνότατα εκτρέπονται. Κι’ όταν αδικοπραγούν ή τρομοκρατούν, παρατήρηση δε δέχονται. Αναίτια λοιπόν από το φόβο την παραβατικότητα των εκνόμων. Αυτή η στάση όμως η ανεκτική είναι ενοχική, γιατί συμβάλλει στην επέκταση του ισοπεδωτικού νιχιλισμού. Ο Βασικός λοιπόν λόγος της διογκούμενης ισοπεδωτικής μανίας είναι η μηδενιστική αντίληψη που γενικεύεται.
Το αντικοινωνικό αυτό φαινόμενο του ανεικονικού ανθρωπομορφισμού θα διευρύνεται, όσο οι πολιτικές, θρησκευτικές και πνευματικές ηγεσίες παραμένουν στον αυτάρεσκο εφησυχασμό. Οι κλειστές για τη νεότητα πόρτες της πολιτείας δημιουργούν ρήγματα και ανοίγματα αντικοινωνικά. Αυτοαναιρείται η πολιτεία που δεν αξιοποιεί τις δυνατότητες της νεότητα
Ανεικονικός ανθρωπομορφισμός
