Του Θεόδωρου Περράκη
Μέλους της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρείας
και της Εφηβικής Παιδιατρικής
Η πρόληψη είναι προτιμότερη της θεραπείας. Με αφορμή λοιπόν το τραγικό περιστατικό του θανάτου ενός ακόμη νεαρού αθλητή κατά την διάρκεια προπόνησης στο παιδικό τμήμα της “Ολύμπια” Λάρισας το απόγευμα της προηγούμενης Δευτέρας, ας συγκρίνουμε το τι γίνεται έως σήμερα και το τι θα έπρεπε να γίνεται για καλύτερες επιδόσεις μεν, αλλά και διατήρηση της υγείας των αθλούμενων νέων. Και βέβαια τα ακριβή αίτια του θανάτου του άτυχου αθλούμενου νέου στη συγκεκριμένη περίπτωση θα τα αποκαλύψει το πόρισμα της ιατροδικαστικής εξέτασης, το οποίο αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως δυστυχώς δεν είναι η πρώτη φορά που επαναλαμβάνεται παρόμοια τραγωδία κατά την διάρκεια αθλητικής εκδήλωσης, συχνότερα σε κρίσιμους αγώνες, όπου το stress των αθλητών αναμένεται να είναι μεγαλύτερο αλλά και ζημιογόνο.
Τα τελευταία 20 χρόνια παρατηρήθηκε αλματώδης συμμετοχή στην οργανωμένη άθληση και περιορίσθηκε το ελεύθερο παιχνίδι. Οι αθλητικές επιδόσεις αναβαθμίζονται. Ο αθλητισμός και ιδιαίτερα ο ομαδικός, αποτελεί υγιεινή μέθοδο σωματικής, κοινωνικής και προσωπικής ανάπτυξης. Όταν ο αθλητισμός γίνεται με μέτρο, μειώνει τους κινδύνους για παχυσαρκία, διαβήτη, καρδιαγγειακά νοσήματα και υπέρταση, που συνδέονται με την παχυσαρκία. Ο παιδίατρος παροτρύνει τα παιδιά και τους εφήβους προς τον αθλητισμό, προσπαθεί όμως να συμβουλέψει τον νεαρό αθλητή και τους γονείς του για τους κινδύνους που τον απειλούν από την εντατική και χωρίς μέτρο προπόνηση που μπορούν να εξοντώσουν σε ακραίες περιπτώσεις και ένα ενήλικο αθλητή. Ενώ η μυϊκή άσκηση αυξάνει το μυοσκελετικό σύστημα, η υπερβολική άσκηση προκαλεί κακώσεις παροδικές, ακόμη και μόνιμες.
Ετσι με το πέρασμα του χρόνου αυξάνουν τα αθλούμενα άτομα από όλο και μικρότερες ηλικίες με συνέπεια το μέλλον της παιδιατρικής να συνδέεται με την εξελισσόμενη παιδιατρική και με την αθλητιατρική. Κατ’ ανάγκην ο παιδίατρος ήδη άρχισε να μετεκπαιδεύεται για να αντιμετωπίσει και αθλητιατρικά προβλήματα. Η εξέταση του υποψηφίου αθλητή θα γίνεται όλο και πιο λεπτομερής. Το δελτίο υγείας των μαθητών ΔΕΝ θα πρέπει να είναι ένα “απλό χαρτί” και προβλέπεται να επαναλαμβάνεται σε βάθος χρόνου για κάθε αθλούμενο παιδί.
Αίτια για μερική ή καθολική απορριπτική γνωμάτευση για πρωταθλητισμό. Αυτά είναι: 1-Εμφάνιση ζάλης κατά την άσκηση.2- Αυξημένος δείκτης σωματικής μάζας. 3-Αύξηση αρτηριακής πίεσης, η οποία τελευταία όσο απομακρυνόμαστε από την Μεσογειακή δίαιτα όλο και πιο συχνά παρατηρείται και σε μικρότερες ηλικίες.4-Αρρυθμίες μετά κόπωση.5- Μυοσκελετικές ανωμαλίες. 6-Καρδιακό φύσημα που δεν οφείλεται σε λειτουργικά αίτια. 7-Απουσία μηριαίων σφίξεων, (υποψία για στένωση ισθμού αορτής). Το βρογχικό άσθμα ενώ αποτελεί αντένδειξη για αυτόνομες καταδύσεις, με τις νεότερες αντιλήψεις δεν αποτελεί αντένδειξη για τα λοιπά αγωνίσματα και ιδιαίτερα εκείνα του υγρού στίβου, εφ’ όσον πολλοί αθλητές με άσθμα απέσπασαν πολλά Ολυμπιακά μετάλλια.
Καρδιοπάθειες που ευθύνονται για αιφνίδιους θανάτους σε νεαρά άτομα: Συχνά υπάρχει ιστορικό αιφνίδιου θανάτου στην οικογένεια, Επομένως ένα καλό ιστορικό και μια καλή ιατρική εξέταση πριν την άσκηση και ιδίως τον πρωταθλητισμό θα περιορίσει σημαντικά τους αιφνίδιους θανάτους των νεαρών αθλητών, οι οποίοι σε ένα ποσοστό έως 72/% οφείλονται σε λανθάνουσα καρδιοπάθεια του τύπου: Υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, ή συγγενείς ανωμαλίες των στεφανιαίων αρτηριών, (των αρτηριών που αιματώνουν την καρδιά). Ή πρώιμος αθηρωματική στεφανιαία νόσος (κληρονομική ή επίκτητος από κακή διατροφή, κάπνισμα, παχυσαρκία διαβήτη, υπέρταση, υπερχοληστεριναιμία, χρήση αναβολικών και εξαρτησιογόνων ουσιών), ή μυοκαρδιοπάθεια, ή αρρυθμιογόνος καρδιοπάθεια της δεξιάς κοιλίας). Εάν κατά την προσεκτική εξέταση για την συμπλήρωση του ατομικού δελτίου υγείας του μαθητή ο παιδίατρος διαπιστώσει κάποια παρέκκλιση από το φυσιολογικό, προβλέπεται να παραπέμψει τον εξεταζόμενο παιδί στον ειδικό συμπληρώνοντας το γράμμα Π (Παραπομπή)
Για να περιοριστούν λοιπόν παρόμοιες θλιβερές περιπτώσεις θα πρέπει:
1- Η παρουσία ιατρού-Σχολιάτρου κατά τους αγώνες με εξειδίκευση στις πρώτες βοήθειες, θα συμβάλλει επίσης στον περιορισμό της θλιβερής λίστας των βλαβών της υγείας, ακόμη και των αιφνίδιων θανάτων των αθλούμενων νέων μας.
2- Να καθιερωθεί από όλους τους αθλητικούς συλλόγους η κάρτα υγείας του αθλητή, η οποία θα ανανεώνεται με επανεξέταση του αθλητή.
3- Η συμπλήρωση λοιπόν αυτών των ατομικών δελτίων υγείας (Α.Δ.Υ)από τον παιδίατρο, που προβλέπεται να γίνεται στη πρώτη δημοτικού, και επειδή ο οργανισμός του παιδιού εξελίσσεται συν τω χρόνω, προβλέπεται η επανεξέταση του παιδιού στη Τετάρτη δημοτικού, στην πρώτη γυμνασίου και στην τρίτη λυκείου. ΔΕΝ πρέπει να αποτελεί λοιπόν “ένα απλό χαρτί” για να καλυφθούν από τον Νόμο Γεννηματά τυπικά οι εκπαιδευτικοί και γυμναστές σε περίπτωση αιφνίδιου προβλήματος στην υγεία των γυμναζόμενων και αθλούμενων μαθητών. Ο σοφός αυτός Νόμος έχει το πνεύμα να περιφρουρήσει την υγεία των μαθητών-τριών δια της λεπτομερούς και όπως πρέπει προσεκτικής και χρονοβόρας προληπτικής ιατρικής εξέτασής των.
4- Οι γονείς των μαθητών, παρά την στοργικότητά τους, από παραπληροφόρηση, ζητούν από τους γιατρούς να συμπληρώσουν αυτά τα πιστοποιητικά υγείας ακόμη και χωρίς την εξέταση του μαθητή-τριας!. Έτσι όμως κατοχυρώνονται οι εκπαιδευτικοί αλλά όχι και οι μαθητές. Έχει αποδειχθεί από στατιστικές ότι η έντονη άσκηση από μαθητές που ασκούνται συστηματικά στο σχολείο, περισσότερο όμως όσοι επιδίδονται και σε πρωταθλητισμό, έχουν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν διαταραχές, από αιφνίδιες απλές αδιαθεσίες έως απώλεια συνειδήσεως και λιποθυμία, ακόμη και αιφνίδιο θάνατο από μία λανθάνουσα και αδιάγνωστη πάθηση τους. Και τότε το «απλό χαρτί» ψάχνουν να το βρουν από το αρχείο οι εκπαιδευτικοί και γυμναστές για κατοχύρωση τους. Όμως το θλιβερό επεισόδιο θα μπορούσε να περιοριστεί στα όρια του ανθρωπίνως δυνατού εάν είχε προηγηθεί μια λεπτομερής ιατρική εξέταση, όπως προβλέπεται άλλωστε.
Εφ’ όσον τα αναβολικά και τα διάφορα “συμπληρώματα διατροφής” έχει αναφερθεί ότι προδιαθέτουν σε παθολογικές καταστάσεις των αθλουμένων, θα πρέπει να μη χρησιμοποιούνται από τους προπονητές για αναβάθμιση των επιδόσεων του συλλόγου. Αλλά και ορισμένοι γονείς να μη πιέζουν τους προπονητές για την χρήση παρομοίων ουσιών με σκοπό την κατάκτηση κάποιου ρεκόρ. Γνωρίζουν άραγε οι αθλητές σε ποιους κινδύνους εκτίθενται από την χρήση αυτών των ουσιών; Είναι χρήσιμη και επίκαιρη λοιπόν μια ενημέρωση για το dopping των αθλητών: Ο Ιωάννης Στ. Παπαδόπουλος αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πολλοί άλλοι ειδικοί μας ενημερώνουν χρόνια τώρα σχετικά, όμως…!
5-Η άσκηση γενικά, εφ’ όσον γίνεται με μέτρο και υγιεινή διατροφή (μια και είμαστε ό,τι τρώμε), καταπολεμά την παχυσαρκία, το άγχος, και γενικά κάνει καλό στην υγεία μας. Και υγεία λέγοντας εννοούμε την σωματική, ψυχική, διανοητική και κοινωνική ευεξία του ατόμου. Η άσκηση λοιπόν δίνει χρόνια στην ζωή μας και ζωή στα χρόνια μας!
Για καλύτερες επιδόσεις, αλλά και διατήρηση της υγείας του νεαρού αθλητή θα πρέπει:
7-Η διατροφή του να είναι ποιοτικά και ποσοτικά προσεγμένη, ώστε οι θερμίδες που παίρνει το παιδί να ισορροπούν με τις θερμίδες που καταναλώνει για προπόνηση. 2- Ο αναπτυσσόμενος αθλητής έχει μεγαλύτερες ανάγκες σε σίδηρο, ιδιαίτερα εάν αποφεύγει το κόκκινο κρέας και είναι έφηβη αθλήτρια.3-Επειδή οι αθλητές και ιδίως οι έφηβες αθλήτριες αποφεύγουν τα λιπαρά γαλακτοκομικά πρέπει να παίρνουν ασβέστιο για να αποφεύγουν τα αυτόματα κατάγματα κατά την άσκηση και την οστεοπόρωση αργότερα. Η ελλιπής θρεπτική κάλυψη, το στρες της έντονης προπόνησης και τα χαμηλά αποθέματα λίπους προκαλεί επιβράδυνση της σεξουαλικής ωρίμανσης, μόνο στα κορίτσια. 4-Να αποφεύγεται η πρόωρη σε μικρή ηλικία εξειδίκευση του παιδιού σε ένα άθλημα για ομαλή ψυχοκινητική εξέλιξή του. 5- Να μη ξεχνάμε ότι τα παιδιά χρειάζονται περισσότερα υγρά όταν αθλούνται σε θερμό και υγρό περιβάλλον.
8- Ηλικία έναρξης αθλημάτων: Ενόργανη και ρυθμική γυμναστική και κολύμβηση από 5-6 ετών. Τένις και πολεμικές τέχνες από 7-8 ετών. (Δεν συνιστάται το μποξ, διότι μπορεί μελλοντικά να προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες στον εγκέφαλο που αναπτύσσεται). Στίβος, ομαδικά αγωνίσματα, πάλη, ποδηλασία από 8-9 ετών. Κωπηλασία, σκοποβολή, άρση βαρών, από 9-11 ετών. Αυτόνομες ( με συσκευή ) καταδύσεις από 16 ετών. Η ηλικία έναρξης ολοένα και μειώνεται. Η επιλογή του αθλήματος γίνεται από το ίδιο το παιδί ( 95% ), τόσο σε αγόρια όσο και σε κορίτσια.
Απαιτείται συνεργασία γονέων, προπονητών και συλλόγων για να επιτύχουμε τον κοινό μας στόχο που είναι: Η αναβάθμιση του αθλητισμού, αλλά όχι εις βάρος της υγείας των αθλουμένων. Προς τούτο:
9-Οι γονείς να συνοδεύουν τα ανήλικα παιδιά τους, μπορεί να συμμετέχουν και στο διοικητικό συμβούλιο του συλλόγου ή ακόμη και σε συμβούλιο φίλων του συλλόγου, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν θα μετατρέπεται ο γονιός από τον ρόλο του συνοδοιπόρου στον ρόλο του προπονητή!
Ο προπονητής να λαμβάνει υπ’ όψιν τα σωματομετρικά μεγέθη και τις ιδιαιτερότητες του αθλούμενου παιδιού, να μπορεί να παρέχει τις πρώτες βοήθειες, όταν και όπου χρειαστεί, και να επιτηρεί για τους κανόνες ασφαλείας Και ο σύλλογος να δημιουργεί προαγωνιστικά τμήματα, (φυτώρια) και να καλλιεργεί το “ευ αγωνίζεσθαι” έναντι των βρόμικων ρεκόρ του πρωταθλητισμού. “Εν αμίλλες πονηρές αθλιότερος ο νικήσας”,δηλαδή εάν ο αθλητής κερδίσει με δόλο δεν είναι ο πραγματικός νικητής.
Έτσι μας δίδαξαν από την εποχή των αρχέγονων Ολυμπιακών αγώνων οι πρόγονοί μας και πρέπει επιτέλους, αυτό το πνεύμα να το μεταλαμπαδεύσουμε σε όλους τους αθλούμενους απανταχού της Γης, τώρα που προβλέπεται να έχουμε την τιμή της διοργάνωσης των σημερινών Μεσογειακών αγώνων και θα προβληθούμε δια των Μ.Μ.Ε. στα πέρατα του κόσμου !
.
