Την ίδια ώρα, διατάξεις ξεσηκώνουν θύελλα αντιδράσεων στους κύκλους των δικηγόρων που απάντησαν άμεσα με τριήμερη αποχή
Εκτίναξε απότομα το «θερμόμετρο» των αντιδράσεων το σχέδιο νόμου για τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, το οποίο έδωσε την Παρασκευή στη δημοσιότητα ο υπουργός Δικαιοσύνης.
Το επόμενο πρωινό, δηλαδή χθες, η Συντονιστική Επιτροπή των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας συνεδρίασε εκτάκτως. Απόφαση των δικηγόρων να απέχουν από την Τετάρτη 19/11 και για τρεις ημέρες.
Είναι μόλις η αρχή, έλεγαν εκπρόσωποί τους, μιλώντας για αιφνιδιαστική κατάθεση του νομοσχεδίου και εκφράζοντας τις ενστάσεις τους σε ένα προς ένα τα άρθρα.
Ρεπορτάζ: ΒΑΣΩ ΣΑΜΑΚΟΒΛΗ
Για οφειλέτες, οι οποίοι αποδεδειγμένα αδυνατούν να εκπληρώσουν τα χρέη τους, η διάταξη του νομοσχεδίου που καταργεί την προσωποκράτηση για αστικά και εμπορικά χρέη, καθώς και χρέη εμπόρων ή ιδιωτών προς το δημόσιο, δίνει «ανάσα». Από το υπουργείο Δικαιοσύνης παρουσιάστηκε ως μία καινοτομία του σχεδίου νόμου. Το μέτρο της προσωποκράτησης, σύμφωνα με τις προβλέψεις, παραμένει σε ισχύ μόνο για εκείνους, που ενώ διαθέτουν την οικονομική δυνατότητα ικανοποίησης του αντιδίκου τους, δεν το κάνουν εσκεμμένα, αποκρύπτοντας τα οικονομικά μέσα τους ή αρνούνται να συμμορφωθούν προς δικαστικές αποφάσεις.
Η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα της Ευρώπης, η οποία δεν είχε επί 15ετία συμμορφωθεί με ντιρεκτίβα της ΕΟΚ για παύση της προσωποκράτησης για χρέη, σχολίαζαν νομικοί κύκλοι. Τόνιζαν, πάντως, ότι στην ουσία το μέτρο έχει πέσει σε …ύπνωση. Ωστόσο, εφόσον αποτελούσε πρόβλεψη νόμου, ήταν στη διακριτική ευχέρεια του δικαστή να το ενεργοποιήσει.
Δικηγόροι του Βόλου διευκρίνιζαν ότι με βάση όσα συμβαίνουν έως σήμερα το πολιτικό δικαστήριο μπορεί να διατάξει την προσωποκράτηση εναγόμενου –παράδειγμα για ακάλυπτη επιταγή- εφόσον υπάρχει νομική βάση στην απαίτηση του αντιδίκου, δηλαδή έχει καταδικαστεί σε ποινικό δικαστήριο. Το μέτρο μπορεί σήμερα να εφαρμοστεί κατά του εναγόμενου, άσχετα εάν έχει την οικονομική δυνατότητα να πληρώσει ή όχι, ως μέσο εκτέλεσης της αποζημίωσης.
Την ίδια στιγμή, πάντως, οι πολιτικές δίκες μέσω εγγράφων και με βάση έγγραφες μαρτυρικές καταθέσεις ανάβει «φωτιές» στους χώρους της Δικαιοσύνης.
Το νομοσχέδιο φαίνεται ότι γείρει προς το σύστημα απόδοσης δικαιοσύνης των Βαρβάρων… με το οποίο επί χιλιετίες μάχεται το ελληνικό δίκαιο, σχολιάζουν νομικοί κύκλοι, θεωρώντας ανεπίτρεπτο για τον ελληνικό νομικό πολιτισμό, δίκες να διεξάγονται χωρίς δημόσια ακρόαση, δίχως μάρτυρες, αλλά στα …μουγκά, μέσω δηλαδή ενός φακέλου που θα ανοίγει ο δικαστής, κληθείς να αποφανθεί μέσα από γραπτές ένορκες καταθέσεις και έγγραφα.
Εκτός των άλλων, σύμφωνα με τις πρώτες αντιδράσεις, το νομοσχέδιο ανοίγει την πόρτα στον δικαστή να μη μπορεί να «στριμωχθεί» για μια κακή απόφαση, καθώς σ’ αυτή την περίπτωση θα δηλώσει ότι αγνοούσε πρόσθετα στοιχεία, πέραν των όσων βολεύτηκαν μέσα στο φάκελο της υπόθεσής του.
Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ επιχείρησε να καταγράψει τις πρώτες αντιδράσεις του δικηγορικού κλάδου σχετικά με τις αλλαγές που επέρχονται στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, σύμφωνα με όσα είδαν το φως της δημοσιότητας.
ΛΑΖΑΡΟΣ ΓΑΪΤΑΝΗΣ
Με το νομοσχέδιο οι μαχόμενοι δικηγόροι κινδυνεύουν με εξαφάνιση
«Στο όνομα της ταχείας απονομής της Δικαιοσύνης, καταργείται η μαρτυρική απόδειξη, δηλαδή η εξέταση μάρτυρα στα πολιτικά δικαστήρια. Ουσιαστικά καταργείται η διάταξη 93, παράγραφος 2 του Συντάγματος ότι οι συνεδριάσεις σε κάθε δικαστήριο είναι δημόσιες, αφού στη συγκεκριμένη δικάσιμο που έχει προσδιοριστεί η υπόθεση θα συζητείται χωρίς την παρουσία διαδίκων ή πληρεξούσιων δικηγόρων», σχολίασε ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Βόλου Λάζαρος Γαϊτάνης.
«Ετσι, ο δικαστής δεν θα μπορεί να βγάλει ορθή και δίκαιη απόφαση, διότι θα στερείται από τη δια ζώσης επαφή με τα διάδικα μέρη και τους μάρτυρες, περιοριζόμενος στην ανάγνωση ένορκων βεβαιώσεων, που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθούν αξιόπιστο αποδεικτικό μέσο», τόνισε, προσθέτοντας:
«Με το νομοσχέδιο οι μαχόμενοι δικηγόροι κινδυνεύουν με εξαφάνιση ή με υπαλληλοποίηση σε μεγάλες δικηγορικές εταιρίες. Ευνοημένες εμφανίζονται οι τράπεζες με τη δυνατότητα πολλαπλών κατασχέσεων, στο στάδιο της εκτέλεσης, με αποτέλεσμα να δημιουργείται η εντύπωση ότι όλα γίνονται για την ικανοποίηση των δανειστών της Ελλάδας.
Πρέπει επιτέλους να σταματήσει το φαινόμενο, όχι απλώς κάθε κυβέρνηση, αλλά και κάθε υπουργός Δικαιοσύνης, να αλλάζει τους κώδικες Δικονομίας.
Σε ό,τι αφορά την προσωποκράτηση, ο Λ. Γαϊτάνης τόνισε ότι στην ουσία είχε περιπέσει σε αχρηστία και σε σπάνιες περιπτώσεις εφαρμόζονταν το μέτρο από τα πολιτικά δικαστήρια.
«Ναι μεν επιχειρείται μια πιο γρήγορη μορφή απονομής δικαιοσύνης, αλλά και πιο πρόχειρη», σχολίασε ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Βόλου.
Σημείωσε την καθολική αντίδραση στο προτεινόμενο νομοσχέδιο, εκτός των δικηγόρων, και της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου σε ποσοστό 95%.
ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΣΤΑΜΑΤΙΟΥ
Διατάξεις που φέρνουν το τέλος της ορθής απονομής δικαιοσύνης
Εάν κάτι θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως θετικό, ανάμεσα στην πρώτη -όχι ακόμη πλήρη- εικόνα που έχουν οι Δικηγορικοί Σύλλογοι για το νομοσχέδιο, είναι η πρόβλεψη -από Ιταλία εισαγόμενη, όπου εφαρμόζεται το Ρωμαϊκό Δίκαιο- για άνοιγμα φακέλου της υπόθεσης, με την κατάθεση της αγωγής.
Σήμερα, μετά την κατάθεση της αγωγής, οι αντίδικες πλευρές περιμένουν έως και τρία χρόνια, οπότε θα προσδιοριστεί η συζήτηση, για να ανοίξουν τα χαρτιά τους, να μιλήσουν και να αντιπαρατεθούν, αναζητώντας το δίκιο τους.
Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι σύντομα με τη χρέωση της υπόθεσης στον δικαστή και σε συγκεκριμένη χρονική προθεσμία, οι δυο πλευρές πρέπει να καταθέσουν στο φάκελο τα έγγραφά τους. Κάπου εκεί, όμως, σταματάει το θετικό…
Το αρνητικό είναι ότι δεν υπάρχει ακροαματική διαδικασία, δηλαδή δημόσια συνεδρίαση, που να βλέπει, να ακούει, να αξιολογεί την εξέταση του μάρτυρα, τι λέει, γιατί το λέει, πώς το λέει, και να έχουν ακουστεί και καταγραφεί στο δικαστήριο, γεγονός δεσμευτικό για οποιαδήποτε κρίση του δικαστή, εξηγεί ο αντιπρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Βόλου Νίκος Χατζησταματίου.
Για τη σύμπτυξη της μακρόσυρτης διαδικασίας έως τον προσδιορισμό ενός πολιτικού δικαστηρίου, λύσεις υπάρχουν, σχολιάζουν νομικοί κύκλοι. Ενδεικτικά, ο Ν. Χατζησταματίου παραπέμπει στο Αμερικανικό σύστημα και στο Σώμα Ορκωτών Γραμματέων Δικαστηρίων, ενώπιον των οποίων γίνεται η εξέταση μαρτύρων.
Οι καταθέσεις στεναγραφούνται, μαγνητοφωνούνται και απομαγνητοφωνούνται. Παραπέμπονται στην κρίση του δικαστή, ο οποίος είτε μόνος του, είτε έπειτα από αίτημα συνηγόρου μπορεί να καλέσει μάρτυρες σε εξέταση.
«Σήμερα, στη διάρκεια της ένορκης εξέτασης, απαγορεύεται η υποβολή ερωτήσεων από τις δύο διάδικες πλευρές. Στην πράξη είναι γραμμένες εκ των προτέρων και στην καλύτερη των περιπτώσεων έχουν διαβαστεί στο μάρτυρα και έχει συμφωνήσει», σχολιάζει με νόημα ο κ. Χατζησταματίου.
«Οι διατάξεις αυτές φέρνουν το τέλος της ορθής απονομής δικαιοσύνης, με το πρόσχημα της επιδίωξης επίσπευσης, πράγμα που μπορεί να επιτευχθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και όχι με την αποστέρηση της ακροαματικής διαδικασίας, της επαφής του δικαστή και όλων των παραγόντων της δίκης με τον μάρτυρα και με αποδεικτικά στοιχεία αποδεικνύουν τους εκατέρωθεν ισχυρισμούς», υπογραμμίζει ο ίδιος.
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΤΣΙΚΕΛΟΥΔΗΣ
Η κατάργηση της προσωποκράτησης απαντά στη σημερινή πραγματικότητα
«Οι αλλαγές που ανηγγέλθησαν στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και θα εισαχθούν με σχέδιο νόμου που θα κατατεθεί στη Βουλή από τον Υπουργό Δικαιοσύνης, αφορούν τροποποιήσεις που στην πλειοψηφία τους είναι στη σωστή κατεύθυνση εναρμόνισης του Δικαίου στην σύγχρονη κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα, όπως αυτή διαμορφώθηκε από τη βαθιά κρίση που διήλθε αλλά και διέρχεται ακόμη η χώρα μας αλλά δεν αντιμετωπίζει, σε ικανοποιητικό τουλάχιστον βαθμό, δομικά και λειτουργικά προβλήματα της απονομής της δικαιοσύνης», σχολιάζει ο δικηγόρος Βόλου Στέφανος Τσικελούδης και προσθέτει:
«Η κατάργηση της προσωποκράτησης για αστικά και εμπορικά χρέη, οικονομικά αδυνάμων και σε κάθε περίπτωση προσώπων που αδυνατούν αντικειμενικά να πληρώσουν, παρ’ ότι ουσιαστικά τα τελευταία χρόνια δεν εφαρμοζόταν παρά μόνο σε σπάνιες και εξαιρετικές περιπτώσεις, απαντά στη σημερινή πραγματικότητα και εξορθολογεί τα όρια που πρέπει να θέτει ο νόμος σε ένα κοινωνικά δίκαιο και φιλελεύθερο δικαιικό σύστημα εναρμονίζοντας το πλήρως με τον ευρωπαϊκό νομικό πολιτισμό. Με δεδομένο ότι η πλειοψηφία των οφειλετών βρέθηκαν στη δυσμενή αυτή θέση συνεπεία επιχειρηματικής και εμπορικής δραστηριότητας, είναι βέβαιο, ότι θα λειτουργήσει θετικά στην τόνωση της επιχειρηματικής δράσης καθώς εξαλείφεται ο φόβος των συνεπειών της φυλάκισης σε περίπτωση επιχειρηματικής αποτυχίας, ειδικά σήμερα που η οικονομία της χώρας φαίνεται να εισέρχεται σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Εξάλλου, νομίζω ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών υιοθετεί την άποψη ότι η ευθύνη του επιχειρούντος και του εμπόρου θα πρέπει να εξαντλείται στη διακινδύνευση απώλειας της εταιρικής και ατομικής του περιουσίας και όχι να εισέρχεται στη σφαίρα απώλειας της ελευθερίας του.
Στις προτεινόμενες τροποποιήσεις που αφορούν τον τρόπο διεξαγωγής της δίκης, οφείλουμε να είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί και προσεκτικοί, καθώς στο βωμό της επιτάχυνσης της απονομής της δικαιοσύνης, που αναντίρρητα πρέπει να αποτελεί άμεση προτεραιότητα, δεν μπορούμε να διακινδυνεύσουμε τον δικονομικό περιορισμό των αποδεικτικών μέσων που έχουν στη διάθεσή τους σήμερα οι διάδικοι στην πολιτική δίκη, γεγονός που καθιστά επισφαλή την ορθή δικανική κρίση.
Η γενική κατάργηση της ακροαματικής διαδικασίας, πλην εξαιρετικών περιπτώσεων, για τις οποίες θα κρίνει ο Δικαστής, εξαφανίζει τη δυνατότητα ελέγχου της αξιοπιστίας των μαρτυρικών καταθέσεων, περιορίζει τη δυνατότητα του Δικαστή να έχει σφαιρική αντίληψη της υπό κρίση κάθε φορά υποθέσεως και πολύ φοβούμαι ότι πιθανότατα θα οδηγήσει για το λόγο αυτό σε έκδοση εσφαλμένων αποφάσεων. Έχω την πεποίθηση ότι οι τροποποιήσεις αυτές θα πρέπει να τύχουν περαιτέρω επεξεργασίας ώστε να καταστεί, κατά το δυνατόν βέβαια, τεχνικά εφικτή η διάκριση μεταξύ των υποθέσεων που πράγματι μπορούν να δικαστούν χωρίς την εξέταση μαρτύρων στο ακροατήριο και αυτών για τις οποίες θα παραμείνει η διαδικασία είτε ως έχει είτε με τροποποιήσεις που δεν θα στερούν από τους διαδίκους τη δυνατότητα ελέγχου των ισχυρισμών της άλλης πλευράς και θα διασφαλίζουν την ορθή απονομή της δικαιοσύνης».
