Φιλόδοξο
σχέδιο είναι, κατά γενική ομολογία, η πρόταση δημιουργίας υποβρύχιου μουσείου στην
περιοχή της Αλοννήσου και όχι μόνο. Το «Επιχειρησιακό Σχέδιο για την Κατασκευή
Υποβρύχιων Μουσείων και Καταδυτικών Πάρκων στις Νήσους Σποράδες και στον Δυτικό
Παγασητικό», που εκπονείται σε συνεργασία με τους Δήμους Αλοννήσου, Σκοπέλου
και Αλμυρού, προωθείται ένθερμα από την
Περιφέρεια Θεσσαλίας και όπως όλα δείχνουν θα αποτελέσει πιλοτική πρωτοβουλία
και για άλλες αντίστοιχες δράσεις ανά την Ελλάδα. Τα υπάρχοντα αρχαιολογικά
δεδομένα και τα ευρήματα που έχουν έρθει στο φως, στο πλαίσιο μακροχρόνιων
ερευνών, συνθέτουν ένα εντυπωσιακό φόντο, που αναμένεται να προσελκύσει το
ενδιαφέρον χιλιάδων φίλων των υποθαλάσσιων εξορμήσεων.
ΡΕΠΟΡΤΑΖ : Γλυκερία
Υδραίου
Αξίζει ιδιαιτέρως να σημειωθεί ότι ο υποθαλάσσιος χώρος του
Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Αλοννήσου βρίθει ενάλιων αρχαιολογικών ευρημάτων,
γεγονός που τον καθιστά μοναδικό σε πανελλαδικό επίπεδο. Αφετηρία για την
υλοποίηση του παραπάνω στόχου είναι το Πρότυπο Καινοτόμο Σχέδιο Ανάπτυξης με
τίτλο «Ανω Μαγνήτων Νήσοι», που εκπονήθηκε το 2006, με τη συμμετοχή 30 και
πλέον εταίρων και συντονιστή την «Ατλαντίς Συμβουλευτική ΑΕ», το οποίο θέτει
τις βάσεις για σημαντικές μελλοντικές εξελίξεις.
Η έρευνα
στις Βόρειες Σποράδες ξεκίνησε ουσιαστικά με τη γένεση της υποβρύχιας
αρχαιολογίας στην Ελλάδα. Το 1970
πραγματοποιήθηκε έρευνα στις Βόρειες Σποράδες, σε ναυάγιο Βυζαντινών χρόνων, το οποίο εντοπίστηκε σε βάθος 29-35 μ. στον όρμο Αγίου Πέτρου στη νήσο
Κυρα-Παναγιά (Πελαγονήσι). Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης έρευνας
φωτογραφήθηκαν, σχεδιάστηκαν και ανελκύστηκαν εκατοντάδες εφυαλωμένα πινάκια
του 12ου μ.Χ. αι., καθώς και αμφορείς και άλλα κομμάτια κεραμικής.
Η Εφορεία
Εναλίων Αρχαιοτήτων έχει διενεργήσει πολλές έρευνες στις Β. Σποράδες και έχουν
έλθει στο φως πολύ αξιόλογα ευρήματα, τα οποία περιλαμβάνουν κατά βάση αγγεία.
Σε ορισμένους μάλιστα αμφορείς, έχουν
βρεθεί υπολείμματα οίνου, ενώ έχουν ανελκυστεί αρκετά μελαμβαφή αγγεία,
χρηστικά του πληρώματος, υψηλής τέχνης. Άξια καταγραφής είναι στο σημείο αυτό,
η υποβρύχια έρευνα που άρχισε το 1992 και συνεχίστηκε για τέσσερις ανασκαφικές
περιόδους, σε ναυάγιο κλασικών χρόνων (425-415 π.Χ), στη νήσο Περιστέρα
Αλοννήσου. Το ναυάγιο βρίσκεται σε βάθος 30μ. και μετέφερε αμφορείς από την
Μένδη αρχαία πόλη στη Χαλκιδική και την Πεπάρηθο δηλαδή την αρχαία Σκόπελο, η οποία διακρίνονταν για
το κρασί της, τον περίφημο Πεπαρήθιο οίνο. Από την παραπάνω υποβρύχια ανασκαφή
ανελκύστηκε μεγάλος αριθμός αμφορέων, μελαμβαφή πινάκια, κύλικες, λίθινες
άγκυρες, μεταλλικά αντικείμενα, πίροι κ.ά. Εντύπωση προκάλεσαν μάλιστα οι
μεγάλες διαστάσεις του πλοίου, που ανέτρεψαν τα μέχρι τότε δεδομένα του συνήθως μεγέθους των εμπορικών, 20
με 25 μ.
Ανακαλύψεις στο βυθό
Παράλληλα
εντοπίστηκε και δεύτερο ναυάγιο της ίδιας περιόδου (476 π.Χ.) στη βραχονησίδα
Φαγκρού της Κυρά- Παναγιάς, το οποίο μετέφερε επίσης αμφορείς από την Μένδη.
Στην ευρύτερη περιοχή των Β. Σποράδων και συγκεκριμένα στο ακρωτήρι Κάτεργο της
νήσου Κυρά- Παναγιάς, εντοπίστηκε, επίσης, το φορτίο Βυζαντινού ναυαγίου, του
9ου-10ου αι.μ.Χ., ενώ παράλληλα, εντοπίστηκαν και άλλα ναυάγια της ίδιας
περιόδου στο θαλάσσιο χώρο της νήσου Περιστέρας. Τα ευρήματα που έχουν έλθει
στο φως περιελάμβαναν, όπως προαναφέρθηκε, κυρίως αμφορείς, αλλά και πολλά
χρηστικά αγγεία τροφής και πόσης των μελών του πληρώματος.
Στη νήσο
Σκάντζουρα, το 2008, εντοπίστηκε σε βάθος 40μ. ένα ακόμη ναυάγιο κλασικών
χρόνων που ήταν φορτωμένο με διάφορους τύπους αμφορέων προερχόμενους από
εργαστήρια του Βορείου Αιγαίου και μελαμβαφή αγγεία όπως σκυφοειδής κύλικες, κάνθαροι κ.ά, δίνοντας
σημαντικές πληροφορίες στους ερευνητές.
Εντύπωση
προκαλεί αναμφισβήτητα ο μεγάλος αριθμός των εντοπισμένων ναυαγίων των Βορείων
Σποράδων, αρκετά από τα οποία υποδείχθηκαν από ντόπιους
αλιείς. Ο συγκεκριμένος θαλάσσιος χώρος, έχει ερευνηθεί ενδελεχώς από την
Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων και μάλιστα το 2010 είχε πραγματοποιηθεί υποβρύχια
έρευνα με ειδικά μηχανήματα και συγκεκριμένα με αυτόνομο υποβρύχιο όχημα (AUV),
τo οποίo σάρωσε τον πυθμένα του διαύλου που εκτείνεται μεταξύ Αλοννήσου και
Περιστέρας, προκειμένου να εντοπιστούν και άλλα ναυάγια, για τη διακρίβωση και
άλλων αρχαιολογικών πληροφοριών.
Στην
ευρύτερη περιοχή του Παγασητικού έχουν εντοπιστεί σημειωτέον, τουλάχιστον οκτώ
ναυάγια τα οποία ανάγονται στα ύστερα ρωμαϊκά και τα βυζαντινά χρόνια. Τα
ευρήματα που έχουν ανασυρθεί από το βυθό, είναι όλα συντηρημένα και
καταγεγραμμένα και αναμένεται να κοσμήσουν το Εθνικό Μουσείο Ενάλιων
Αρχαιοτήτων που θα δημιουργηθεί προσεχώς.
