Η Ράνια Φουρκαλά στη βρετανική ομάδα, που άνοιξε δρόμους για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου των ωοθηκών
Μεγάλη επιστημονική επιτυχία και επίτευγμα με διεθνή απήχηση είναι η έρευνα, που διενήργησε μεγάλη διεθνής ομάδα, η οποία κατόρθωσε να ιχνηλατήσει ύπουλο εχθρό, τον καρκίνο των ωοθηκών, ανοίγοντας δρόμους στην έγκαιρη διάγνωσή του, σε πρώιμο στάδιο. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι στη βρετανική ερευνητική ομάδα συμμετέχει αξιόλογη επιστήμoνας, η Σκιαθίτισσα γενετίστρια Ράνια Φουρκαλά, με ευρύ πεδίο δράσης και έρευνας σε συναφή θέματα.
Η έρευνα διενεργήθηκε στο University College London, Department of Women’s Cancer σε συνεργασία με το University of Texas M.D. Anderson Cancer Center και το Biostatistics Center, Massachusetts General Hospital της Βοστόνης. Πολυμελείς ερευνητικές ομάδες από την Ευρώπη και την Αμερική ένωσαν τις δυνάμεις τους, στο πλαίσιο της εξαιρετικά σημαντικής έρευνας που δημοσιεύθηκε ήδη σε έγκριτο ιατρικό έντυπο στο εξωτερικό.
Μέλος της μεγάλης ερευνητικής ομάδας, που εργάστηκε εντατικά επί τέσσερα χρόνια μελετώντας διεξοδικά τα δείγματα που προήλθαν από 220.000 Βρετανίδες, είναι επίσης ο διεθνούς φήμης επιστήμονας Μπομπ Μπαστ, ο οποίος ανακάλυψε την παγκόσμια σταθερά CA 125, τον δείκτη που χρησιμοποιείται από τους επιστήμονες διεθνώς, για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου των ωοθηκών.
Η ομάδα εργάστηκε συστηματικά, μελετώντας μεγάλο αριθμό δεδομένων με στόχο τη δημιουργία των προϋποθέσεων που θα ανοίξουν δρόμους στην έγκαιρη διάγνωση της πιο ύπουλης μορφής καρκίνου.
Η 38χρονη Ράνια Φουρκαλά ολοκλήρωσε το διδακτορικό της στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και ασχολείται επί πολλά χρόνια με την έρευνα του γυναικολογικού καρκίνου. «Πριν από έξι χρόνια επέστρεψα στην Ελλάδα και εργάζομαι σε φαρμακευτική εταιρεία, αλλά η συνεργασία με τη βρετανική ομάδα συνεχίζεται και γι’ αυτό δημοσιεύσαμε πρόσφατα τη συγκεκριμένη μελέτη, που ήταν πολύ απαιτητική και περίπλοκη» δήλωσε στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ.
Η πολυμελής ερευνητική ομάδα έκανε ένα μεγάλο βήμα στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου των ωοθηκών, με τη Σκιαθίτισσα γενετίστρια να υπογραμμίζει ότι «είμαι μέρος της ομάδας που εκπονεί μια τεράστια κλινική μελέτη για να γίνεται έλεγχος σε μη συμπτωματικές γυναίκες σε όλο τον πληθυσμό με μετρήσεις του δείκτη CΑ 125 διαδοχικά μέσα στον χρόνο. Οταν υπάρχει διαδοχική αύξηση βάσει του αλγορίθμου που χρησιμοποιούμε, οι γυναίκες που φαίνονται να είναι υψηλού κινδύνου, εισέρχονται σε πιο εντατικό έλεγχο και παρακολουθούνται στενά», εξήγησε.
Στην πορεία της έρευνας η ομάδα αποφάσισε να προσθέσει κι άλλους βιοδείκτες στην παγκόσμια σταθερά, που αφορά στον καρκίνο των ωοθηκών, δημιουργώντας έναν νέο αλγόριθμο προκειμένου να ανιχνεύονται σε πρώιμο στάδιο ακόμη και τα περιστατικά που δεν διαγιγνώσκονται έγκαιρα.
Νέα επιστημονικά δεδομένα
«Παρά τη συνεχή βελτίωση των μεθόδων διάγνωσης, θεραπείας και στρατηγικών αντιμετώπισης, ο καρκίνος των ωοθηκών παραμένει η συχνότερη αιτίου θανάτου από τις γυναικολογικές κακοήθειες.
Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι ο καρκίνος των ωοθηκών αναπτύσσεται με τέτοιο τρόπο που τα συμπτώματα γίνονται αισθητά όταν πλέον η νόσος είναι σε προχωρημένο στάδιο, με αποτέλεσμα η διάγνωση να γίνεται αργά, σε μεγάλο ποσοστό των γυναικών» υπογραμμίζει η κ. Φουρκαλά, περιγράφοντας το αθέατο πρόσωπο ενός ύπουλου εχθρού.
Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου των ωοθηκών επηρεάζει το ποσοστό θνησιμότητας των γυναικών, παρ’ όλα αυτά εξακολουθεί να παραμένει πρόκληση η ασφαλής ιχνηλάτησή του με νέες μεθόδους.
«Μια πιθανή στρατηγική για να μπορέσουμε να το επιτύχουμε θα είναι μέσα από προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου και συγκεκριμένα την παρακολούθηση της αύξηση των τιμών CA125 με την πάροδο του χρόνου, ενός βιοδείκτη που χρησιμοποιείται για την ανίχνευση του καρκίνου των ωοθηκών» αναφέρει.
Η παρακολούθηση αυτών των αλλαγών του CA125στη διάρκεια του χρόνου μπορεί να αναγνωρίσει γυναίκες που έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου των ωοθηκών.
Οι γυναίκες αυξημένου κινδύνου εν συνεχεία παρακολουθούνται με υπερηχογραφήματα και εάν κρίνεται απαραίτητο ακολουθεί πιθανή χειρουργική επέμβαση.
Ο συγκεκριμένος τρόπος παρακολούθησης έχει υψηλή ευαισθησία, αλλά εξακολουθεί να αποτυγχάνει να ανιχνεύσει το 20% των περιπτώσεων πρώιμου σταδίου καρκίνου των ωοθηκών που δεν εντοπίζεται με το CA125.
Χρήσιμα συμπεράσματα
Αναλύοντας τα χρήσιμα συμπεράσματα που προκύπτουν από τη συγκεκριμένη έρευνα, υπογραμμίζει ότι: «Yποθέσαμε πως η χρήση πολλαπλών βιοδεικτών θα μπορούσε να ανιχνεύσει περιπτώσεις που δεν εντοπίσθηκαν από το CA125 μόνο του. Ετσι λοιπόν μελετήσαμε την ευαισθησία και τον χρόνο που μπορεί να κερδίσουμε στην ανίχνευση της κακοήθειας με μια σειρά από βιοδείκτες συμπεριλαμβανομένου και του CA125 σε σύγκριση με το CA125 μόνο του» εξηγεί.
Χρησιμοποιώντας συγκεκριμένους αλγόριθμους και με την προσθήκη δύο επιπλέων βιοδεικτών τα μέλη της ομάδας κατάφεραν να εντοπίσουν το 16% των γυναικών, 4 στις 25, οι οποίες δεν είχαν εντοπιστεί από το CA125 μόνο του.
«Συμπερασματικά, οι δύο βιοδείκτες που προσθέσαμε στον αλγόριθμο δείχνουν υπόσχεση ως συμπληρωματικοί στο CA125 για συνεχιζόμενο έλεγχο. Η ευαισθησία και ιδίως η ειδικότητα αυτής της μεθόδου μπορεί να κριθεί περαιτέρω μέσω κλινικής μελέτης» υπογραμμίζει η κ. Φουρκαλά.
Σημαντική επιστήμονας
Η Ράνια Φουρκαλά, παράλληλα με τη συνεργασία της με την ερευνητική ομάδα στο Λονδίνο, εργάζεται σε μεγάλη φαρμακευτική εταιρεία στην Αθήνα. Πρόσφατα μάλιστα απέσπασε το πρώτο βραβείο από την Ελληνική Εταιρεία Φαρμακευτικού Management για καμπάνια ενημέρωσης επιστημών υγείας με θεραπεία για την αντιμετώπιση της ψωρίασης.
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Σκιάθο, σπούδασε Γενετική στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου, συνέχισε με μεταπτυχιακό στο Imperial College και κατόπιν εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή στο University College London.
Θέμα του μεταπτυχιακού της ήταν η ανθρώπινη αναπαραγωγή και οι γυναικολογικοί καρκίνοι, και του διδακτορικού της αντίστοιχα, ο καρκίνος του μαστού και η ανακάλυψη νέων καρκινικών δεικτών για πρόβλεψη. Παρά το εξαιρετικά φορτωμένο πρόγραμμά της, διατηρεί στενούς δεσμούς με την πατρίδα της, τη Σκιάθο, την οποία επισκέπτεται οικογενειακώς με την πρώτη ευκαιρία.
Η Σκιαθίτισσα επιστήμων συμμετείχε, επίσης, στην ερευνητική ομάδα που εντόπισε ένα μοριακό «αποτύπωμα» στο DNA, το οποίο υποδηλώνει την ύπαρξη του μεταλλαγμένου γονιδίου BRCA1, το οποίο αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνο του μαστού. Η διακεκριμένη γενετίστρια ήταν μέλος της ερευνητικής ομάδας του University College του Λονδίνου, με επικεφαλής τον καθηγητή Μάρτιν Γουιντσβέντερ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό Genome Medicine, ανοίγοντας ουσιαστικά ένα παράθυρο στον έγκαιρο εντοπισμό της προδιάθεσης να αναπτυχθεί καρκίνος του μαστού.
