Στο επίκεντρο του ερευνητικού ενδιαφέροντος βρίσκεται το σπήλαιο του Κύκλωπα, στο νησί Γιούρα της Αλοννήσου, το οποίο θα επισκεφθεί αρχές Σεπτεμβρίου κλιμάκιο της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας του υπουργείου Πολιτισμού, προκειμένου να διενεργήσει αυτοψία. Το μνημειώδες εύρημα, το οποίο «φιλοξένησε» ανθρώπινη ζωή πριν από 11.000 χρόνια, «ακουμπάει» πάνω στα κείμενα του Ομήρου, γεγονός που δίνει άλλη διάσταση στο μύθο. Αρχαιολόγος και γεωλόγος της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας -Σπηλαιολογίας του υπουργείου Πολιτισμού θα μεταβούν στο σπήλαιο με σκάφος του Φορέα Διαχείρισης Θαλάσσιου Πάρκου Αλοννήσου, μετά από αίτημα που υποβλήθηκε στο φορέα.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Ερωτηθείς σχετικά από τον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ο δήμαρχος Αλοννήσου και αντιπρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Θαλάσσιου Πάρκου Αλοννήσου, Πέτρος Βαφίνης, επιβεβαίωσε το παραπάνω γεγονός, υπογραμμίζοντας ότι πάγιο αίτημα είναι η ανάδειξη του συγκεκριμένου, εξαιρετικά σημαντικού ευρήματος, προκειμένου να αποτελέσει επισκέψιμο μνημείο για το κοινό.
Παράλληλα ο κ. Βαφίνης σημείωσε ότι οι δύο ερευνητές θα επισκεφθούν το σπήλαιο, στο πλαίσιο της αυτοψίας που διενεργείται ανά τακτά διαστήματα από την αρμόδια Εφορεία.
Σπάνια ευρήματα ανακαλύφθηκαν στην σπηλιά του Κύκλωπα, που βρίσκεται στο νησί Γιούρα των Βορείων Σποράδων, στη διάρκεια πολύμηνης ανασκαφικής έρευνας που διενήργησε παλαιότερα η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας Νότιας Ελλάδος, με επικεφαλής τον Αδαμάντιο Σάμψων, καθηγητή προϊστορικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου. Ο ερευνητικός άθλος της ομάδας, που τόλμησε να προσεγγίσει το θρυλικό σπήλαιο κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, απέφερε καρπούς, που μεταφράζονται σε εκπληκτικά ευρήματα, τα οποία εκτείνονται από την προϊστορική περίοδο, φθάνοντας έως τα Ρωμαϊκά και Βυζαντινά χρόνια.
Οπως επεσήμανε ο δήμαρχος Αλοννήσου το συγκεκριμένο σπήλαιο συγκαταλέγεται στα πλέον σημαντικά μνημεία της Μαγνησίας και έχουν κατ’ επανάληψη υποβληθεί αιτήματα για την ανάδειξή του από τον Φορέα, διότι θα αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης για το νησί. Το νησί Γιούρα, σημειωτέον, ανήκει στα διοικητικά όρια του δήμου Αλοννήσου, αλλά ιδιοκτησιακά είναι του δημοσίου και ανήκει στο υπουργείο Γεωργίας.
Στο μεταξύ, έχουν κατ’ επανάληψη υποβληθεί αιτήματα στο υπουργείο Πολιτισμού για ανάδειξη του αρχαιολογικού πλούτου που διαθέτει το νησί, επίγειου αλλά και ενάλιου, προκειμένου να ενισχυθεί η προσπάθεια ανάπτυξης της Αλοννήσου, με φόντο τον αρχαιολογικό τουρισμό.
Σημαντικά ευρήματα
Το συγκεκριμένο σπήλαιο, που όπως προαναφέρθηκε χρησιμοποιήθηκε 11.000 χρόνια πριν, διερευνήθηκε από το 1992 έως το 1996, αποκαλύπτοντας τα μυστικά που έκρυβε επί πολλούς αιώνες.
Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν πλήθος κεραμικών υψηλής αισθητικής, εργαλεία από πέτρα και οστά ζώων, κοσμήματα φτιαγμένα από θαλασσινά όστρακα και δεκάδες ακόμη αντικείμενα, που αποτελούν τεκμήρια του μακρινού παρελθόντος.
Το σπήλαιο βρίσκεται στην νότια πλευρά του νησιού, έχει μήκος 50 μέτρα, πλάτος 40 και 15 ύψος, ενώ το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι ότι γίνεται βαραθρώδες καθώς προχωράει κανείς στο εσωτερικό του, με αποτέλεσμα να καθίσταται επικίνδυνη η προσέγγιση. Οι όποιες δυσκολίες, ωστόσο, δεν πτόησαν την ερευνητική.
Οι ανασκαφές επεκτάθηκαν κυρίως στην πρώτη αίθουσα, πολύ κοντά στην είσοδο, όπου υπάρχει μεγάλη πυκνότητα κατοίκησης, ενώ στο εσωτερικό του, η έρευνα απέδωσε λίγα δείγματα χρήσης κατά την κλασσική, ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο. Ιδιαίτερα οι ρωμαϊκοί χρόνοι αντιπροσωπεύονται από πλούσια ευρήματα σε όλους τους χώρους του σπηλαίου, και κυρίως λύχνους, που μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι την συγκεκριμένη περίοδο, το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως χώρος λατρείας.
Τα σημαντικά ευρήματα που ανακαλύφθηκαν, συμπληρώνουν το παζλ των πληροφοριών που αφορούν στην νεολιθική περίοδο (6.500 – 4.000 π.Χ.) καθώς εκτείνονται από την αρχαιότερη, μέση και στο πρώιμο τμήμα της νεώτερης νεολιθικής. Στην συγκεκριμένη περίοδο ανάγεται η γραπτή κεραμική που έχει βρεθεί. Εκπληξη προκάλεσαν, εξάλλου, στους αρχαιολόγους τα θραύσματα είκοσι περίπου αγγείων που βρέθηκαν στο εσωτερικό του σπηλαίου, τα οποία είχαν διακοσμητικά θέματα επηρεασμένα από την υφαντική.
Στη νεότερη νεολιθική περίοδο η χρήση του σπηλαίου έγινε πιο εντατική και οι άνθρωποι ασχολούνταν περισσότερο με την κτηνοτροφία, όπως δείχνουν άλλωστε τα πολυάριθμα οστά ζώων που έχουν βρεθεί.
Το μεγαλύτερο όμως ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα βαθύτερα στρώματα, στις τομές που ανοίχθηκαν κοντά στην είσοδο, που ανήκουν στην μεσολιθική εποχή και χρονολογούνται από την 9η έως την 7η χιλιετία π.Χ. Πρόκειται για επάλληλα δάπεδα κατοίκησης, πάνω στα οποία βρέθηκαν εστίες και υπολείμματα τροφών, που συνίστανται σε εκατοντάδες χιλιάδες οστά ζώων, πουλιών και κυρίως ψαριών, ενώ επίσης βρέθηκαν τεράστιες ποσότητες θαλάσσιων οστρέων και σαλιγκαριών. Τα συγκεκριμένα ευρήματα είναι πολύ σημαντικά, διότι φωτίζουν μια εποχή που για πρώτη φορά δείχνει το πρόσωπό της, στον χώρο του Αιγαίου. Ανάμεσα στα άλλα ευρήματα ξεχωρίζουν τα αγκίστρια, 45 περίπου, διαφόρων μεγεθών, που όμοιά τους δεν έχουν ξαναβρεθεί μέχρι σήμερα στον ελλαδικό χώρο. Επίσης βρέθηκαν κοσμήματα από όστρακα, πεταλίδες που είχαν μετατραπεί σε κουτάλια καθώς και πλήθος από λίθινα και οστέινα εργαλεία.
Ανθρώπινο κρανίο
Το τμήμα ανθρώπινου κρανίου που βρέθηκε στα βαθύτερα στρώματα της ανασκαφής, ανήκει, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, σε γυναίκα ηλικίας 65 – 70 ετών και θεωρείται σπάνιο φαινόμενο αν αναλογιστεί κανείς ότι ήταν χαμηλός ο μέσος όρος ζωής. Τα δεδομένα που προέκυψαν από την καθ’ όλα γόνιμη έρευνα στο σπήλαιο του Κύκλωπα, δείχνουν ότι πριν από 11.000 χρόνια, οι ένοικοι του σπηλαίου εκτός από το κυνήγι ασχολούνταν συστηματικά με την συλλογή θαλάσσιων οστρέων και το ψάρεμα. Επίσης η παρουσία εργαλείων από οψιανό της Μήλου στα μεσολιθικά στρώματα, δείχνει ότι είχε αναπτυχθεί η ναυσιπλοΐα και η θαλάσσια επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων περιοχών.
Οι μετέπειτα έρευνες που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία 15 από τον ίδιο ερευνητή έχουν δείξει ότι ο νησιωτικός αυτός μεσολιθικός πολιτισμός επεκτείνεται σε όλο το Αιγαίο. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα, εξάγεται το συμπέρασμα ότι το σπήλαιο του Κύκλωπα αποτελεί μια από τις αρχαιότερες, μέχρι στιγμής, θέσεις του νησιωτικού Αιγαίου. Στη διάρκεια της τελευταίας εικοσαετίας έχουν πραγματοποιηθεί δεκάδες δημοσιεύσεις σχετικά με το μοναδικό αυτό εύρημα, που αποκαλύπτει, χάρη σε μια τολμηρή ερευνητική προσπάθεια, τα δεδομένα που επικρατούσαν χιλιάδες χρόνια πριν.
