Βρισκόμαστε έξι χρόνια από τότε που ξεκίνησε η ανάρτηση των δασικών χαρτών της χώρας και η διαδικασία όλα αυτά τα χρόνια συνεχίζεται με πολλά προβλήματα που ταλαιπωρούν τους πολίτες και καθυστερούν την ολοκλήρωση του έργου του δασολογίου και του κτηματολογίου.
Τα μεγαλύτερα προβλήματα που εμφανίστηκαν με τους δασικούς χάρτες είναι τα σφάλματα στην απόδοση του χάρτη, οι δασωμένοι αγροί, οι επεμβάσεις σε δασικές εκτάσεις οι οποίες καλλιεργούνται πάνω από 50 χρόνια και επιδοτούνται, τα αυθαίρετα σπίτια, οι εκτάσεις που ήταν δασικές, όμως, άλλαξαν χρήση με αποφάσεις της διοίκησης, τα βοσκοτόπια και οι χορτολιβαδικές εκτάσεις.
Σ’ αυτό το σκηνικό προστέθηκαν και μια σειρά αποφάσεων του ΣτΕ, οι οποίες ανέδειξαν λάθη στη διαδικασία σύνταξης των δασικών χαρτών.
Eτσι, περίπου το 60% της υπαίθρου απεικονίστηκε στο χάρτη ως δασική έκταση, με αποτέλεσμα να ξεσηκωθoύν πολίτες και αγρότες σε όλη την χώρα και να κατατεθούν πάνω από 170.000 χιλιάδες αντιρρήσεις.
Για να απεγκλωβίσει την όλη διαδικασία η κυβέρνηση σταδιακά και προσεκτικά και για να μην προσκρούει στις διατάξεις του Συντάγματος και τις επιταγές του ΣτΕ , προχώρησε σε νομοθετικές ρυθμίσεις που δίνουν λύσεις στα προβλήματα που ανέκυψαν π.χ. για τους δασωμένους αγρούς και τις χορτολιβαδικές εκτάσεις, ενώ αναμένεται το Φθινόπωρο να ψηφιστούν νέες διατάξεις για τις εκχερσωμένες γεωργικές εκτάσεις.
Ποιες είναι οι τελευταίες εξελίξεις για τους Δασωθέντες Αγρούς ;
Πρόσφατα με εγκύκλιο του Υφυπουργού Περιβάλλοντος παρέχονται οδηγίες στις Δασικές Υπηρεσίες για το χειρισμό θεμάτων που αφορούν τους δασωμένους αγρούς. Σημειωτέον, ότι είχε προηγηθεί η ψήφιση του νόμου 4915/2022 στον οποίο ορίζονταν ρητάτο Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας επί των εν λόγω εκτάσεων, εκτός αν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας επ’ αυτών βάσει τίτλου. Οσοι όμως αγροί σήμερα φέρουν μορφή δάσους θα υπάγονται στη δασική νομοθεσία, και θα προστατεύονται, ενώ όσοι αγροί σήμερα φέρουν μορφήδασικής έκτασης θα εξαιρούνται της δασικής νομοθεσίας.
Πώς θα γίνεται η διαδικασία ;
- Ο ενδιαφερόμενος ιδιοκτήτης που η έκταση του εμφανίζεται ως ΑΔ στον αναρτημένο ή κυρωμένο δασικό χάρτη (δηλαδή ήταν καλλιεργούμενη έκταση το 1945 και σήμερα φαίνεται δασωμένη) θα υποβάλει αίτημα στο Δασαρχείο.
- Με την ανωτέρω αίτηση συνυποβάλλεται από τον ενδιαφερόμενο απόσπασμα του οικείου δασικού χάρτη με εντοπισμένη την υπόψη έκταση επ’ αυτού ή στοιχεία εντοπισμού της, όπως τοπογραφικό ή κτηματολογικό διάγραμμα ή συντεταγμένες κορυφών, καθώς και Βεβαίωση από την οικεία Κτηματική Υπηρεσία ότι η έκταση δεν είναι καταγεγραμμένη ως δημόσιο κτήμα.
- Η αίτηση στη συνέχεια θα εξετάζεται από το Δασάρχη (ή τον Δ/ντή Δασών εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στην περιφερειακή ενότητα) και θα ελέγχεται η τυχόν ύπαρξη τίτλων ιδιοκτησίας του Δημοσίου (από διαθήκη, δωρεά, δικαστική απόφαση κ.λπ.) η τυχόν καταγραφή της έκτασης στο βιβλίο δημοσίων κτημάτων ή η τυχόν υπαγωγή της στην κυριότητα του Δημοσίου εξ άλλης αιτίας π.χ. ως κοινόχρηστης ή διαθέσιμης εποικιστικής έκτασης.
- Σε περίπτωση που το ελέγχον όργανο (Δασάρχης ή ο Δ/ντής Δασών εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στην περιφερειακή ενότητα) διαπιστώσει την ύπαρξη στοιχείων θεμελιωτικών της κυριότητας του Δημοσίου, εκ των ανωτέρω, απαντά στον αιτούντα περί της μη δυνατότητας εξέτασης του αιτήματός του .
- Σε περίπτωση που από τον έλεγχο προκύπτει ότι το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου επί της εν λόγω έκτασης, τότε η αρμόδια Δασική Υπηρεσία (Δασαρχείο ή Δ/νση Δασών άνευ Δασαρχείου) χορηγεί στον ενδιαφερόμενο μετά από αίτημά του και προκειμένης της μεταβίβασης αυτής, σχετική Βεβαίωση περί της μη ύπαρξης στοιχείων θεμελιωτικών του δικαιώματος κυριότητας του Δημοσίου.
Ποιοι Δασωμένοι Αγροί μπορούν να μεταβιβαστούν ;
Για να γίνει συμβόλαιο μεταβίβασης σε εκτάσεις που φαίνονται στον δασικό χάρτη με χαρακτήρα ΑΔ, απαιτείται η προσκόμιση βεβαίωσης από την οποία να προκύπτει ότι το Δημόσιο δεν έχει δικαίωμα κυριότητος επί αυτής. Η βεβαίωση θα εκδίδεται μετά από αίτηση του ενδιαφερομένου από την αρμόδια δασική υπηρεσία.
Ποιος είναι αρμόδιος για τον χαρακτηρισμό ενός Δασωμένου Αγρου ως Δάσος ή ως Δασική Εκταση;
Ο ειδικότερος χαρακτηρισμός της έκτασης ως δάσους ή δασικής, για την εφαρμογή της ρύθμισης, διενεργείται:
α)από την Επιτροπή Δασολογίου της αρμόδιας Περιφερειακής Ενότητας, για τις περιοχές που υπάρχει αναρτημένος ή μερικώς κυρωμένος δασικός χάρτης, ακόμη και αν η συγκεκριμένη έκταση έχει κηρυχθεί αναδασωτέα,
β) με την έκδοση πράξης χαρακτηρισμού, στις περιοχές που δεν καλύπτονται από αναρτημένο δασικό χάρτη.
Τι γίνεται σε περίπτωση που η έκταση έγινε σήμερα δάσος ;
Εάν το αγροτεμάχιο ήταν αγροτικής μορφής στο παρελθόν αλλά σήμερα είναι δάσος, και έως 30 στρέμματα, επιτρέπεται μόνο η χρήση του για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση, χωρίς να επιτρέπεται η περαιτέρω αλλαγή της χρήσης τους.
Ποιοι έχουν το δικαίωμα δενδροκαλλιέργειας ;
Δικαίωμα να ζητήσουν την αλλαγή της χρήσης για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση έχουν όσοι αξιώνουν δικαιώματα κυριότητας επί των ανωτέρω εκτάσεων, δυνάμει τίτλων νόμιμα μεταγεγραμμένων. Η αλλαγή της χρήσης επιτρέπεται, κατόπιν άδειας που χορηγείται από τον Γενικό Διευθυντή Δασών στον οποίο υπάγεται η αρμόδια Δασική Υπηρεσία, μετά από εισήγηση του οικείου Δασάρχη ή του Διευθυντή Δασών, εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στον νομό.
Εάν σήμερα το αγροτεμάχιο είναι δασική έκταση;
Στην περίπτωση που σήμερα θεωρείται δασική έκταση, αλλά στο παρελθόν με βάση τις αεροφωτογραφίες του 1945 ή του 1960 ήταν αγροτική έκταση, τότε εξαιρείται από τη δασική νομοθεσία, αναμορφούμενου αναλόγως του οικείου δασικού χάρτη, σύμφωνα με την απόφαση της Επιτροπής Δασολογίου και εκδίδεται στη συνέχεια σχετική άδεια για την απομάκρυνση της δασικής βλάστησης .
Τι στοιχεία υποβάλει ο ενδιαφερόμενος για δασωμένο αγρό σε δασική έκταση ;
Ο ενδιαφερόμενος, προκειμένου να αποδείξει το έννομο συμφέρον του να αιτηθεί την απομάκρυνση της δασικής βλάστησης, συνυποβάλλει με την αίτησή του είτε συμβολαιογραφικούς τίτλους, είτε δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9), είτε ένορκες βεβαιώσεις, είτε οποιοδήποτε άλλο στοιχείο από το οποίο να πιθανολογείται ο νομικός δεσμός του με το ακίνητο.
Πώς θα γίνουν οι διορθώσεις στο Κτηματολόγιο για τους δασωμένους αγρούς;
Απορρίπτονται δηλώσεις του Δημοσίου επί των δασωμένων αγρών, για τις οποίες δε θεμελιώνεται το δικαίωμα του Δημοσίου και ανακαλούνται αυτοδικαίως αποφάσεις που εκδόθηκαν από τις επιτροπές ενστάσεων, με τις οποίες αναγνωρίστηκαν δικαιώματα του Δημοσίου επί των εκτάσεων αυτών, ενώ καταργούνται εκκρεμείς υποθέσεις ενώπιον των επιτροπών αυτών.
Το Γραφείο Κτηματογράφησης προβαίνει εσωτερικά σε διορθώσεις των κτηματολογικών πινάκων, καταχωρίζοντας ως κύριους των ακινήτων αυτών τους ιδιώτες που έχουν υποβάλει σχετική δήλωση εγγραπτέου δικαιώματος, ενώ το Ελληνικό Δημόσιο παραιτείται από τις ασκηθείσες αγωγές και αιτήσεις που αφορούν τη διόρθωση ανακριβών πρώτων κτηματολογικών εγγραφών σχετικά με τις εκτάσεις αυτές.
Για τις περιπτώσεις δασωμένων αγρών, για τους οποίους δεν έχει υποβληθεί δήλωση στο Κτηματολόγιο ή δε θεμελιώνεται επαρκώς το δικαίωμα ιδιοκτησίας, η αποτύπωσή τους στους προσωρινούς κτηματολογικούς πίνακες θα γίνει με την ένδειξη «αγνώστου ιδιοκτήτη».
Τι ρυθμίσεις θα γίνουν για τις εκχερσωμένες εκτάσεις;
Έως το φθινόπωρο αναμένεται ότι θα έχει εισαχθεί προς ψήφιση στη Βουλή ρύθμιση για τις εκχερσωμένες γεωργικές εκτάσεις, που αφορά περίπου δύο εκατομμύρια στρέμματα.
Η νέα αυτή νομοθετική πρωτοβουλία, δε πρόκειται να αλλάξει το χαρακτήρα των συγκεκριμένων εκτάσεων αλλά θα ευνοεί τους αγρότες που θα συνεχίσουν να καλλιεργούν εκείνες για τις οποίες ελάμβαναν κοινοτικές ενισχύσεις. Ετσι, στον Δασικό Χάρτη θα συνεχίσουν να εμφανίζονται ως ΔΑ (εκχερσωμένη δασική έκταση), ωστόσο οι αγρότες που τις χρησιμοποιούν θα μπορούν να τις «τακτοποιήσουν» για όσο διάστημα λαμβάνουν ευρωπαϊκές επιδοτήσεις.
Μπορεί να γίνει αλλαγή χρήσης της έκτασης;
Οσον αφορά την αλλαγή χρήσης, οι κάτοχοι των δημόσιων εκτάσεων εφόσον έχουν την ιδιότητα του κατ΄ επάγγελμα αγρότη θα υποβάλουν σχετικό αίτημα στο αρμόδιο Δασαρχείο συνοδευόμενη με Τοπογραφικό σε ΕΓΣΑ 87. Ο Δασάρχης ή ο Διευθυντής Δασών, εφόσον δεν υφίσταται Δασάρχης, εισηγείται αρμοδίως και ο Διευθυντής της οικείας Διεύθυνσης Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης εκδίδει σχετική απόφαση με την οποία ο δικαιούχος θα καλείται να καταβάλλει χρηματικό αντάλλαγμα που θα αντιστοιχεί στην απώλεια του δασικού οικοσυστήματος, γεγονός που θα υπολογίζεται με βάση μια εξίσωση με παραμέτρους την αξία του δάσους, τις οικοσυστημικές υπηρεσίες που παρέχει κλπ.
Τι θα γίνει με όσους έκαναν το 2017 – 2019 αίτηση εξαγοράς των εκτάσεων;
Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική τη νομοθετική διάταξη για εξαγορά δασών/δασικών εκτάσεων που εκχερσώθηκαν και την μεταβίβαση της έκτασης στους ιδιώτες.Μετά από την ψήφιση του νέου νόμου , όπως έχει γίνει γνωστό από το Υπουργείο, η λύση που θα δοθεί δεν είναι η εξαγορά των εκτάσεων αλλά η «τακτοποίησή» τους για όσο διάστημα επιδοτείται η καλλιέργεια.
Θα μπορούν να μεταβιβαστούν οι εκχερσωμένες εκτάσεις;
Όχι , γιατί το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική τη νομοθετική διάταξη για εξαγορά δασών/δασικών εκτάσεων που εκχερσώθηκαν και την μεταβίβαση της έκτασης στους ιδιώτες. Επομένως μόνο όσοι είναι κατ’ επάγγελμα αγρότες θα μπορούν να τις χρησιμοποιούν για όσο διάστημα λαμβάνουν ευρωπαϊκές επιδοτήσεις
Μπορεί ένας ιδιώτης να διεκδικήσει την κυριότητα έκτασης;
Σε περίπτωση που αγρότης θελήσει να διεκδικήσει την ιδιοκτησία της έκτασης, υπάρχουν διάφοροι δρόμοι να μπορεί να ακολουθήσει, όπως μέσω της κτηματογράφησης ή με άσκηση προσφυγής ενώπιον των Συμβουλίων Ιδιοκτησίας Δασών ή των δικαστηρίων.
