Στην πόλη του Βόλου καταγράφονται 52 διατηρητέα από το Υπουργείο Περιβάλλοντος – Καμπανάκι της τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού Γραμματής Μπακλατσή για την τοπική κληρονομιά
Την ανάγκη διαφύλαξης της τοπικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, που μεταφράζεται σε 52 διατηρητέα κτίρια στον πολεοδομικό ιστό του Βόλου, υπογραμμίζει η Γραμματή Μπακλατσή, τοπογράφος – πολεοδόμος μηχανικός. Με ανάρτησή της στην προσωπική της σελίδα στο Facebook, αναδεικνύει τις καταστροφικές συνέπειες του χρόνου, όπως αποτυπώνονται σε διατηρητέο κτίριο της πόλης, που καταρρέει, επισημαίνοντας ότι πρέπει να δοθούν κίνητρα από την πολιτεία, προκειμένου να σωθούν τα τελευταία στοιχεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Στην ανάρτηση της κ. Μπακλατσή υπογραμμίζεται ότι «το συγκεκριμένο κτίριο είχε κριθεί διατηρητέο το 2007, όμως αφέθηκε, όπως τόσα άλλα διατηρητέα, κι αυτό στην τύχη του και προφανώς χωρίς ουσιαστική βοήθεια, οι ιδιοκτήτες του το παράτησαν και το μόνο που απέμεινε σήμερα είναι ένα κουφάρι».
Στην ίδια ανάρτηση, επικεντρώνεται στο θεμελιώδες ζήτημα της αναστήλωσης, διερωτάται: «Ωραία τα λόγια. Ποιος όμως θα στηρίξει τον πολίτη που πρέπει να πληρώσει του κόσμου τα χρήματα για την αποκατάσταση του;
Πότε επιτέλους θα ασχοληθεί η πολιτεία με το μεγάλο ζήτημα και θα δώσει κίνητρα στους ιδιοκτήτες, ώστε να σώσουμε τα τελευταία στοιχεία της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς;».
Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ επικοινώνησε με την κ. Μπακλατσή, η οποία επεσήμανε ότι: «Η εγκατάλειψη κτιρίων και ιδιοκτησιών αποτελεί σημαντικό στοιχείο υποβάθμισης ενός ιστορικού κέντρου, το οποίο αποτελεί το πιο πολυσύχναστο τμήμα μιας πόλης, τόσο από τους ίδιους τους κατοίκους όσο και από τους επισκέπτες σε αυτή. Τα διατηρητέα κτίρια και μνημεία αποτελούν σημαντικό κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και οφείλουμε να τα προστατεύουμε».
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει η ίδια στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ, η έρευνα πεδίου που πραγματοποιήθηκε στο ιστορικό κέντρο του Βόλου, έδειξε ότι ο αριθμός των εγκαταλελειμμένων ιδιοκτησιών ανέρχεται στις 175 εκ τον οποίων οι 13 είναι οικόπεδα. Από αυτά, τα 6 ήταν κηρυγμένα διατηρητέα, το 10% κοινώς ετοιμόρροπα, το 51% εμφάνιζαν σημαντικές φθορές, ενώ το 83% ήταν ημιτελή (γιαπιά).
Επίσης παρατηρήθηκε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των εγκαταλελειμμένων ιδιοκτησιών, όπως αυτά καταγράφηκαν, αποτελούν εστίες μόλυνσης, επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία.
Τέλος, κατά τη διαδικασία της καταγραφής, αξιολογήθηκαν ως κτίρια με αισθητική αξία τα 11 από το σύνολο των 162 εγκαταλελειμμένων κτιρίων.
Μεγάλο βάρος για τους ιδιοκτήτες
Πολύτιμα για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς τα διατηρητέα κτίρια της πόλης και της περιοχής, με την κ. Μπακλατσή να παρατηρεί ότι: «Ταυτόχρονα όμως είναι και ένα μεγάλο βάρος για τους ιδιοκτήτες, αφού δεσμεύεται η περιουσία τους για χρόνια, ενώ η συντήρησή τους και η αποκατάστασή τους μερικές φορές αποτιμάται 2 με 3 φορές περισσότερο από την κατασκευή μιας συνήθους οικοδομής. Εδώ και τουλάχιστον τρεις δεκαετίες συζητείται η θέσπιση κινήτρων, για εργασίες αποκατάστασης, αναπαλαίωσης, αναστήλωσης και συντήρησης, προκειμένου οι ιδιοκτήτες να μην υποβάλλονται σε δυσβάστακτη οικονομική δαπάνη».
Στην Ελλάδα τα διατηρητέα χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες ανάλογα με τον φορέα κήρυξης και προστασίας τους. Η πρώτη κατηγορία αφορά σε όσα ακίνητα υπάγονται αποκλειστικά στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Πολιτισμού και η δεύτερη σε όσα υπάγονται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Περιβάλλοντος.
Αξίζει να σημειωθεί πως σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει παράλληλος χαρακτηρισμός και από τα δύο αρμόδια Υπουργεία, κάτι που συνήθως αποφεύγεται.
Διατηρητέα από το ΥΠΕΚΑ
Τα διατηρητέα, που μαζί με τα δημόσια κτίρια δίνουν το στίγμα της πόλης και είναι καταγεγραμμένα στο ΥΠΕΚΑ, βρίσκονται: 2ας Νοεμβρίου 90 με Κουντουριώτου, 54ου Συντάγματος ΕΛΑΣ 31 με Σαρακηνού, Αγχιάλου και Αλμυρού 30, Αγχιάλου από το 2 μέχρι το 10, Αθανασίου Διάκου με Σοφοκλέους, Αγχιάλου 5, 7, 9 και Αλμυρού 28, Αλμυρού 20, 22, 24, 26, Αλμυρού 50-52, Ανθίμου Γαζή 107, Αργοναυτών και Ιάσονος ξενοδοχείο Αίγλη, το ξηραντήριο του Τσαλαπάτα, Βασσάνη και Γαζή-Αποθήκη Καπνού, Βοιβής 54 Παλιά, Γαμβέτα 4 και Ιάσονος, Γκλαβάνη 84-86 με Τάκη Οικονομάκη, Γραβιάς 12 έως 18 Παλιά, Γραβιάς 4-6, Αρτεμισίου με Δημητριάδος, Δημητριάδος με Κοραή, Δημητριάδος 12-14 Ξενοδοχείο Κεντρικό, Δημητριάδος 16 και Ροζού, Δημητριάδος 283 και Σταθά, Δημητριάδος 44 και Κουταρέλια, κτίριο Παλούκα, Δημητριάδος και Κουταρέλια Αγροτική Τράπεζα, Δονδολίνων 26 με Πολυμέρη βρίσκεται το κτίριο Μεφσούτ.
Τι ισχύει από το Υπουργείο Πολιτισμού
Τα διατηρητέα – νεότερα μνημεία αφορούν τα περισσότερα αστικά ακίνητα μετά από το 1830, για τα οποία εκδίδεται απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, μετά από εισήγηση της Υπηρεσίας και γνώμη του Συμβουλίου. Σύμφωνα με τη νομοθεσία υπάρχουν μια σειρά από υποχρεώσεις και δικαιώματα, των κυρίων, νομέων ή κατόχων διατηρητέων ακίνητων.
Σύμφωνα με τα δεδομένα που ισχύουν, απαγορεύεται οποιαδήποτε επέμβαση χωρίς την έγκριση του αρμόδιου υπουργείου που το κήρυξε διατηρητέο.
Ο ιδιοκτήτης υποχρεούται να το συντηρεί και να το επισκευάζει. Διαφορετικά, τις απαραίτητες εργασίες μπορούν να κάνουν οι αρμόδιες υπηρεσίες και να του καταλογίσουν τη δαπάνη.
Υπάρχει δυνατότητα ειδικής ρύθμισης για προσθήκες μόνο για το υπόλοιπο του συντελεστή δόμησης, με απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος.
Υπάρχει, θεωρητικά τουλάχιστον, η δυνατότητα της μεταφοράς του συντελεστή δόμησης, αλλά όμως δεν μπορεί να υλοποιηθεί διότι δεν έχουν καθοριστεί ακόμα περιοχές υποδοχής συντελεστή και το θέμα είναι σε εκκρεμότητα.
Οι μελέτες των επισκευών εγκρίνονται από επιτροπή και αν προκύψουν αλλαγές κατά τη διάρκεια της επισκευής πρέπει να υποβληθούν και πάλι για έγκριση.
Υπάρχει δυνατότητα υπαγωγής στον αναπτυξιακό νόμο διατηρητέων ή κτιρίων που βρίσκονται σε παραδοσιακούς οικισμούς, και τα οποία διασκευάζονται σε ξενώνες, ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, εργαστήρια παραγωγής παραδοσιακών προϊόντων ή χειροτεχνημάτων.
Διατηρητέα κτίρια ή κτίρια που βρίσκονται σε παραδοσιακούς οικισμούς και τα οποία έχουν κατεδαφιστεί από γεγονότα που οφείλονται σε ανωτέρα βία (π.χ. σεισμό, πυρκαγιά, πλημμύρα κλπ) ή κρίνονται κατεδαφιστέα με πρωτόκολλα επικινδύνως ετοιμόρροπου οικοδομής, επανακατασκευάζονται.
«Τα διατηρητέα μπορούν να εξαιρεθούν, εν όλω ή εν μέρει, από την εφαρμογή του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ), έπειτα από απόφαση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής, με σκοπό τη διατήρηση του χαρακτήρα, της μορφολογίας και της ιστορικής σημασίας τους.
Επιτρέπεται η εγκατάσταση παθητικών και ενεργητικών ηλιακών συστημάτων και κλιματιστικών ύστερα από έγκριση του Αρχιτεκτονικού Συμβουλίου ή του αρμόδιου φορέα», τονίζει η ίδια.
Τι ισχύει με τα διατηρητέα του Υπουργείου Περιβάλλοντος
Για τα κτίρια που έχουν κριθεί διατηρητέα από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, απαιτείται για κάθε επέμβαση σ’ αυτά, η κατάθεση όλων των απαραίτητων μελετών. Στη συνέχεια μετά από έλεγχο της Πολεοδομίας και αφού εξασφαλιστεί η σχετική γνωμάτευση του Αρχιτεκτονικού Συμβουλίου, υποβάλλεται ο φάκελος στο αρμόδιο Υπουργείο μαζί με το σχετικό πρακτικό του Αρχιτεκτονικού Συμβουλίου.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία «εάν το κτίριο είναι χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο και κρίνεται από την αρμόδια επιτροπή επικινδύνως ετοιμόρροπο εν όλω ή εν μέρει τότε δίνεται άδεια για την εκτέλεση κάποιον εργασιών προκειμένου να αντιμετωπιστεί το θέμα της ετοιμορροπίας με μία σειρά μέτρων που καλύπτουν ένα πλήρες φάσμα που αρχίζει από τις επισκευές, αποκατάσταση, κατεδάφιση ή καθαίρεση επικινδύνων μερών ή τμημάτων και επισκευή έως την πλήρη ανακατασκευή. Προσοχή! όμως δεν επιτρέπεται η κατεδάφιση του διατηρητέου και σε καμία περίπτωση δεν αποχαρακτηρίζεται», σημειώνει η κ. Μπακλατσή.
Παράλληλα επισημαίνει ότι οι αυθαίρετες κατεδαφίσεις συνεπάγονται την επιβολή διοικητικών ποινών. «Επιτρέπεται , ωστόσο, η τακτοποίηση αυθαίρετων κατασκευών ή χρήσεων σε διατηρητέα κτίρια, εφ όσον όμως η προσθήκη καθ’ ύψος ή κατ’ επέκταση δεν υπερβαίνει το 10% της συνολικής δόμησης του κτιρίου, καθώς και αυθαιρέτων μεμονωμένων κτισμάτων εντός του ακινήτου στο οποίο υφίσταται διατηρητέο κτίριο. Σε αυτή την περίπτωση απαιτείται και η θετική γνωμοδότηση του Περιφερειακού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής», τονίζει.
Πρόσφατα το Υπουργείο Περιβάλλοντος με εγκύκλιο του, ενημέρωσε τα Πολεοδομικά Γραφεία της χώρας, ότι επιτρέπεται η έκδοση άδειας δόμησης με σκοπό την αναστήλωση, ανακατασκευή, αποκατάσταση και συντήρηση διατηρητέου κτίσματος ακόμα κι αν ρυμοτομείται ή εμπίπτει (εξ’ ολοκλήρου ή τμηματικώς) σε μη οικοδομήσιμη ζώνη, «αλλά όμως δεν έχουν καταβληθεί οι αποζημιώσεις», επισημαίνει η ίδια.
