Του αρχιτέκτονα Δημήτρη Καραγιάννη
Η αποκατάσταση διατηρητέων και παραδοσιακών κτισμάτων επιδοτείται με μια σειρά τρόπων τους οποίους κωδικοποιούμε και σας τους παρουσιάζουμε στο κείμενο που ακολουθεί. Αφορμή στάθηκε η διαπίστωσή μας ότι πολλοί συμπολίτες μας οι οποίοι με βάση τις ιδιοκτησίες τους θα δικαιούνταν της σχετικής επιδότησης, το αγνοούν… Η επιδότηση προβλέπεται για λόγους προφανείς που έχουν να κάνουν με τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς κάθε τόπου και την αισθητική αναβάθμισή του μέσω της αποκατάστασης κτιρίων που έχουν χαρακτηρισθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες παραδοσιακά. Από την άλλη η μετατροπή παραδοσιακών κτιρίων σε ξενώνες δίνει μια άλλη προοπτική στην ανάπτυξη του τουρισμού της περιοχής και συμβάλλει στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Η μορφή και το ύψος της επιδότησης εξαρτάται από το εάν το κτίσμα έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακό ή διατηρητέο, από την μελλοντική του χρήση και από το που βρίσκεται (μέσα σε παραδοσιακό οικισμό ή όχι).
Α. επιδότηση αποκατάστασης διατηρητέων κτισμάτων σε όλη την Ελλάδα με μελλοντική χρήση κατοικίας
Τα κίνητρα είναι δύο κατηγοριών: τα οικονομικής φύσεως και τα διοικητικής φύσεως.
Οι ιδιοκτήτες διατηρητέων κτισμάτων, οι οποίοι επιθυμούν να τα συντηρήσουν προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια ως κατοικία, απαλλάσσονται από το ήμισυ των τόκων που θα καταβάλουν για την αποπληρωμή του δανείου. Η επιδότηση αφορά νέα δάνεια που φτάνουν μέχρι το ποσό των 100.000 ευρώ, ενώ προορίζονται για επισκευές σε διατηρητέα κτίσματα σε όλη την Ελλάδα.
Για τα ίδια κτίσματα προβλέπεται και μεταφορά του ενδεχομένως εναπομείναντος συντελεστή δόμησης, σύμφωνα με τον Ν. 880/79 (Ν. 2300/95).
Προβλέπονται επίσης φορολογικές ελαφρύνσεις στις περιπτώσεις μεταβίβασης, κληρονομιάς και δωρεάς διατηρητέων κτισμάτων με μείωση κατά 20% επί της φορολογητέας αξίας αυτών, υπό την προϋπόθεση ότι έχει συντελεστεί η πράξη χαρακτηρισμού του κτίσματος ως διατηρητέου.
Χρηματοδοτούνται μέσω ΥΠΕΘΟ (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων) η μελέτη επισκευής – αποκατάστασης διατηρητέων κτισμάτων (η ανάθεση των μελετών μετά από διαγωνισμό γίνεται στις κατά τόπους Νομαρχίες), μέσω ΕΤΠΑ (Ειδικό Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης) οι εργασίες επισκευής – αποκατάστασης διατηρητέων κτιρίων βάσει του Ν. 2508/97, οι εργασίες αποκατάστασης διατηρητέων – παραδοσιακών κτιρίων και διαμόρφωσης ελεύθερων χώρων σε υποβαθμισμένες περιοχές – συνοικίες μέσω ΕΠΤΑ (Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης) και Μ.Ο.Π. (Μεσογειακών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων).
Ένα βασικό κίνητρο για την διατήρηση των κτιρίων, ταυτόχρονα διοικητικής και οικονομικής φύσεως, είναι η ειδική ρύθμιση, δηλαδή η δυνατότητα προσθήκης κατ’ έκταση ή καθ’ ύψος σε διατηρητέο κτίσμα, όπως και η δυνατότητα ανέγερσης νέας οικοδομής στο οικόπεδο του διατηρητέου κτίσματος, με την προϋπόθεση ότι η επιτυγχανόμενη συνολική εκμετάλλευση δεν υπερβαίνει τους ισχύοντες όρους δόμησης της περιοχής.
Διοικητικής φύσεως κίνητρα είναι η μη ρυμοτόμηση των διατηρητέων κτιρίων όταν ρυμοτομούνται από το εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο και για τους οικισμούς η εκπόνηση πολεοδομικών μελετών με ειδικούς όρους δόμησης που συμβάλλουν στην διατήρηση και ανάπτυξη αυτών των οικισμών.
Στόχος των ανωτέρω οικονομικής και διοικητικής φύσης κινήτρων είναι να ενισχυθούν οι ιδιοκτήτες διατηρητέων κτισμάτων και να παροτρυνθούν να τα αποκαταστήσουν. Αντίστοιχη επιδίωξη το να εξαλειφθεί το φαινόμενο της εγκατάλειψης και ερήμωσης των κτισμάτων που έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα.
Τα ερειπωμένα διατηρητέα κτίσματα αποτελούν πληγή τόσο για τον ιδιοκτήτη τους όσο και για το δομημένο περιβάλλον και είναι σημαντικό τόσο να διασωθούν όσο και να αναδειχθούν. Τα κτίσματα αυτά συνθέτουν σε μεγάλο βαθμό τη φυσιογνωμία του δομημένου περιβάλλοντος κάθε περιοχής. Μέσω της δικής τους προστασίας επιτυγχάνεται και η προστασία του αρχιτεκτονικού ιστού της πόλης.
Β. επιδότηση αποκατάστασης παραδοσιακών κτισμάτων εντός παραδοσιακών οικισμών με μελλοντική χρήση κατοικίας
Τα ίδια ακριβώς οικονομικής και διοικητικής φύσεως κίνητρα, με τους ανάλογους στόχους και επιδιώξεις, ισχύουν και για χαρακτηρισμένα παραδοσιακά κτίσματα, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν στη συνέχεια ως κατοικία, με την προϋπόθεση όμως να βρίσκονται μέσα σε παραδοσιακούς οικισμούς.
Γ. επιδότηση αποκατάστασης διατηρητέων και παραδοσιακών κτισμάτων σε όλη την Ελλάδα με μελλοντική χρήση τουριστικού καταλύματος
Είναι σίγουρα η πιο ενδιαφέρουσα κατηγορία επιδότησης, όπου επιδοτείται τόσο η αποκατάσταση όσο και η νέα χρήση (ως τουριστικού καταλύματος) παραδοσιακών και διατηρητέων κτισμάτων, τα οποία βρίσκονται οπουδήποτε στην Ελλάδα.
Πρόκειται για την επισκευή – αποκατάσταση παραδοσιακών ή διατηρητέων κτισμάτων και η μετατροπή τους σε τουριστικά καταλύματα, σε εφαρμογή αρχιτεκτονικής μελέτης, που συντάσσεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Π.Δ. 33/79 (ΦΕΚ 10/Α/24.01.79) και με την με αρ. 532249/27.07.94 (ΦΕΚ 616Β/09.08.94) απόφαση του Γενικού Γραμματέα του Ε.Ο.Τ.
Τα ανωτέρω κτίσματα πρέπει να είναι χαρακτηρισμένα ως παραδοσιακά ή διατηρητέα, από τις αρμόδιες κατά τόπους Υπηρεσίες του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. ή του ΥΠ.ΠΟ.
Η μετατροπή χαρακτηρισμένων παραδοσιακών ή διατηρητέων κτισμάτων σε τουριστικά καταλύματα ενισχύεται κατά προτεραιότητα στις περιοχές εφαρμογής των προγραμμάτων χωρίς κανένα επιπλέον περιορισμό.
Το ύψος του προς επιδότηση προϋπολογισμού είναι κι αυτό, πρακτικά, χωρίς περιορισμό, και εξαρτάται κυρίως από την δυναμικότητα (δηλαδή τον αριθμό των κλινών) του προς ίδρυση τουριστικού καταλύματος.
Οι επιδοτήσεις αυτές χορηγούνται υπό τον όρο ότι έχει προηγηθεί η τήρηση των νόμιμων διαδικασιών και η λήψη των νομίμων αδειών για την ίδρυση των αντίστοιχων τουριστικών καταλυμάτων.
Στην κατηγορία αυτή, και επειδή πρόκειται περί τουριστικής επένδυσης, εκτός των κτιριακών, οι λοιπές δαπάνες οι οποίες επιδοτούνται είναι:
- Οι δαπάνες διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου.
- Οι δαπάνες κατασκευής κολυμβητικών δεξαμενών.
- Η αγορά και η εγκατάσταση καινούργιων, σύγχρονων μηχανημάτων και λοιπού εξοπλισμού, περιλαμβανομένου και του ξενοδοχειακού.
- Τα μισθώματα της χρηματοδοτικής μίσθωσης καινούργιων σύγχρονων μηχανημάτων και λοιπού εξοπλισμού, του οποίου αποκτάται η χρήση.
- Η αγορά και η εγκατάσταση καινούργιων σύγχρονων συστημάτων αυτοματοποίησης διαδικασιών και μηχανοργάνωσης, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών αγοράς τού αναγκαίου λογισμικού και των δαπανών εκπαίδευσης του προσωπικού, στο στάδιο εγκατάστασής του.
- Η αγορά καινούργιων μεταφορικών μέσων διακίνησης υλικών και μαζικής μεταφοράς προσωπικού.
- Οι δαπάνες επενδύσεων για προστασία του περιβάλλοντος, περιορισμό της ρύπανσης του εδάφους, του υπεδάφους, των υδάτων και της ατμόσφαιρας, αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος και ανακύκλωση του ύδατος.
- Οι δαπάνες για αγορά και εγκατάσταση καινούργιου εξοπλισμού και για κατασκευή πάσης φύσεως εγκαταστάσεων, που προκύπτουν από τις κατά περίπτωση καθοριζόμενες προδιαγραφές και την κείμενη νομοθεσία του ΕΟΤ και που τυχόν δεν καλύπτονται από τις πιο πάνω οριζόμενες ως ενισχυόμενες δαπάνες.
- Οι δαπάνες επενδύσεων για αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, υποκατάσταση υγρών καυσίμων ή ηλεκτρικής ενέργειας με αέρια καύσιμα, επεξεργασμένα απορριπτόμενα υλικά από εγχώριες βιομηχανίες, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ανάκτηση απορριπτόμενης θερμότητας, καθώς και συμπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας. Επίσης οι δαπάνες επενδύσεων για εξοικονόμηση ενέργειας, υπό την προϋπόθεση ότι η επένδυση δεν αφορά τον παραγωγικό εξοπλισμό, αλλά τον εξοπλισμό και τις εγκαταστάσεις κίνησης-λειτουργίας της μονάδας και από αυτήν προκύπτει μείωση τουλάχιστον 10% της καταναλισκόμενης ενέργειας.
