Προχωρά η κύρωση των Δασικών Χαρτών της χώρας, με τα προβλήματα, όμως, να παραμένουν. Πάνω από 330.000 αντιρρήσεις δεν έχουν εξετασθεί, ενώ χιλιάδες είναι και οι εκπρόθεσμες ενστάσεις που «βαπτίζονται» πρόδηλα σφάλματα, για να μπορέσει νόμιμα η διοίκηση να τα εξετάσει και να δώσει λύση στα πολλά προβλήματα που ανέκυψαν.
Το μεγαλύτερο, όμως, αγκάθι που δεν έχει μπορέσει μέχρι σήμερα να επιλύσει η κυβέρνηση, είναι οι εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις.
- Ποιο είναι το πρόβλημα;
Εκτάσεις που στην αεροφωτογραφία του έτους 1945 φαίνονται δασικές χρησιμοποιούνται σήμερα για αγροτική χρήση, χωρίς να έχουν εκδοθεί νόμιμες διοικητικές πράξεις και επομένως θεωρούνται δημόσιες.
Σε μεγάλο βαθμό αυτές οι εκτάσεις άλλαξαν χρήση από τους αγρότες, ιδίως στις δεκαετίες του ‘50 και ’60 οι οποίοι «διεύρυναν» τα κτήματά τους σε βάρος όμορων δασικών εκτάσεων.
Στο μεγαλύτερο μέρος τους οι εκτάσεις αυτές είναι επιδοτούμενες από τον ΟΠΕΚΕΠΕ (Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων) με αποτέλεσμα πάνω από 2 εκατ. σήμερα εκχερσωμένες εκτάσεις να καλλιεργούνται, λαμβάνοντας παράλληλα επιδοτήσεις που συμβάλλουν στην αγροτική οικονομία.
Βάσει στοιχείων του ΟΠΕΚΕΠΕ οι περισσότερες παράνοµα επιδοτούµενες εκτάσεις µε βάση τους αναρτηµένους δασικούς χάρτες βρίσκονται στο νοµό Λάρισας και είναι 554.952 στρέµµατα. Ακολουθεί ο νοµός Ηλείας µε 302.556 στρέµµατα, η Αχαΐα µε 198.227 στρέµµατα, η Λακωνία µε 169.585 στρέµµατα, η Μαγνησία µε 149.695 στρέµµατα, η Μεσσηνία µε 139.683 στρέµµατα, η Χαλκιδική µε 131.580 στρέµµατα και η Κοζάνη µε 109.078 στρέµµατα.
- Γιατί δεν δίνεται η δυνατότητα εξαγοράς τους από τους αγρότες;
Πράγματι το 2017 το κράτος έδωσε τη δυνατότητα εξαγοράς των εκχερσωμένων εκτάσεων από αγρότες που τις χρησιμοποιούν. Οι αιτήσεις που κατατέθηκαν μέχρι τον Αύγουστο του 2020, αφορούσαν τις περιοχές που είχε γίνει ανάρτηση των δασικών χαρτών στο 50% περίπου της χώρας.Περίπου στις 80.000 αιτήσεις κατατέθηκαν για 400.000 στρέμματα.
Ωστόσο με την απόφαση 710/2020 το Συμβούλιο της Επικρατείας, ακύρωσε τις σχετικές Υπουργικές Αποφάσεις, με αποτέλεσμα να μην προχωρήσει η διαδικασία της εξαγοράς. Μάλιστα, το πρόβλημα γιγαντώθηκε στη συνέχεια με την ανάρτηση και των υπολοίπων δασικών χαρτών (Κρήτη, Δωδεκάνησα, Κυκλάδες, Ιόνια κλπ περιοχών) και εκτιμάται ότι το σύνολο των εκχερσωμένων εκτάσεων ξεπερνά το 2.000.000 στρέμματα!
- Τι ρυθμίσεις θα γίνουν για τις εκχερσωμένες εκτάσεις;
Μέχρι τέλος Νοεμβρίου αναμένεται ότι θα έχει εισαχθεί προς ψήφιση στη Βουλή η ρύθμιση για τις εκχερσωμένες γεωργικές εκτάσεις.
Η νέα αυτή νομοθετική πρωτοβουλία, δε πρόκειται να αλλάξει το χαρακτήρα των συγκεκριμένων εκτάσεων αλλά θα ευνοεί τους αγρότες που θα συνεχίσουν να καλλιεργούν εκείνες τις εκτάσεις, για τις οποίες ελάμβαναν κοινοτικές ενισχύσεις. Έτσι, στον Δασικό Χάρτη θα συνεχίσουν να εμφανίζονται ως ΔΑ (εκχερσωμένη δασική έκταση), ωστόσο οι αγρότες που τις χρησιμοποιούν θα μπορούν να τις «τακτοποιήσουν» για όσο διάστημα λαμβάνουν ευρωπαϊκές επιδοτήσεις.
Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ έχει στα χέρια της και μια μελέτη για τις οικονομικές συνέπειες που μπορεί να έχει η αποβολή αγροτών από τις εκτάσεις που είχαν καταπατήσει στο παρελθόν για να τις καλλιεργήσουν, η οποία βασίστηκε στα δεδομένα του ΟΠΕΚΕΠΕ (του κρατικού οργανισμού πληρωμών των κοινοτικών ενισχύσεων). Στη μελέτη αυτή, περιγράφονται αναλυτικά η συνεισφορά των εκχερσωμένων εκτάσεων στο τοπικό ΑΕΠ ανά περιφέρεια, οι θέσεις εργασίας που δημιουργούν, αλλά και το σύνολο των επιδοτήσεων που έχουν διατεθεί τα τελευταία 30 χρόνια και εκτιμάται ότι μπορεί να αποτελέσει ένα ακόμη «εργαλείο» του ΥΠΕΝ, το οποίο μπορεί να θεμελιώσει υπέρτατο δημόσιο συμφέρον για την ανάγκη «τακτοποίησης» των εκχερσωμένων.
Σε κάθε περίπτωση όμως, η λύση που δρομολογείται είναι να δοθεί το δικαίωμα χρήσης στους αγρότες.
- Θα μπορούν να μεταβιβαστούν αυτές οι εκτάσεις;
Οχι, για να γίνει συμβόλαιο μεταβίβασης (πώληση, γονική παροχή κλπ) σε εκτάσεις που φαίνονται στον δασικό χάρτη με χαρακτήρα ΔΑ, απαιτείται η προσκόμιση βεβαίωσης από την οποία να προκύπτει ότι το Δημόσιο δεν έχει δικαίωμα κυριότητος επί αυτής.
Επομένως μόνο οι κατ’ επάγγελμα αγρότες θα μπορούν να τις χρησιμοποιούν για όσο διάστημα λαμβάνουν ευρωπαϊκές επιδοτήσεις και χωρίς το δικαίωμα της μεταβίβασης.
- Μπορεί ένας ιδιώτης να διεκδικήσει την κυριότητα έκτασης;
Σε περίπτωση που αγρότης θελήσει να διεκδικήσει την ιδιοκτησία της έκτασης που καλλιεργεί, υπάρχουν διάφοροι δρόμοι να μπορεί να ακολουθήσει, όπως μέσω της κτηματογράφησης ή με άσκηση προσφυγής ενώπιον των Συμβουλίων Ιδιοκτησίας Δασών ή των δικαστηρίων.
- Το κτηματολόγιο θα αναγνωρίσει το δικαίωμα κυριότητας των ιδιωτών όταν έχουν τίτλους ιδιοκτησίας;
Θα πρέπει να διευκρινιστεί πως το Δημόσιο προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945 (ή, εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς, του 1960) με δασική μορφή που εκχερσώθηκαν μεταγενέστερα. Το κτηματολόγιο θα προκρίνει ως ιδιοκτήτη το Ελληνικό Δημόσιο. Σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να υποβληθεί ένσταση με όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, ανάλογα με την περιοχή που βρίσκεται το ακίνητο.
- Τι ισχύει για επιδοτήσεις των αγροτών;
Μέχρι στιγμής οι επιδοτήσεις συνεχίζονται κανονικά, ανεξάρτητα του πως εμφανίζεται η έκταση στην ανάρτηση του δασικού χάρτη.
- Πότε επιτρέπεται η γεωργική εκμετάλλευση δασικών εκτάσεων;
Εκχέρσωση δασών προς απόδοση σε αγροτική οποιασδήποτε φύσης καλλιέργεια απαγορεύεται. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η εκχέρσωση δασικών εκτάσεων από γεωργικούς συνεταιρισμούς, ομάδες παραγωγών ή φυσικά πρόσωπα ή η χρήση από αυτούς ασκεπούς έκτασης ή διάκενου εντός δάσους ή δασικής έκτασης, εμβαδού έως 30 στρέμματα όταν πρόκειται για φυσικά πρόσωπα, για γεωργική ή δενδροκομική καλλιέργεια ή για φύτευση σε ανάμειξη αγρίων και οπωροφόρων ή καρποφόρων δένδρων ή για φύτευση δασικών ειδών για την απόδοση προϊόντων, ιδίως, κάστανων, καρυδιών και τρούφας, ή για δημιουργία αμπελώνων ή φυτειών αρωματικών φυτών. Επιτρέπεται, επίσης, η δια εμβολιασμού εξημέρωση άγριων οπωροφόρων ή καρποφόρων δένδρων.
Επίσης εντός των ως άνω εκτάσεων επιτρέπονται κατασκευές που εξυπηρετούν τη γεωργική εκμετάλλευση, όπως δεξαμενές νερού, γεωτρήσεις, μετρητές Δ.Ε.Η., υπόστεγα κατ’ εφαρμογή της σχετικής περί των κατασκευών αυτών νομοθεσίας.
Η έγκριση για τη γεωργική εκμετάλλευση χορηγείται, κατόπιν σχετικής οικονομοτεχνικής μελέτης βιωσιμότητας της γεωργικής εκμετάλλευσης.
Οι δημόσιες εκτάσεις, ως και οι κοινόχρηστες και διαθέσιμες εποικιστικές δασικές εκτάσεις μπορούν να διατεθούν σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα για δενδροκομική ή γεωργική καλλιέργεια και εκμετάλλευση κατόπιν της σχετικής μελέτης και κάτω από ειδικές προϋποθέσεις.
