Ιδιαιτέρως έντονο είναι το ενδιαφέρον των πολιτών για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών τους, μέσω του νέου προγράμματος «Εξοικονομώ 2021», το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη. Η υποβολή αιτήσεων που ξεκίνησε στις 13 Δεκεμβρίου είχε αρχικώς προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί στις αρχές Φεβρουαρίου. Μέχρι στιγμής έχουν υποβληθεί οριστικά 20.000 αιτήσεις. Ωστόσο, άλλες 50.000 αιτήσεις παραμένουν ανοιχτές, καθώς βρίσκονται σε διάφορα στάδια προετοιμασίας και επεξεργασίας και δεν έχουν υποβληθεί οριστικά, λόγω της δυσκολίας συγκέντρωσης των δικαιολογητικών, κυρίως των σχεδίων και άλλων νομιμοποιητικών εγγράφων από την πολεοδομία. Επίσης σε μεγάλο βαθμό η καθυστέρηση οφείλεται σε προβλήματα που προκύπτουν κατά τον ενεργειακό έλεγχο και διαπιστώνονται αυθαιρεσίες, οι οποίες θα πρέπει να δηλωθούν και να καταβληθούν τα ανάλογα πρόστιμα πριν την υποβολή της αίτησης στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ 2021».

Στο πλαίσιο αυτό και λόγω της έξαρσης του κορονοϊού, που δυσκολεύει πολίτες και μηχανικούς στη πρόσβαση στις αρμόδιες υπηρεσίες (Πολεοδομία, ΔΕΗ κ.λπ.), η κυβέρνηση εξετάζει να δοθεί παράταση έως τα μέσα Φεβρουαρίου, καθώς επίσης και να δοθούν συμπληρωματικά κονδύλια για να επιδοτηθούν περισσότερα νοικοκυριά.

• Ποιες είναι οι ποϋποθέσεις για την υποβολή αιτήσεων;

Για κάθε επιλέξιμη κατοικία (μονοκατοικία, μεμονωμένο διαμέρισμα) του τρέχοντος Προγράμματος πρέπει να υποβληθεί μία (1) μόνον αίτηση. Κατοικίες που επιδοτήθηκαν από τα προηγούμενα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον ΙΙ» και «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» της προγραμματικής περιόδου 2014-2020, δεν έχουν δικαίωμα υποβολής στο τρέχον πρόγραμμα. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις μεμονωμένων διαμερισμάτων με ενεργή αίτηση στο «Εξοικονομώ» της προγραμματικής περιόδου 2014-2020, για τα οποία επιτρέπεται να μετέχουν ως διαμέρισμα-μέρος αίτησης σε πολυκατοικία αλλά μόνον για τις κοινόχρηστες παρεμβάσεις.

• Τι επιδοτείται από το πρόγραμμα «Εξοικονομώ 2021»;

1. Αντικατάσταση κουφωμάτων
2. Τοποθέτηση/αναβάθμιση θερμομόνωσης
3. Αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης/ψύξης
4. Σύστημα ZNX με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)
5. Λοιπές Παρεμβάσεις Εξοικονόμησης (smart home, αναβάθμιση φωτισμού).

Επίσης το πρόγραμμα καλύπτει εξ ολοκλήρου και τις δαπάνες για: το κόστος των δύο ενεργειακών επιθεωρήσεων, του συμβούλου έργου, την κατάρτιση της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου/Διηρημένης Ιδιοκτησίας καθώς και τυχόν λοιπές δαπάνες μελετών (π.χ. Άδεια Μικρής Κλίμακας κ.λπ.).

• Ποια είναι τα ποσοστά βαρύτητας, που θα καθορίζουν την επιλεξιμότητα της αίτησης;

1. Το κόστος εξοικονόμησης ενέργειας (50%)
2. Η υφιστάμενη ενεργειακή κλάση του ακινήτου (5%)
3. Οι βαθμοημέρες θέρμανσης (7%)
4. Η παλαιότητα κατασκευής (3%)
5. Το ατομικό ή οικογενειακό εισόδημα (15%)
6. Το πλήθος των εξαρτώμενων τέκνων (5%)
7. Μονογονεϊκή οικογένεια (5%)
8. Μακροχρόνια άνεργος (5%)
9. ΑΜΕΑ (5%)

• Ποια νοικοκυριά μπορούν να επιδοτηθούν και πόσο;

Στο πρόγραμμα μπορούν να ενταχθούν ιδιοκτήτες (όσοι έχουν εμπράγματο δικαίωμα) για την κύρια κατοικία τους ή για νοικιασμένο σπίτι που χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία. Στη δεύτερη περίπτωση η επιδότηση είναι 40% ανεξαρτήτως εισοδήματος. Συγκεκριμένα τα ποσοστά επιδότησης των επενδύσεων σε κατοικίες που είτε είναι μισθωμένες είτε έχουν παραχωρηθεί δωρεάν, κλιμακώνονται από 40 έως 65%, ανάλογα με το εισόδημα του ιδιοκτήτη.

Ετσι τα ποσοστά ενίσχυσης διαμορφώνονται ως εξής:

1. Για ατομικό εισόδημα έως 5.000 ευρώ και οικογενειακό έως 10.000 ευρώ, ποσοστό 75% στα ιδιοκατοικούμενα και 65% στις περιπτώσεις ενοικίασης/δωρεάν παραχώρησης.
2. Από 5.000-10.000 ευρώ ατομικό και 10.000-20.000 οικογενειακό, ποσοστό 70% στα ιδιοκατοικούμενα και 60% στις περιπτώσεις ενοικίασης/δωρεάν παραχώρησης.
3. Από 10.000-20.000 ευρώ ατομικό και 20.000-30.000 ευρώ οικογενειακό, ποσοστό 55% στα ιδιοκατοικούμενα και 45% στις περιπτώσεις ενοικίασης/δωρεάν παραχώρησης.
4. Από 20.000-30.000 ευρώ ατομικό και 30.000-40.000 ευρώ οικογενειακό, ποσοστό 45% στα ιδιοκατοικούμενα και 40% στις περιπτώσεις ενοικίασης/δωρεάν παραχώρησης.
5. Από 30.000-50.000 ευρώ ατομικό και 40.000-60.000 ευρώ οικογενειακό, ποσοστό 40% στα ιδιοκατοικούμενα και 40% επίσης στις περιπτώσεις ενοικίασης/δωρεάν παραχώρησης.

• Ποιες αιτήσεις θα κριθούν επιτυχώς;

Για να λάβει έγκριση η αίτηση, απαιτείται προσεκτικός σχεδιασμός κι αυτό γιατί το σημαντικότερο κριτήριο στο νέο πρόγραμμα «Εξοικονομώ 2021» για την βαθμολόγηση των αιτήσεων, έχει οριστεί η εκτιμώμενη ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας βάσει του προτεινόμενου κόστους παρεμβάσεων σε ποσοστό 50% και ακολουθεί το ατομικό ή οικογενειακό εισόδημα σε ποσοστό 15%. Επομένως, πολύ σημαντικό ρόλο έχει στην αίτηση το Πρώτο Ενεργειακό Πιστοποιητικό, βάσει του οποίου ο μηχανικός επιλέγει τις προτάσεις των ενεργειακών παρεμβάσεων, που θα συγκεντρώσουν τη μέγιστη δυνατή βαθμολογία και να έχουν υψηλές πιθανότητες ένταξης στο πρόγραμμα οι ενδιαφερόμενοι.

Επίσης θα πρέπει όλα τα δικαιολογητικά να υποβληθούν σωστά και να αποφευχθούν λάθη κατά την υποβολή των αιτήσεων, που θα καθυστερήσουν την εκταμίευση της επιδότησης.

Συνεπώς θα πρέπει να γίνεται η σωστή ταυτοποίηση του ακινήτου, κυρίως των τετραγωνικών μέτρων, βάσει των δηλωθέντων στοιχείων στο πληροφοριακό σύστημα (τετραγωνικά μέτρα, διεύθυνση, όροφος, ΤΚ) και της αναρτημένης οικοδομικής άδειας, να είναι σωστά συμπληρωμένο το έντυπο Καταγραφής Παρεμβάσεων Ολοκλήρωσης, να μην υπάρχει απόκλιση μεταξύ των στοιχείων που έχουν δηλωθεί στο Πληροφοριακό Σύστημα με τα στοιχεία των ψηφιοποιημένων τιμολογίων που έχουν αναρτηθεί κά.

Η υπαγωγή αιτήσεων γίνεται με την μέθοδο της Συγκριτικής Αξιολόγησης. Δηλαδή μετά την υποβολή ανακοινώνεται η βαθμολογία του κάθε αιτούντα. Μετά το πέρας της περιόδου υποβολής και αφού εκδοθούν και οριστικοποιηθούν οι πίνακες κατάταξης, θα καταρτίζεται ο πίνακας υπαγωγής αιτήσεων, βάσει των δεδομένων διαθέσιμων πόρων του προγράμματος ανά νομό.

• Ποια είναι τα «ψιλά γράμματα», που πρέπει να προσέξει ο ενδιαφερόμενος κατά την υποβολή της αίτησής του;

1. Θα πρέπει να φροντίσει να έχει όλα τα νομιμοποιητικά έγγραφα του κτίσματος (Οικοδομική Άδεια κ.λπ. σχέδια πολεοδομίας).
2. Σε περίπτωση που υπάρχουν εκκρεμότητες νομιμοποίησης σε ακίνητο με πολεοδομικές αυθαιρεσίες, η υποβολή δήλωσης για υπαγωγή σε νόμο «τακτοποίησης» αυθαιρέτων κατασκευών θα πρέπει να έχει γίνει πριν την υποβολή της αίτησης στο «Εξοικονομώ». Σε κάθε περίπτωση, πριν την τελική εκταμίευση της επιχορήγησης του έργου θα πρέπει να έχει προσκομιστεί η βεβαίωση περαίωσης της υπαγωγής περί τακτοποίησης αυθαιρέτων κατασκευών, όπου και θα προκύπτει η εξόφληση του συνόλου του ενιαίου ειδικού προστίμου του ακινήτου.
3. Λόγω των περιορισμών που θέτει το πρόγραμμα και λαμβάνοντας υπόψη ότι απαιτείται παράλληλα να επιτυγχάνεται η αναβάθμιση της κατοικίας του κατά 3 ενεργειακές κατηγορίες, σε σχέση με το 1ο ενεργειακό πιστοποιητικό, ο ενδιαφερόμενος πρέπει να επιλέξει τις κατάλληλες παρεμβάσεις που με το λιγότερο κόστος θα του εξασφαλίσουν μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας.
4. Λόγω της μοριοδότησης που ισχύει στο νέο πρόγραμμα, η ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών με κατασκευή προ του 1980, δίνει περισσότερα μόρια στον ενδιαφερόμενο συγκριτικά με νεότερες κατοικίες που αναβαθμίζονται και έχουν περισσότερες πιθανότητες να επιλεγούν και να εγκριθούν οι αιτήσεις.
5. Η κατοικία θα πρέπει να χρησιμοποιείται. Σε περίπτωση που από τα στοιχεία της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, για το έτος αναφοράς προκύπτει ότι το ακίνητο δεν ήταν σε χρήση (κενό διαμέρισμα, κενή μονοκατοικία) το εν λόγω φορολογικό έτος, για την πιστοποίηση της κύριας χρήσης κατοικίας θα χρησιμοποιηθούν αντίστοιχα δικαιολογητικά ενός εκ των δύο προηγούμενων φορολογικών ετών.
6. Σε περίπτωση που η κατοικία έχει αποκτηθεί μετά τις 31.12.2020 (πρόσφατη απόκτηση ακινήτου), θα ζητηθεί έγγραφη δέσμευση για την κύρια χρήση της κατοικίας.
7. Δεν είναι επιλέξιμες κατοικίες με χρήση βραχυχρόνιας μίσθωσης (Airbnb).
8. Υποβολή και εκκαθάριση δήλωσης για το φορολογικό έτος 2020. Σε περίπτωση που στα φορολογικά στοιχεία του αιτούντα υπάρχουν εκκρεμότητες που αφορούν τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος (Ε1), θα πρέπει να γίνει εκκαθάριση πριν την υποβολή της αίτησης. Επισημαίνεται ότι στα έντυπα φορολογίας, μίσθωσης ακινήτων και περιουσιακής κατάστασης θα πρέπει να αναγράφεται ορθά ο αριθμός παροχής ηλεκτρικής ενέργειας.
9. Θα πρέπει να ελεγχθεί το Ε9 του δικαιούχου και να διορθωθεί αν χρειαστεί με τα σωστά τετραγωνικά και να αναγράφεται ορθά ο αριθμός παροχής ηλεκτρικής ενέργειας στο Ε9.
10. Σε περίπτωση όπου υπάρχουν πολλοί συγκύριοι και η χρήση της κύριας κατοικίας γίνεται από κάποιον από αυτούς, δικαίωμα υποβολής αίτησης στο Πρόγραμμα έχει μόνον ο συγκύριος που ιδιοκατοικεί και λαμβάνει το αντίστοιχο κλιμακωτό ποσοστό ανά εισοδηματική κατηγορία.
11. Σε περίπτωση όπου η χρήση κατοικίας γίνεται από τρίτο πρόσωπο-μη συγκύριο, (δωρεάν παραχώρηση/ενοικίαση), δικαίωμα υποβολής αίτησης στο Πρόγραμμα έχει οποιοσδήποτε εκ των επικαρπωτών – πλήρων κυρίων (όχι ο ψιλός κύριος), και λαμβάνει το αντίστοιχο κλιμακωτό ποσοστό ανά εισοδηματική κατηγορία.
12. Το ποσοστό επιχορήγησης αφορά στον επιλέξιμο προϋπολογισμό παρεμβάσεων. Για το υπόλοιπο ποσοστό έως το 100% του επιλέξιμου προϋπολογισμού παρεμβάσεων, υφίσταται η δυνατότητα χορήγησης δανείου με επιδότηση επιτοκίου, στη βάση σχετικού αιτήματος του ωφελούμενου.